Ο πλανήτης μας βρίσκεται αντιμέτωπος με τον «φωσφογεδδώνα», προειδοποιούν οι επιστήμονες. Φοβούνται ότι η κατάχρηση του φωσφόρου από εμάς θα μπορούσε να οδηγήσει σε θανατηφόρες ελλείψεις λιπασμάτων που θα διαταράξουν την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων.
Οι γεωργοί καλλιεργιών όπως σίτος και καλαμπόκι δεν έχουν βιώσει στο παρελθόν τέτοια κρίση στην αγορά λιπάσματος η οποία οφείλεται στην ενεργειακή κρίση, τη μείωση των εξαγωγών και τις εμπορικές κυρώσεις.
Ο φώσφορος ανακαλύφθηκε το 1669 από τον Γερμανό επιστήμονα Hennig Brandt, ο οποίος τον απομόνωσε από τα ούρα, και έκτοτε έχει αποδειχθεί ότι είναι απαραίτητος για τη ζωή. Τα οστά και τα δόντια αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από το ορυκτό φωσφορικό ασβέστιο - μια ένωση που προέρχεται από αυτό - ενώ το στοιχείο παρέχει επίσης στο DNA τη φωσφορική ραχοκοκαλιά των σακχάρων του.
«Με απλά λόγια, δεν υπάρχει ζωή στη Γη χωρίς φώσφορο», εξήγησε η καθηγήτρια Πένι Τζόουνς του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ.
Η Ευρώπη είναι το μεγαλύτερο θέμα της κρίσης αυτής λόγω των υψηλών τιμών φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία παραγωγής λιπασμάτων, με τις τιμές τους να βρίσκονται σε δυσθεώρητα ύψη. Σύμφωνα με στοιχεία της VTB Capital, η Γηραιά Ήπειρος ενδέχεται να βιώσει έλλειψη αζωτούχου λιπάσματος της τάξης του 9% το πρώτο εξάμηνο του 2022, κατά 7 εκατομμύρια τόνους. Αρκετοί είναι οι αγρότες οι οποίοι δεν έχουν καταφέρει ακόμα να αγοράσουν τα αναγκαία λιπάσματα, ή περιμένουν μια καλύτερη τιμή.
Στην Ουγγαρία, η χρήση αζωτούχου λιπάσματος αναμένεται να μειωθεί κατά 30%-40% τη φετινή σεζόν, μειώνοντας την απόδοση των καλλιεργειών σύμφωνα με τον αγροτικό αναλυτή Gyorgy Rasko. Σημειωτέον πως το αζωτούχο λίπασμα αποτελεί κύριο συστατικό της ευρωπαϊκής γεωργίας. H χρήση του στις καλλιέργειες ξεκινά το Φεβρουάριο και η παραγωγή του βασίζεται στην καύση φυσικού αερίου.
Επιπλέον ανησυχία προκαλούν και οι γεωπολιτικές εντάσεις, με τον περιορισμό των εξαγωγών τόσο από τη Ρωσία και την Κίνα, ενώ οι εμπορικές κυρώσεις ενάντια στη Λευκορωσία σηματοδοτούν έλλειψη ποτάσσας.
Πώς επηρεάζεται η Ελλάδα
Τι σημαίνουν όμως τα παραπάνω για την ευρωπαϊκή και κατ’ επέκταση την ελληνική αγορά; Έχει περάσει αυτή η μείωση στα εγχώρια λιπάσματα και, αν ναι, σε ποιον βαθμό; Αγρότες που επικοινώνησαν αυτές τις ημέρες με την «ΥΧ» θεωρούν ότι σε μια περίοδο όπως η τρέχουσα, οι επιχειρήσεις επικαλούνται συνήθως επάρκεια σε αποθέματα και αγορές σε προγενέστερο χρόνο, πριν επέλθει η μείωση στις τιμές.
«Όταν πέφτουν οι τιμές στα λιπάσματα αργούμε να τις δούμε, όταν όμως ανεβαίνουν περνάνε αμέσως στα καταστήματα», μας είπε παραγωγός από τη Βόρεια Ελλάδα. «Να ελέγξει το κράτος με την πλατφόρμα αποθεμάτων τις ποσότητες που είχαν οι επιχειρήσεις το καλοκαίρι και αυτές που έχουν τώρα», μας είπε έτερος παραγωγός από τη Θεσσαλία.
Εκπρόσωπος του κλάδου της εγχώριας βιομηχανίας λιπασμάτων δήλωσε στην «ΥΧ» τα εξής: «Εκτίμησή μου είναι ότι η πλειονότητα των επιχειρήσεων προέβη σε μαζικές αγορές τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2022. Τότε οι τιμές στην ενέργεια ήταν πολύ υψηλότερες και οι προβλέψεις δεν έδειχναν τη μείωση που θα επακολουθούσε και υπάρχει σήμερα. Υπάρχουν γεμάτες αποθήκες σε όλη την Ευρώπη με ουρία από το Καζακστάν, από τις ΗΠΑ και από άλλες
περιοχές.
Πρόκειται για ποσότητες που αγοράστηκαν επειδή τότε η ουρία στην Ευρώπη ήταν ακριβή. Συνεπώς, τα αποθέματα που υπάρχουν στις αποθήκες είχαν αγοραστεί σε τιμές που λογικά δεν μπορούν να περιλαμβάνουν τις μειώσεις ή, τουλάχιστον, όχι στο 100%. Η εκτίμησή μου είναι ότι θα υπάρξουν μειώσεις κυρίως στα αζωτούχα λιπάσματα, αλλά δεν θα ξεπεράσουν το 15%. Στα σύνθετα δεν φαίνεται ότι θα υπάρξουν σημαντικές μειώσεις, γιατί δεν υπάρχουν μειώσεις στον φώσφοροκαι στο κάλιο».
