Ένας χρόνος πόλεμος: Πού θα γείρει η πλάστιγγα;

Από την αρχή, ο πόλεμος σημαδεύτηκε από λανθασμένες εκτιμήσεις και λανθασμένους υπολογισμούς. Ο Πούτιν και οι στρατηγοί του υποτίμησαν την ουκρανική αντίσταση, υπερεκτίμησαν τις ικανότητες των δικών τους δυνάμεων και δεν κατάφεραν να προβλέψουν την κλίμακα της στρατιωτικής και οικονομικής υποστήριξης που θα λάμβανε η Ουκρανία από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα ευρωπαϊκά κράτη. Το Κίεβο δεν έπεσε σε λίγες ημέρες, όπως σχεδίαζε το Κρεμλίνο και οι δυνάμεις του Πούτιν το καλοκαίρι και το φθινόπωρο απωθήθηκαν, με την Ουκρανία να ανακτά έως τον Νοέμβριο περισσότερο από το ήμισυ της επικράτειας που κατέλαβαν οι Ρώσοι τις πρώτες εβδομάδες της εισβολής. Η Ρωσία έχει πλέον συρθεί σε έναν δαπανηρό και παρατεταμένο συμβατικό πόλεμο, έναν πόλεμο που πυροδότησε μια σπάνια διαφωνία στο πολιτικο-στρατιωτικό κατεστημένο της χώρας και οδήγησε τις εσωτερικές διαμάχες του Κρεμλίνου να βγουν στο φως.

Αναλυτές συμφωνούν πως, βραχυπρόθεσμα, η Ρωσία είναι μάλλον απίθανο να πετύχει τους στόχους της και ότι είναι εξίσου δύσκολο για το Κίεβο να απελευθερώσει όλα τα εδάφη που έχει κατακτήσει η Μόσχα. Η προοπτική για κατάπαυση του πυρός, ή για διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων, φαντάζει πιο μακρινή από ποτέ, επειδή καμία από τις δύο χώρες δεν προτίθεται να παραχωρήσει εδάφη όσο πιστεύει ότι μπορεί να επιτύχει μια ισχυρότερη διαπραγματευτική θέση μέσω του πολέμου. Και οι δύο πλευρές διατυμπανίζουν ότι η ήττα δεν είναι επιλογή και πως η νίκη είναι τουλάχιστον εφικτή, αν όχι το πιθανότερο σενάριο.

«Η Ουκρανία μπορεί να χάσει τον πόλεμο, αλλά η Ρωσία δεν μπορεί να βγει κερδισμένη σε γεωπολιτικό επίπεδο», εκτιμά ο πολιτικός επιστήμονας και πρόεδρος της Eurasia Group, Ιάν Μπρέμερ. «Η Ρωσία θα είναι ακόμα αποκλεισμένη, το ΝΑΤΟ και πάλι θα διευρυνθεί και ο Πούτιν θα νιώθει ταπεινωμένος, ανασφαλής και σε πολύ χειρότερη γεωστρατηγική θέση από ό,τι ήταν πριν από την εισβολή. Τι θα κάνει ως το ισχυρότερο ανέντιμο κράτος του κόσμου; Αυτό είναι το μακροπρόθεσμο ερώτημα, που πηγαίνει πέραν της Ουκρανίας» είπε ο Μπρέμερ στο CNBC.

O Μπρέμερ χαρακτήρισε «εξαιρετική» και «πολύ μεγαλύτερη από ό,τι όλοι θεωρούσαν ότι θα μπορούσε» τη στήριξη του ΝΑΤΟ προς την Ουκρανία. Όμως δεν είναι τόσο σίγουρος ότι αυτό θα συνεχιστεί το 2024. «Μένει να φανεί εάν η Ουκρανία θα κρατήσει την «προσοχή και τη συνοχή» της Δύσης τον πρώτο χρόνο του πολέμου» είπε.

«Οι Ουκρανοί απέκρουσαν τη ρωσική προσπάθεια κατάκτησης της χώρας. Υπερασπίστηκαν την πρωτεύουσά τους. Έχουν απωθήσει τους Ρώσους από κάποια από τα εδάφη που κατέκτησαν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022. Έχουν ανακτήσει περίπου το μισό από αυτό. Και όμως χρειάζονται το σπίτι τους, και οι Ρώσοι το καταστρέφουν. Η στρατηγική του Πούτιν θα μπορούσε να περιγραφεί ως εξής: “Δεν μπορώ να το έχω; Κανείς δεν μπορεί να το έχει!" Δυστυχώς, αυτό είναι το σημείο όπου βρίσκεται η τραγωδία αυτή τη στιγμή» ανέφερε πρόσφατα στο New Yorker o ιστορικός Μαρκ Κότκιν.

«Νομίζω ότι ο πόλεμος θα τελειώσει με λύση μέσω διαπραγματεύσεων» υποστηρίζει ο πρώην αρχηγός της CIA Ντέιβιντ Πετρέους. «Αυτό θα συμβεί όταν η ηγεσία της Ρωσίας συνειδητοποιήσει ότι ο πόλεμος δεν μπορεί να συνεχιστεί ούτε στο πεδίο των μαχών, ούτε στο εσωτερικό μέτωπο. Δυστυχώς δεν μπορώ να προβλέψω πότε θα ισχύσουν αυτές οι συνθήκες. Στο πεδίο της μάχης οι Ρώσοι έχουν ήδη υποστεί πιθανότατα οκτώ φορές περισσότερες απώλειες από ό,τι η τότε Σοβιετική Ένωση σε σχεδόν μια δεκαετία πολέμου στο Αφγανιστάν. Στο εσωτερικό μέτωπο οι χρηματοπιστωτικές και οικονομικές κυρώσεις, οι κυρώσεις επί προσώπων και οι εμπορικοί περιορισμοί έχουν προκαλέσει ύφεση».

Ο πόλεμος μπορεί να συνεχιστεί σύμφωνα με τρία πιθανά σενάρια: αδιέξοδο, νίκη της Ουκρανίας ή νίκη της Ρωσίας. Το πρώτο σενάριο στην πραγματικότητα γίνεται ένας πόλεμος για πάντα, ίσως κάτι παρόμοιο με τη μόνιμη αντιπαράθεση στην κορεατική χερσόνησο. Το δεύτερο σενάριο ενέχει τον κίνδυνο μιας δραματικής κλιμάκωσης από τη Ρωσία, η οποία με τη σειρά της θα μπορούσε να ωθήσει το ΝΑΤΟ να εμπλακεί άμεσα στη μάχη. Το τρίτο σενάριο ενέχει επίσης τον κίνδυνο μιας άμεσης σύγκρουσης ΝΑΤΟ-Ρωσίας, καθώς η προοπτική επικράτησης της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης θα οδηγήσει σε εκκλήσεις για εμπλοκή του ΝΑΤΟ προκειμένου να σωθεί η Ουκρανία.

Στο πρόσφατο άρθρο του ο Ντμίτρι Τρένιν, πρώην συνταγματάρχης των ρωσικών στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών και στη συνέχεια διευθυντής του Carnegie Moscow Center, που πλέον έχει κλείσει, υποστηρίζει πως «ενώ υπάρχει για τη Ρωσία ένα θεωρητικό μονοπάτι προς την παράδοση», ωστόσο αυτή η επιλογή δεν είναι αποδεκτή επειδή θα συνεπάγονταν «εθνική καταστροφή, πιθανό χάος και μια άνευ όρων απώλεια κυριαρχίας».

Ο φόβος αυτού του αποτελέσματος οδηγεί τον Τρένιν να συμπεράνει πως η Ρωσία δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει να πολεμά ως «χώρα πολεμιστής, που υπερασπίζεται την κυριαρχία και την ακεραιότητά της», αν και αυτό θα απαιτήσει «μεγάλες θυσίες» για «πολλά χρόνια». Όπως υποστηρίζει ο Τρένιν, αυτό το αιματηρό μονοπάτι θα απαιτήσει «τον άνευ όρων πατριωτισμό της ελίτ».

Ο χρόνος στο πλευρό της Ουκρανίας

Η Ουκρανία μπορεί να συνεχίσει να αμύνεται και να ανακαταλαμβάνει εδάφη όσο οι ΗΠΑ και η Ευρώπη παρέχουν όπλα και χρήματα. Παρά τις τεράστιες απώλειες που υπέστη, η Ουκρανία διαθέτει σήμερα καλύτερες επιθετικές και αμυντικές δυνατότητες απ' ό,τι στις 24 Φεβρουαρίου 2022, όταν εισέβαλε η Ρωσία.

Η θέληση των Ουκρανών να πολεμήσουν είναι ανυποχώρητη και οι δυνάμεις τους είναι καλύτερα εξοπλισμένες, καλύτερα εκπαιδευμένες και έχουν καλύτερη καθοδήγηση από τις αντίπαλες ρωσικές. Οι επιτυχημένες αντεπιθέσεις της Ουκρανίας το περασμένο καλοκαίρι και το φθινόπωρο ανάγκασαν τη Ρωσία να αμυνθεί. Ο προηγμένος οπλισμός των Δυτικών (συμπεριλαμβανομένων των τεθωρακισμένων οχημάτων και των συστημάτων αεράμυνας) θα βοηθήσει την Ουκρανία να ανακαταλάβει περιοχές στα εδάφη που κατέλαβε η Ρωσία και θα δώσει στο Κίεβο καλύτερη διαπραγματευτική θέση. Η στήριξη που δέχεται η Ουκρανία από τη Δύση παραμένει σταθερή. Παρά το κόστος και τον έμμεσο αντίκτυπο του πολέμου, η κοινή γνώμη στη Δύση τάσσεται σταθερά υπέρ της στρατιωτικής και της οικονομικής βοήθειας προς το Κίεβο.

Παράλληλα, η Γερμανία αποσυνδέεται από το ρωσικό φυσικό αέριο με εντυπωσιακό ρυθμό, σημάδι ότι ο μεγαλύτερος παράγοντας επιρροής της Ρωσίας προς τις ευρωπαϊκές χώρες έχει ουσιαστικά χάσει τη δυναμική του.

Ο στρατός της Ρωσίας θα παραμείνει κατώτερος του στρατού της Ουκρανίας. Η Μόσχα έχασε μερικούς από τους καλύτερους άνδρες, καθώς και εξοπλισμό, τους πρώτους μήνες της εισβολής. Τώρα στερείται σημαντικών στρατιωτικών δυνατοτήτων και η ικανότητά της να αναπληρώσει τις απώλειες περιορίζεται από δεκαετίες ανεπαρκών επενδύσεων και διαφθοράς, σε συνδυασμό με την επιβολή των κυρώσεων.

Μεγάλο μέρος του εξοπλισμού που της απομένει είναι μέτριας ποιότητας ή σε κακή κατάσταση και οι στρατεύσιμοι δεν έχουν τα κίνητρα και την εκπαίδευση των επαγγελματιών και των εθελοντών στρατιωτών. Το ανθρώπινο δυναμικό και ο εξοπλισμός που θα μπορεί να ρίξει η Ρωσία στον πόλεμο στο μέλλον, θα είναι σαφώς κατώτερα από αυτά που διέθετε στις 24 Φεβρουαρίου του 2022.

Τα ολοένα και πιο σοβαρά οικονομικά προβλήματα θα υποβαθμίσουν την ικανότητα, αλλά και την προθυμία της Ρωσίας να πολεμήσει. Η οικονομία της συρρικνώθηκε κατά 3,5% το 2022 και θα συρρικνωθεί περίπου το ίδιο ή και περισσότερο φέτος. Χάρη στις υψηλές τιμές του πετρελαίου οι συνέπειες για τους Ρώσους αμβλύνονται, αλλά ο αντίκτυπος των κυρώσεων θα χειροτερεύσει με την πάροδο του χρόνου.

Ορισμένα από τα πιο σκληρά μέτρα –οι περιορισμοί των εξαγωγών, το εμπάργκο πετρελαίου, το ανώτατο όριο τιμών στο ρωσικό αργό– τώρα αρχίζουν να εφαρμόζονται. Η μακροπρόθεσμη επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου και της παραγωγής, εξαιτίας της αποσύνδεσης της Ρωσίας από προηγμένες βιομηχανικές οικονομίες, θα είναι οξεία και μόνιμη. Αυτό θα δυσκολέψει τη Ρωσία να ανασυγκροτήσει την πολεμική βιομηχανία της.

Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τις ανθρώπινες απώλειες, που αυξάνονται, θα αποδυναμώσουν τη λαϊκή υποστήριξη, αλλά και τη στήριξη της ελίτ, πιέζοντας τον Πούτιν να προχωρήσει σε αποκλιμάκωση.

Ο χρόνος στο πλευρό της Ρωσίας

Το Κίεβο διαθέτει λιγοστά όπλα από τα δικά της αποθέματα, τα περισσότερα έχουν καταστραφεί μετά από έναν χρόνο πολέμου. Η εφημερίδα Die Welt απαριθμεί τι ακόμη θα χρειαζόταν η χώρα από τη Δύση: Πυρομαχικά, άρματα μάχης (Leopard), οχήματα μάχης πεζικού (Marder, Bradley), πυραύλους επιφανείας-επιφανείας (Himars, GLSDB, Atacms), συστήματα αεράμυνας (Iris-T, Patriots, Stinger, Nasams), οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (Heron TP, MQ-9 Reaper) και μαχητικά αεροσκάφη (F-16, JAS 39 Gripen).

Ορισμένα από αυτά τα όπλα έχουν ήδη παραδοθεί ή υπάρχει υπόσχεση ότι θα δοθούν. Αλλά από την πλευρά της Ουκρανίας δεν επαρκούν. Μετά την υπόσχεση για παράδοση βαρέων τεθωρακισμένων Leopard η ουκρανική πλευρά, και κυρίως ο πρόεδρος Ζελένσκι, πιέζουν τώρα για την παράδοση μαχητικών αεροσκαφών.

Οι στρατιωτικές δυνατότητες της Ουκρανίας εξαρτώνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από την αδιάκοπη υποστήριξη της Δύσης και ιδιαίτερα των ΗΠΑ, όμως οι πολίτες των κρατών της Δύσης θα κουραστούν από τον πόλεμο καθώς το κόστος θα αυξάνεται και ο κίνδυνος του Γ' Παγκοσμίου Πολέμου θα γίνεται πιο ορατός. Με τους Ρεπουμπλικανούς να ελέγχουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων, ένα διευρυνόμενο μπλοκ Ρεπουμπλικανών να αντιτίθεται στη βοήθεια προς την Ουκρανία και –ενδεχομένως– έναν Ρεπουμπλικανό πρόεδρο το 2025, η στήριξη της Ουάσιγκτον προς το Κίεβο μπορεί μόνο να αποδυναμωθεί. Αν μετριαστεί η υποστήριξη από τις ΗΠΑ, θα αποδυναμωθεί και η στήριξη από την Ευρώπη και, στη συνέχεια, η ικανότητα του Κιέβου να υπερασπίζεται τα εδάφη του.

Ακόμη και με αδιάκοπη υποστήριξη από τη Δύση προς την Ουκρανία, η Ρωσία μπορεί να κερδίσει στο πεδίο της μάχης. Τα ρωσικά στρατεύματα δεν βρίσκονται πλέον σε μειονεκτική θέση. Τώρα που είχαν χρόνο να οχυρωθούν σε θέσεις άμυνας και να ενισχυθούν με καλύτερα εκπαιδευμένους στρατιώτες, η Ουκρανία ενδεχομένως να μην μπορέσει να εξαπολύσει επιτυχημένες επιθέσεις όπως έκανε το 2022.

Αν και το Κίεβο είχε εξαιρετικές επιδόσεις κατά τις πρώτες ημέρες του πολέμου, μια παρατεταμένη σύγκρουση ευνοεί τον ισχυρότερο. Και οι δύο πλευρές έχουν υποστεί σοβαρές απώλειες, αλλά η Ρωσία είναι μεγαλύτερη χώρα με πολύ περισσότερους ανθρώπους, περισσότερο εξοπλισμό και μεγαλύτερες στρατιωτικές και βιομηχανικές δυνατότητες. Παρά τα δυτικά όπλα, η Ουκρανία είναι πιθανό να ξεμείνει από στρατεύσιμους άνδρες πολύ πριν τη Ρωσία.

Σε αντίθεση με την Ουκρανία ή τη Δύση, η Ρωσία μπορεί να αντέξει μια παρατεταμένη σύγκρουση. Η Δύση έχει εξαντλήσει τα περισσότερα μέσα πίεσης προς τη Ρωσία, ωστόσο οι κυρώσεις δεν παρέλυσαν τη ρωσική οικονομία ή τον στρατό της. Η Μόσχα διατηρεί ισχυρούς εμπορικούς δεσμούς (ή και συνεργασίες ασφαλείας) με την Κίνα, το Ιράν, την Ινδία και πολλές αναπτυσσόμενες χώρες.

Παράλληλα έχει την ικανότητα να κατασκευάζει όπλα στο εσωτερικό της χώρας χωρίς εισαγόμενα εξαρτήματα. Οι περισσότεροι Ρώσοι πολίτες δεν έχουν δει το βιοτικό τους επίπεδο να χειροτερεύει και συνεχίζουν να πιστεύουν στην πολεμική προπαγάνδα του Κρεμλίνου. Αλλά ακόμη και αν αυτό αλλάξει, η δυνατότητα του Πούτιν να καταπνίγει τις φωνές των διαφωνούντων σημαίνει ότι δεν θα απειληθεί η σταθερότητα στο εσωτερικό. Έτσι, ο Πούτιν θα μπορεί να συνεχίσει να ασκεί πίεση στην Ουκρανία και τη Δύση, με ελάχιστο κίνδυνο για την εξουσία του.

Γιατί έχει σημασία…

Η απάντηση στο ερώτημα για την «πλάστιγγα του χρόνου» καθορίζει τον ρυθμό και τον όγκο της δυτικής βοήθειας προς την Ουκρανία. Όταν πέρυσι το καλοκαίρι και το φθινόπωρο το Κίεβο εξαπέλυσε μια σειρά επιτυχημένων αντεπιθέσεων ανακαταλαμβάνοντας τμήματα των κατεχόμενων εδαφών, οι υποστηρικτές της Ουκρανίας θεώρησαν ότι όσο περισσότερο διαρκούσαν οι μάχες τόσο πιο πιθανό ήταν να νικήσει η Ουκρανία. Έτσι, προσάρμοσαν με προσοχή την υποστήριξή τους προς το Κίεβο για να μην προκαλέσουν άσκοπα τους Ρώσους. Τώρα που οι Ρώσοι έχουν ανασυνταχτεί σε κάποιον βαθμό, πολλοί έχουν αρχίσει να πιστεύουν ότι ο χρόνος θα ωφελήσει τη Μόσχα τελικά. Αυτό εξηγεί γιατί η Δύση συμφώνησε να παραδώσει άρματα μάχης, ελπίζοντας ότι η σύγκρουση θα τελειώσει πιο σύντομα (ή ότι τουλάχιστον οι Ουκρανοί θα συνεχίσουν να υπερασπίζονται αποτελεσματικά τα εδάφη τους).

Το πρόβλημα είναι ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να κερδίσει χωρίς τη διαρκή, ουσιαστική υποστήριξη από τη Δύση και ακόμη και με αυτήν πιθανότατα δεν έχει τη μαχητική ισχύ για να ανακτήσει όλα τα εδάφη της, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας.

Και αν κερδίσει ο Πούτιν;

«Ένας χαμένος πόλεμος στην Ουκρανία είναι ένα σκαλοπάτι για πόλεμο στην Ασία και τον Ειρηνικό» δήλωσε πρόσφατα ο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι στη συνέντευξη που παραχώρησε στη Washington Post στο Λονδίνο, όπου ζει τώρα. «Πρέπει να καταλάβετε ότι όταν ακόμη και ένας μεγαλόσωμος άντρας χτυπηθεί στο πρόσωπο, ένας αριθμός άλλων αντρών θα αρχίσει να αμφιβάλλει για το αν εκείνος είναι πραγματικά τόσο δυνατός και θα θέλουν να του ορμήσουν. [...] Αν οι ΗΠΑ θέλουν να πάνε σε πόλεμο στην Ασία, τότε ο πιο σωστός δρόμος προς αυτό είναι να δείξουν αδυναμία και στην Ουκρανία».

Η επόμενη «περιπέτεια» του Πούτιν θα μπορούσε να είναι η εισβολή σε μια άλλη γειτονική χώρα. Αναλυτές θεωρούν απίθανο να επιλέξει να εισβάλει σε χώρες μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Πολωνία, η Λιθουανία ή η Λετονία, η τελευταία από τις οποίες έχει σημαντικό ρωσόφωνο πληθυσμό. Ούτε είναι υψηλό το κέρδος για τον Πούτιν από την επέκταση της ρωσικής κατοχής της Γεωργίας ή της Μολδαβίας.

Αντ' αυτού, σύμφωνα με τη δηλωμένη πρόθεσή του να συνεννώσει τα ρωσικά εδάφη, η επόμενη κίνηση του Πούτιν θα μπορούσε να είναι προς τα νότια και ανατολικά, στο Καζακστάν. Η πιθανότητα ρωσικής στρατιωτικής εισβολής στο Καζακστάν έγινε πραγματική τον Ιανουάριο του 2022, όταν ρωσικά στρατεύματα υπό την αιγίδα του Οργανισμού Συλλογικής Συνθήκης Ασφάλειας (ΟΣΣΑ) εισήλθαν για λίγο στη χώρα, ως απάντηση σε αντικυβερνητικές ταραχές. Το 39.000μελές ενεργό στρατιωτικό προσωπικό του Καζακστάν δεν θα αποτελούσε σημαντική πρόκληση ακόμη και για τον υποβαθμισμένο στρατό της Ρωσίας.

Επιπρόσθετα ο Πούτιν θα μπορούσε να κινηθεί, στη συνέχεια, για την οικοδόμηση της αρχιτεκτονικής της αναδυόμενης νέας διεθνούς τάξης. Με τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) ως το πρωταρχικό υπερεθνικό σύμβολο του δυτικού διεθνούς συστήματος μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ίσως οραματίζεται ένα νέο οργανωτικό σύμβολο ως αντικαταστάτη του ΟΗΕ. Αυτός ο νέος οργανισμός θα μπορούσε να έχει τις ρίζες του στην Ευρασία.

Και αν κερδίσει η Ουκρανία;

Η νίκη της Ουκρανίας θα μεταμορφώσει ολόκληρη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Αρμενίας, της Μολδαβίας, της Γεωργίας και τελικά της Λευκορωσίας και της Ρωσίας – το αποτέλεσμα που φοβάται περισσότερο ο Πούτιν. H Ουκρανία είναι έτοιμη να αποτελέσει ένα δημοκρατικό προπύργιο στην καρδιά της Ευρώπης. Ωστόσο, όπως ανέφερε ανάλυση στο Foreign Affairs: «Ανεξάρτητα από την έκταση μιας ουκρανικής νίκης, όλα αυτά τα σενάρια συνεπάγονται μια νεφελώδη "επόμενη μέρα". Η Ρωσία δεν θα συναινέσει στην ήττα της ούτε σε μια μη καταναγκαστική διαπραγματευτική έκβαση. Οποιαδήποτε ουκρανική νίκη θα υποκινήσει μόνο περισσότερη ρωσική αδιαλλαξία στο πέρασμά της. Μόλις μπορέσει να ανοικοδομήσει τη στρατιωτική της ικανότητα, η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει μια αφήγηση ταπείνωσης για να ανακινήσει την εγχώρια υποστήριξη για μια νέα προσπάθεια ελέγχου της Ουκρανίας. Ακόμη και αν χάσει τον πόλεμο, ο Πούτιν δεν θα αφήσει την Ουκρανία. Ούτε θα καθίσει απλά να παρακολουθεί την πλήρη ενσωμάτωσή της στη Δύση. Μια ουκρανική νίκη, λοιπόν, δεν θα απαιτούσε χαλάρωση της δυτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία, αλλά ακόμη ισχυρότερη δέσμευση».