Η Ιταλία μετά το ναυάγιο με 70 νεκρούς μετανάστες

Έντεκα μέρες μετά το πολύνεκρο ναυάγιο ανοιχτά του Κρότωνα στην Καλαβρία, το υπουργικό συμβούλιο στην Ιταλία εξετάζει ένα πακέτο διατάξεων για το μεταναστευτικό πρόβλημα: για τη διαχείριση παράτυπων μεταναστών, την αντιμετώπιση διακινητών και την πρόληψη ναυαγίων. Στο μεταξύ, εκτυλίσσεται σκληρή πολιτική διαμάχη όχι μόνο επί της ουσίας —ως προς το αν τα ιταλικά θαλάσσια σύνορα πρέπει ή δεν πρέπει να οχυρωθούν— αλλά και σε επίπεδο λέξεων. Η κυβέρνηση Μελόνι και ο Πάπας Φραγκίσκος χρησιμοποιούν όρους όπως «διακινητές» και «λαθρέμποροι», ενώ η ιταλική αριστερά κάνει λόγο για «πλοηγούς καϊκιών». Η ιταλική κυβέρνηση σκοπεύει πάντως να αυστηροποιήσει τη νομοθεσία που ενοχοποιεί τους διακινητές, ενώ συγχρόνως θα απλοποιήσει τη διαδικασία νόμιμης μετανάστευσης και τη διαδικασία απελάσεων. Προβλέπεται επίσης η δημιουργία ανθρωπιστικών διαδρόμων σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί η καταστολή και να εφαρμοστεί «πειθαρχημένη υποδοχή» αλλοδαπών. Από την πλευρά της, η Λέγκα του Βορρά, η οποία έχει 5 υπουργούς στην κυβέρνηση Μελόνι, διαφοροποιείται υποστηρίζοντας τον τερματισμό της μετανάστευσης με κάθε μέσον: μέλη της Λέγκας κατηγόρησαν τους ίδιους τους μετανάστες για την τραγωδία και για το ότι «έβαλαν σε θανάσιμο κίνδυνο τα παιδιά τους».

Η ίδια η Τζόρτζια Μελόνι φαίνεται πάντως να θέλει να συνεργαστεί με τους Ευρωπαίους υπουργούς Εξωτερικών που μοιράζονται την ανησυχία για τη δράση των ιδιωτικών ΜΚΟ στην κινητικότητα των αλλοδαπών, για την αύξηση των δευτερογενών ροών σε ορισμένες χώρες της ΕΕ και για την έλλειψη επικοινωνίας με τις κυβερνήσεις των αφρικανικών χωρών, της Τουρκίας, του Πακιστάν και του Αφγανιστάν. Όχι μόνο ως προς τις επαναπροωθήσεις, αλλά και ως προς τις άθλιες συνθήκες κράτησης περίπου 5.000 μεταναστών, κυρίως από το Κέρας της Αφρικής, που περιμένουν στις ακτές της Λιβύης για να μεταφερθούν σε χώρες της Ευρώπης και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στο μεταξύ, συνεχίζονται σφοδρές οι αντιδράσεις για το ναυάγιο της 26ης Φεβρουαρίου που στοίχισε τη ζωή σε 70 άτομα. Αφγανοί συγγενείς των νεκρών ζητούν να αποσταλούν οι σοροί στο Αφγανιστάν, ενώ οι ιταλικές αρχές επιδιώκουν να γλιτώσουν τα έξοδα κηδεύοντας τους Αφγανούς στο ισλαμικό κοιμητήρι της Μπολόνια. Ήδη, ένας Αφγανός κηδεύτηκε με μουσουλμανική τελετή στον Κρότωνα και άλλοι έξι εστάλησαν στις χώρες καταγωγής τους (Αφγανιστάν, Ιράν, Πακιστάν) με έξοδα της κοινότητας και ιδιωτικών εισφορών. Ο πρόεδρος Σέρτζο Ματαρέλλα μετέβη στον Κρότωνα όπου δυο μέρες μετά το ναυάγιο τα καταστήματα παρέμειναν κλειστά ως ένδειξη πένθους και σεβασμού στους νεκρούς. 

Το σκάφος, που είχε αποπλεύσει από τη Σμύρνη, είχε εντοπιστεί από αεροσκάφος της Frontex, σε απόσταση 40 ναυτικών μιλίων από τις ακτές της Καλαβρίας, αλλά δύο ακταιωροί της ιταλικής ακτοφυλακής, που έσπευσαν από τον Κρότωνα να βοηθήσουν, ανέκρουσαν πρύμναν εξαιτίας των ανέμων 7 μποφόρ. Στις 4 το πρωί της Κυριακής 26 Φεβρουαρίου, το σκάφος έφτασε στα 150 μέτρα από την παραλία Στεκάτο ντι Κούτρο, όπου προσέκρουσε σε ύφαλο, συνετρίβη και βυθίστηκε. Οι φερόμενοι ως διακινητές, ένας 30χρονος Τούρκος, που έχασε τη ζωή του στο ναυάγιο, και δύο υπήκοοι του Πακιστάν, είχαν εισπράξει 8.000 ευρώ από κάθε άτομο, για τη μεταφορά τους στην Ιταλία. Στο σκάφος επέβαιναν 150-200 άτομα μεταξύ των οποίων περίπου 20 μικρά παιδιά. Όπως δηλώνει η Ayselin Yıldız, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο Yasar, η Τουρκία ευνοεί τη μεταφορά μεταναστών στα Βαλκάνια και στην Ιταλία, ενώ «ο κεντρικός της στόχος είναι πάντοτε η Ελλάδα.»

Συμπτωματικά, η βρετανική κυβέρνηση του Ρίσι Σούνακ παρουσίασε προχθές νέο νομοσχέδιο για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης, το οποίο επιδιώκει να εμποδίζει όσους φτάνουν στη χώρα μέσω της Μάγχης να ζητούν άσυλο στη Βρετανία. Παρά τις υποσχέσεις του Brexit περί «ανάκτησης του ελέγχου» των συνόρων, το 2022 έφτασαν από τη Μάγχη στη Βρετανία 45.000 άτομα. Ο Σούνακ αναμένεται σήμερα στο Παρίσι όπου θα συναντηθεί με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Ένα από τα θέματα της συζήτησης θα είναι η αντιμετώπιση των σκαφών των παράτυπων μεταναστών στη Μεσόγειο.