23 Φεβρουαρίου 1898, ο Εμίλ Ζολά καταδικάζεται για το «J'accuse!»

Το «J'Accuse...!» ή «Κατηγορώ» είναι μια ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύτηκε στις 13 Ιανουαρίου 1898 στην εφημερίδα L'Aurore από τον Εμίλ Ζολά ως απάντηση στην υπόθεση Ντρέιφους. Ο Ζολά απευθυνόμενος στον πρόεδρο της Γαλλίας Félix Faure κατηγορούσε την κυβέρνησή του για αντισημιτισμό και για την παράνομη φυλάκιση του Άλφρεντ Ντρέιφους, αξιωματικού του Γενικού Επιτελείου Στρατού της Γαλλίας, ο οποίος καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη για κατασκοπεία.

Ο Ζολά επεσήμανε δικαστικά λάθη και την έλλειψη σοβαρών αποδείξεων. Η επιστολή τυπώθηκε στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας και προκάλεσε αναστάτωση στη Γαλλία και στο εξωτερικό. Ο Ζολά διώχθηκε για συκοφαντική δυσφήμιση και κρίθηκε ένοχος σαν σήμερα στις 23 Φεβρουαρίου 1898. Για να αποφύγει τη φυλάκιση, κατέφυγε στην Αγγλία και επέστρεψε στην πατρίδα του τον Ιούνιο του 1899.

Ως αποτέλεσμα της δημοτικότητας της επιστολής, ακόμη και στον αγγλόφωνο κόσμο, το "J'accuse!" έγινε μια κοινή έκφραση οργής και κατηγορίας εναντίον κάποιου ισχυρού, ανεξάρτητα από την αξία της κατηγορίας.

Υπόθεση Ντρέιφους

Ο Άλφρεντ Ντρέιφους ήταν αξιωματικός του γαλλικού στρατού από εύπορη εβραϊκή οικογένεια. Το 1894, ενώ ήταν λοχαγός πυροβολικού στο Γενικό Επιτελείο της Γαλλίας, ήταν ύποπτος για την παροχή μυστικών στρατιωτικών πληροφοριών στη γερμανική κυβέρνηση.

Μια καθαρίστρια και Γαλλίδα κατάσκοπος με το όνομα Madame Marie Bastian που εργαζόταν στη γερμανική πρεσβεία ήταν η πηγή της έρευνας. Έψαχνε συστηματικά τα καλάθια απορριμμάτων και τα γραμματοκιβώτια της γερμανικής πρεσβείας για ύποπτα έγγραφα. Βρήκε έναν ύποπτο κατάλογο εγγράφων) στη γερμανική πρεσβεία το 1894 και το παρέδωσε στον διοικητή Hubert-Joseph Henry, ο οποίος εργαζόταν για τη γαλλική στρατιωτική αντικατασκοπεία στο Γενικό Επιτελείο.

Ο κατάλογος είχε σκιστεί σε έξι κομμάτια και βρέθηκε από τη Bastian στα σκουπίδια του Maximilian von Schwartzkoppen, του Γερμανού στρατιωτικού ακόλουθου. Όταν διερευνήθηκε το έγγραφο, ο Ντρέιφους καταδικάστηκε με βάση την γνωμάτευση επαγγελματιών γραφολόγων. Κρίθηκε ένοχος για προδοσία σε ένα μυστικό στρατιωτικό στρατοδικείο, κατά τη διάρκεια του οποίου του στερήθηκε το δικαίωμα να εξετάσει τα αποδεικτικά στοιχεία εναντίον του. Ο στρατός του αφαίρεσε τον βαθμό του σε μια ταπεινωτική τελετή και τον έστειλε στο Νησί του Διαβόλου, μια αποικία που βρίσκεται στα ανοικτά των ακτών της Γαλλικής Γουιάνας στη Νότια Αμερική.

Εκείνη την εποχή, η Γαλλία βίωνε μια περίοδο αντισημιτισμού- πολύ λίγοι εκτός της οικογένειάς του τον υπερασπίστηκαν. Παρ' όλα αυτά, η αρχική καταδίκη ακυρώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο μετά από ενδελεχή έρευνα. Το 1899, ο Ντρέιφους επέστρεψε στη Γαλλία για νέα δίκη, αλλά αν και κρίθηκε και πάλι ένοχος, του δόθηκε χάρη. Το 1906, άσκησε εκ νέου έφεση στην υπόθεσή του- πέτυχε την ακύρωση της καταδίκης του. Το 1906, του απονεμήθηκε επίσης ο Σταυρός της Λεγεώνας της Τιμής, ο οποίος προοριζόταν για «στρατιώτη που υπέμεινε ένα απαράμιλλο μαρτύριο».

Οι συνέπειες στον Ζολά

Ο Ζολά διακινδύνευσε την καριέρα του τον Ιανουάριο του 1898, όταν αποφάσισε να υπερασπιστεί τον Ντρέιφους. Ο Ζολά έγραψε μια ανοιχτή επιστολή προς τον πρόεδρο της Γαλλίας, Félix Faure, κατηγορώντας τη γαλλική κυβέρνηση για λανθασμένη καταδίκη του Ντρέιφους και για αντισημιτισμό.

Η πρόθεσή του ήταν να διατυπώσει την κατηγορία τόσο ευρέως, ώστε ουσιαστικά να αναγκάσει την κυβέρνηση να τον μηνύσει για συκοφαντική δυσφήμιση. Αφότου γινόταν η αγωγή, οι υποστηρικτές του Ντρέιφους θα είχαν την ευκαιρία να αποκτήσουν και να δημοσιοποιήσουν τα επισφαλή στοιχεία βάσει των οποίων είχε καταδικαστεί. Ο Ζολά τιτλοφόρησε την επιστολή του με τον τίτλο "J'Accuse" (στα γαλλικά "Κατηγορώ"), η οποία δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα της φιλελεύθερης παρισινής εφημερίδας L'Aurore του Ζορζ Κλεμανσό.

Ο Ζολά παραπέμφθηκε σε δίκη για συκοφαντική δυσφήμιση επειδή δημοσίευσε την επιστολή του προς τον Πρόεδρο και καταδικάστηκε δύο εβδομάδες αργότερα. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση και του αφαιρέθηκε το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής. Για να αποφύγει τη φυλάκιση, ο Ζολά κατέφυγε στην Αγγλία. Έμεινε εκεί μέχρι την πτώση του υπουργικού συμβουλίου αλλά συνέχισε να υπερασπίζεται τον Ντρέιφους.

Τέσσερα χρόνια μετά τη δημοσίευση της επιστολής, ο Ζολά πέθανε από δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα που προκλήθηκε από μια φραγμένη καμινάδα. Στις 4 Ιουνίου 1908, η σορός του Ζολά μεταφέρθηκε στο Πάνθεον του Παρισιού. Το 1953, η εφημερίδα Libération δημοσίευσε την ομολογία ενός Παριζιάνου ταραχοποιού πριν πεθάνει, όπου ομολογούσε ότι είχε δολοφονήσει τον Ζολά φράζοντας την καμινάδα του σπιτιού του.

Σαν σήμερα 23 Φεβρουαρίου - Γεγονότα

303: Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Διοκλητιανός διατάσσει την καταστροφή του χριστιανικού ναού της Νικομήδειας. Είναι επί της ουσίας η πρώτη πράξη του οκταετούς διωγμού των Χριστιανών από τον αυτοκράτορα Διοκλητιανό.

532: Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιουστινιανός θεμελιώνει το ναό της Αγίας Σοφίας-σύμβολο της Ορθοδοξίας μέχρι σήμερα. Πρόκειται για έργο των αρχιτεκτόνων Ανθεμίου και Ισιδώρου.

1455: Ο εφευρέτης της τυπογραφίας, Γουτεμβέργιος, τυπώνει τη Βίβλο, την πρώτη έντυπη έκδοση του Δυτικού πολιτισμού.

1886: Η βρετανική εφημερίδα Times του Λονδίνου δημοσιεύει για πρώτη φορά στον κόσμο μικρή αγγελία.

1887: Το πέρασμα του Εγκέλαδου από τη Γαλλική Ριβιέρα αφήνει πίσω του 2.000 νεκρούς.

1898: Ο Εμίλ Ζολά καταδικάζεται σε φυλάκιση μετά τη συγγραφή του «Κατηγορώ» του, μια επιστολή με την οποία κατηγορεί τη γαλλική κυβέρνηση για αντισημιτισμό και για την άδικη καταδίκη του λοχαγού, Άλφρεντ Ντρέιφους για κατασκοπεία.

1903: Η Κούβα υπενοικιάζει επ’ αόριστον στις Ηνωμένες Πολιτείες την ακτή του Γουαντάναμο. Σήμερα εκεί στεγάζεται το στρατόπεδο κράτησης υπόπτων για τρομοκρατικές ενέργειες εις βάρος των ΗΠΑ. 

1927: Ο Γερμανός φυσικός Βέρνερ Χάιζενμπεργκ με επιστολή του προς τον συνάδελφό του Βόλφγκανγκ Πάουλι διατυπώνει πρώτος την «Αρχή της Απροσδιοριστίας», η οποία έδωσε μια νέα ερμηνεία για τη σταθερότητα της ύλης.

1941: Για πρώτη φορά παράγεται και απομονώνεται πλουτώνιο από τον δρ. Γκλεν Τ. Σίμποργκ.

1943: Κατά τη διάρκεια της κατοχής ιδρύεται η Εθνική Πανελλαδική Οργάνωση Νεολαίας (ΕΠΟΝ), μέλος της εθνικής αντίστασης του ΕΑΜ.

1944: Η ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης προχωρά στην αναγκαστική απέλαση του λαού της Τσετσενίας και της Ινγκουσετίας από τον βόρειο Καύκασο προς την κεντρική Ασία.

1980: Ο ανώτατος θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Ρουχολάχ Μουσαβί Χομεϊνί ανακοινώνει ότι το ιρανικό κοινοβούλιο θα είναι αυτό θα κρίνει την τύχη των ομήρων από την αμερικανική πρεσβεία της Τεχεράνης.

1991: Οι συμμαχικές χερσαίες δυνάμεις διασχίζουν τα σύνορα της Σαουδικής Αραβίας και εισβάλλουν στο Ιράκ. Είναι η πρώτη φάση του πολέμου του Περσικού Κόλπου.

1998: Ανεμοστρόβιλοι χτυπούν την κεντρική Φλόριντα των ΗΠΑ και καταστρέφουν 2.600 κατασκευές ενώ 42 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους.

1989: Η Μαντόνα κυκλοφορεί το βίντεο του Like a Prayer. Πυροδοτεί τεράστιες αντιδράσεις και διαμαρτυρίες από θρησκευτικές ομάδες ανά τον κόρμο, συμπεριλαμβανομένου του Βατικανού και του Πάπα. Ενθάρρυναν τους οπαδούς του να μποϊκοτάρουν το άλμπουμ της και τα προϊόντα της Pepsi που το προωθούσαν. Η περίοδος χαρακτηρίστηκε ως μία από τις πιο αμφιλεγόμενες στην ιστορία της μουσικής.

1999: Σε δικαστήριο της Άγκυρας ο ηγέτης των Κούρδων, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, κατηγορείται και επισήμως για προδοσία.

2005: Οι Γάλλοι νομοθέτες υπερψηφίζουν το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο της αποικιοκρατίας, το οποίο επιβάλλει στο εκπαιδευτικό προσωπικό της χώρας να διδάσκει «τις θετικές αξίες της αποικιοκρατίας». Μετά από δημόσια κατακραυγή το νομοσχέδιο αποσύρεται σταδιακά από το 2006.

2017: Ο πρώην πρόεδρος της FIFA Σεπ Μπλάτερ και ο σε αναστολή καθηκόντων πρόεδρος της UEFA Μισέλ Πλατινί χάνουν στο εφετείο, καθώς απορρίπτονται οι ενστάσεις τους κατά του αποκλεισμού που τους επιβλήθηκε από όλες τις δραστηριότητες στο ποδόσφαιρο συλλόγων, όμως η διάρκεια της ποινής τους μειώνεται από τα οκτώ στα έξι έτη.

Γεννήσεις

1685: Γκέοργκ Φρίντριχ Χέντελ, Γερμανός συνθέτης του μπαρόκ.

1850: Σέζαρ Ριτζ, Ελβετός επιχειρηματίας και ιδρυτής των ξενοδοχείων Ριτζ στο Λονδίνο και στο Παρίσι.

1940: Πίτερ Φόντα, Αμερικανός ηθοποιός και θρυλικός Easy Rider. 

1955: Χάουαρντ Τζόουνς, Βρετανός ποπ τραγουδιστής και στιχουργός ιδιαίτερα δημοφιλής της δεκαετία του '80.

1973: Λαρς Ολφ Γιόχανσον, Σουηδός κιθαρίστας του συγκροτήματος The Cardigans.

1994: Ντακότα Φάνινγκ, Αμερικανίδα ηθοποιός.

Θάνατοι

1821: Τζον Κιτς, Βρετανός ρομαντικός ποιητής. Μερικά από τα πιο γνωστά του ποιήματα είναι ο Ενδυμίων (Endymion), Ωδή στην μελαγχολία (Ode on melancholy), Ωδή σ'ένα αηδόνι (Ode to a Nightingale) και η Ωδή σε μια ελληνική Υδρία (Ode to a Grecian Urn):

Ω νύμφη, ακόμη ανέγγιχτη της ησυχίας!

και θρέμμα του καιρού που αργοκυλά και της σιωπής,

συ που μια λουλουδένιαν ιστορία

απ' τους δικούς μας στίχους πιο γλυκά την τραγουδείς!

Ποιος με τη φουντωτή του φυλλωσιά σε ζώνει

θρύλος; Θεοί είναι αυτοί, θνητοί, για και τα δυο;

Στης Αρκαδίας μην είναι τα φαράγγια, ή μη στα Τέμπη;

(μετάφραση: Ελπίδα Γκίνη)

1848: Τζον Κουίνσι Άνταμς, Αμερικανός πολιτικός, 6ος πρόεδρος των ΗΠΑ.

1957: Μαρίκα Νίνου, η Ελληνίδα ρεμπέτισσα. Γεννημένη στην Κωνσταντινούπολη είχε μεταναστεύσει στον Καύκασο. Από εκεί το 1948 έφυγε για την Αθήνα. Έχει συνεργαστεί με τον Βασίλη Τσιτσάνη και όταν ξαφνικά χώρισαν η Νίνου έφυγε για τις ΗΠΑ. Η ζωή της ενέπνευσε το σενάριο της ταινίας Ρεμπέτικο του Κώστα Φέρρη.

1965: Σταν Λόρελ, Βρετανός ηθοποιός, ο γνωστός λιγνός στο κωμικό δίδυμο του βωβού κινηματογράφου με τον χοντρό, Όλιβερ Χάρντι. Δύο αστεροειδείς, οι 2865 και 2866 ονομάστηκαν «Λόρελ» και «Χάρντι» στη μνήμη τους.

1976: Ελ Ες Λάουρι, Βρετανός ζωγράφος

2000: Όφρα Χάζα, Ισραηλινή τραγουδίστρια και ηθοποιός.

2003: Τίτος Βανδής, Έλληνας ηθοποιός με αξιόλογη καριέρα στον ελληνικό θέατρο και κινηματογράφο. Ήταν, όμως, εξαιρετικός κι ως Μίλος ο βοσκός στην ταινία «Όλα όσα θα θέλατε να μάθετε γύρω από το σεξ» του Γούντι Άλεν.