Εισβολή στην Μπραζίλια: Πώς τα social media εκκόλαψαν το «αυγό του φιδιού»

Στη Βραζιλία η εισβολή στο Κογκρέσο δεν προκάλεσε έκπληξη. Τα προειδοποιητικά μηνύματα είχαν δοθεί εδώ και καιρό, ωστόσο οι μόνοι που φαίνεται ότι δεν το κατάλαβαν ή δεν ήθελαν να το καταλάβουν ήταν οι επικεφαλής των social media.

Οι οπαδοί του Ζαΐχ Μπολσονάρου είχαν φροντίσει να δείξουν τις προθέσεις από τα πρώτα 24ωρα μετά την καθαρή νίκη του Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα στις προεδρικές εκλογές του Οκτωβρίου.

Έστησαν οδοφράγματα, έκλεισαν δρομους και προκάλεσαν κυκλοφοριακό «έμφραγμα» σε κεντρικές οδικές αρτηρίες, επαναλαμβάνοντας ισχυρισμούς περί νοθείας και διαφθοράς. Την ίδια στιγμή ο Ζαΐχ Μπολσονάρου, ως ένας άλλος Ντόναλντ Τραμπ, επέλεξε τη σιωπή, αφήνοντας τον χρόνο να περνά χωρίς να καταδικάζει τα όσα γίνονταν στους δρόμους. Ακόμα και όταν αποφάσισε να φύγει για τις ΗΠΑ, δεν πήρε μια ξεκάθαρη θέση που δεν θα άφηνε κανένα περιθώριο αμφισβήτησης για τη Δημοκρατία, κλείνοντας έτσι το μάτι σε επίδοξους πραξικοπηματίες.

Όλο το χρονικό διάστημα μέχρι τα δραματικά γεγονότα στην Μπραζίλια (και το déjà vu που αυτά προκάλεσαν σε σχέση με ό,τι είχε συμβεί στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ δύο χρόνια νωρίτερα), τα social media «έβραζαν» από οργή και έγιναν το όχημα για τη διασπορά ψευδών ειδήσεων και παραπληροφόρησης.

Επιπλέον, από τα πρώτα λεπτά που έγινε γνωστή η εισβολή στο Κογκρέσο, το Προεδρικό Μέγαρο και το Ανώτατο Δικαστήριο, ομοϊδεάτες ακροδεξιοί σε όλο τον κόσμο έσπευσαν να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους στους οπαδούς του Μπολσονάρου που τα έκαναν γυαλιά καρφιά σε κυβερνητικά κτίρια με αναρτήσεις τους στο Telegram -το δίκτυο που χρησιμοποιούν συνήθως εξτρεμιστές, οι οποίοι έχουν αποκλειστεί από τα υπόλοιπα social media.

Πώς το hashtag #manifestacao έφερε την εισβολή στο Κογκρέσο της Βραζιλίας

Πριν από την εισβολή στο Κογκρέσο, υποστηρικτές του Μπολσονάρου φρόντισαν να πλημμυρίσουν Facebook και Instagram με το hashtag #manifestacao. Τα likes, τα shares και τα comments διαδέχονταν το ένα το άλλο, δημιουργώντας το κατάλληλο κλίμα που οδήγησε στις εικόνες ντροπής της 8^ης Ιανουαρίου 2023 στην πρωτεύουσα της Βραζιλίας. H Meta, πάντως, είχε δεσμευτεί να απομακρύνει κάθε post που «προάγει τη βία» και «διασπείρει fake news». Πρακτικά, όμως, και κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, δεν πήρε δραστικά μέτρα, τα οποία να έχουν και ένα ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Επιπλέον, η ζημιά είχε ήδη γίνει κατά τη διάρκεια της «τοξικής» προεκλογικής εκστρατείας όταν influencers και διάσημοι εκπρόσωποι του lifestyle και του ποδοσφαιρικού κόσμου στη Βραζιλία (π.χ. Ριβάλντο) έβαλαν το «λιθαράκι» τους για να δοθεί στην παραπληροφόρηση η θέση του πρωταγωνιστή.

Η εισβολή στο Κογκρέσο και η προετοιμασία που έγινε, έρχεται να επιβεβαιώσει τον κομβικό ρόλο που διαδραματίζουν πλέον οι εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης σε σχέση με τους δημοκρατικούς θεσμούς τον 21ο αιώνα σε μια περίοδο που η «παγκόσμια ακροδεξιά εκμεταλλεύεται τα social media για τους σκοπούς της». Και αυτήν τη φορά «οι επικεφαλής της Silicon Valley πιάστηκαν στον ύπνο», όπως αναφέρει το δημοσίευμα στο Politico.

Με πληροφορίες από Politico