«Εκκαθάριση» στο στρατόπεδο Μπολσονάρο, αλλά θολό τοπίο για την έκδοσή του

Ο πρόεδρος της Βραζιλίας «ξανάπιασε δουλειά στο Μέγαρο Πλανάλτο» σήμερα, την ώρα που οι κυρώσεις και οι συλλήψεις συνεχίζονται, μία ημέρα μετά την εισβολή υποστηρικτών του Ζαΐχ Μπολσονάρου στις έδρες της νομοθετικής, της εκτελεστικής και της δικαστικής εξουσίας στην Μπραζίλια, μια ενέργεια που σόκαρε τους Βραζιλιάνους και όλον τον κόσμο.

Ο Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα συσκέφθηκε το πρωί με τους επικεφαλής της Γερουσίας, της Βουλής και του Ανωτάτου Δικαστηρίου στο Προεδρικό Μέγαρο και υπέγραψαν από κοινού μια σύντομη διακήρυξη «υπεράσπισης της δημοκρατίας». Το κείμενο αυτό αναρτήθηκε στον λογαριασμό του αριστερού προέδρου στο Twitter.

«Οι Εξουσίες της Δημοκρατίας, εγγυήτριες της δημοκρατίας και του Συντάγματος του 1988, απορρίπτουν τις τρομοκρατικές, βανδαλιστικές, εγκληματικές και πραξικοπηματικές ενέργειες που σημειώθηκαν χθες στην Μπραζίλια. Η κοινωνία χρειάζεται γαλήνη (…) ειρήνη και δημοκρατία», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Το κέντρο της Μπραζίλια ήταν έρημο σήμερα το πρωί και μοναδικές παρουσίες ήταν οι πολυάριθμοι άνδρες των δυνάμεων της τάξης.

«Οι πραξικοπηματίες που προωθούν την καταστροφή δημόσιας περιουσίας στην Μπραζίλια θα εντοπιστούν και θα τιμωρηθούν. Αύριο ξαναρχίζουμε δουλειά στο Μέγαρο Πλανάλτο. Δημοκρατία για πάντα», ήταν η ανάρτηση που έκανε αργά το βράδυ της Κυριακής ο Λούλα, ο οποίος επιθεώρησε τα λεηλατημένα κτίρια αμέσως μόλις επέστρεψε, κατεπειγόντως, στην ομοσπονδιακή πρωτεύουσα.

Εκατοντάδες υποστηρικτές του ακροδεξιού πρώην προέδρου επιτέθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα στα σύμβολα της δημοκρατίας: το Προεδρικό Μέγαρο Πλανάλτο, το Κογκρέσο και το Ανώτατο Δικαστήριο. Χρειάστηκαν περίπου τέσσερις ώρες μέχρι οι δυνάμεις ασφαλείας – που εμφανώς δεν ήταν σωστά προετοιμασμένες – να τους απομακρύνουν.

Λίγο μετά τις επιθέσεις, που θύμιζαν την εισβολή στο Καπιτώλιο της Ουάσιγκτον το 2021, περίπου 300 ταραξίες συνελήφθησαν.

Σήμερα το πρωί, τουλάχιστον 1.200 μπολσοναριστές, οι οποίοι είχαν στήσει έναν καταυλισμό στο κέντρο της Μπραζίλια, συνελήφθησαν με τη σειρά τους, αφού η στρατιωτική αστυνομία και ο στρατός διέλυσαν την κατασκήνωσή τους. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν κατασκηνώσει επί σχεδόν δύο μήνες και ζητούσαν να επέμβει ο στρατός για να εμποδίσει τον Λούλα να αναλάβει την προεδρία. Από αυτόν τον καταυλισμό προέρχονταν οι περισσότεροι από τους εισβολείς της Κυριακής.

Διαλύθηκε άλλος ένας πυρήνας μπολσοναριστών

Ένας δημοσιογράφος του Γαλλικού Πρακτορείου ανέφερε ότι διαλύεται και ένας άλλος καταυλισμός, αυτή τη φορά στο Ρίο ντε Τζανέιρο.

Μπολσοναριστές οδηγοί φορτηγών που επί εβδομάδες προκάλεσαν χάος στους αυτοκινητόδρομους της Βραζιλίας συνέχισαν τις κινητοποιήσεις τους κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ένας σταθμός διοδίων στον αυτοκινητόδρομο BR 163 που διασχίζει την Πολιτεία Μάτο Γκρόσο ανέφερε πολλούς αποκλεισμούς, που όμως είχαν αρθεί μέχρι το πρωί. Η αστυνομία ανακοίνωσε ότι ο αποκλεισμός ενός άλλου αυτοκινητόδρομου στην Παρανά έληξε επίσης.

«Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που προσπαθούν να αποκλείσουν δρόμους και την πρόσβαση στα διυλιστήρια πετρελαίου», είπε στους δημοσιογράφους ο εκπρόσωπος της προεδρίας Πάουλο Πιμέντα. Η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία Petrobras ανέφερε ότι δεν επηρεάστηκε η λειτουργία των εγκαταστάσεών της.

Από το βράδυ της Κυριακής, ο δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου Αλεξάντρ ντε Μοράες έθεσε σε αργία για 90 ημέρες τον κυβερνήτη της Μπραζίλια, τον Ιμπανέις Ρότσα, ο οποίος ζήτησε συγγνώμη, με ένα βιντεοσκοπημένο μήνυμά του, για τα «κενά ασφαλείας» που οδήγησαν στις λεηλασίες. Ο ντε Μοράες ζήτησε επίσης από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης Facebook, Twitter και TikTok να μπλοκάρουν λογαριασμούς χρηστών που διαδίδουν αντιδημοκρατική προπαγάνδα. Η Meta, η μητρική εταιρεία του Facebook, ανέφερε σήμερα ότι αποσύρει περιεχόμενο που στηρίζει ή επαινεί τα γεγονότα της Κυριακής. Το Telegram, το TikTok, το Twitter και το YouTube δεν ανταποκρίθηκαν αμέσως σε αιτήματα για σχολιασμό αυτού του αιτήματος.

Ο μπολσοναριστής επικεφαλής της ασφάλειας της πρωτεύουσας, Άντερσον Τόρες, καθαιρέθηκε από τα καθήκοντά του. Η εισαγγελία ζήτησε να ξεκινήσει αμέσως προκαταρκτική έρευνα για να διαπιστωθούν «οι ευθύνες των εμπλεκόμενων προσώπων» στην επίθεση.

Οι διαδηλωτές προκάλεσαν σημαντικές ζημιές στα τρία κτίρια, που θεωρούνται θησαυροί της μοντέρνας αρχιτεκτονικής και είχαν σχεδιαστεί από τον διάσημο αρχιτέκτονα – πολεοδόμο Όσκαρ Νιμάγιερ. Καταστράφηκαν επίσης έργα τέχνης ανυπολόγιστης αξίας.

«Δεν συμφωνώ με όσα συνέβησαν», είπε στην τηλεόραση του AFP ένας κάτοικος της πρωτεύουσας, ο Ιονάρ Μπίσπο, 43 ετών. «Μπορούμε να διαδηλώνουμε αλλά χωρίς να λεηλατούμε την εθνική κληρονομιά μας», είπε.

Σχεδόν όλες οι χώρες του κόσμου –από τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Ρωσία, μέχρι το Μεξικό και τη Γαλλία– καταδίκασαν τα επεισόδια.

Έξι ώρες μετά την εισβολή ο Μπολσονάρο, που βρίσκεται στη Φλόριντα, καταδίκασε με ανάρτησή του στο Twitter «το πλιάτσικο και τις εισβολές σε δημόσια κτίρια (…) που αντίκεινται στον κανόνα των ειρηνικών διαδηλώσεων. Αρνήθηκε όμως κάθε ευθύνη, καταγγέλλοντας τις «αναπόδεικτες κατηγορίες» του Λούλα ότι ενθάρρυνε τους «φασίστες βάνδαλους».

«Ερωτήματα» για το μέλλον του Μπολσονάρο στις ΗΠΑ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν λάβει κανένα επίσημο αίτημα από την κυβέρνηση της Βραζιλίας αναφορικά με το καθεστώς του πρώην προέδρου Ζαΐχ Μπολσονάρου, μετά την εισβολή υποστηρικτών του στο Κογκρέσο, ανέφερε σήμερα ο Λευκός Οίκος.

Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Τζέικ Σάλιβαν, που βρίσκεται στο Μεξικό μαζί με τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν για την τριμερή σύνοδο κορυφής ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά, είπε στους δημοσιογράφους ότι φαίνεται πως οι δημοκρατικοί θεσμοί στη Βραζιλία «αντέχουν». Πρόσθεσε ότι Αμερικανοί αξιωματούχοι δεν βρίσκονται σε άμεση επαφή με τον Μπολσονάρου, ο οποίος εισήχθη σε νοσοκομείο του Ορλάντο στη Φλόριντα, όπως έγινε γνωστό νωρίτερα.

Ο Σάλιβαν είπε ότι ο Μπάιντεν θα μιλήσει με τον πρόεδρο της βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα για τα γεγονότα στην Μπραζίλια, αλλά δεν ξέρει το πότε θα γίνει αυτό. «Εκφράσαμε την πεποίθησή μας, επειδή το πιστεύουμε, ότι οι δημοκρατικοί θεσμοί της Βραζιλίας θα αντέξουν, ότι η βούληση του λαού θα γίνει σεβαστή, ότι οι δημοκρατικά εκλεγμένοι ηγέτες θα κυβερνήσουν τη Βραζιλία και δεν θα τους εμποδίσουν οι πράξεις εκείνων των ανθρώπων που επιτέθηκαν στα όργανα διακυβέρνησης της Βραζιλίας», πρόσθεσε.

Είναι αδιευκρίνιστο μέχρι στιγμής πώς θα χειριστούν οι Ηνωμένες Πολιτείες το πρόβλημα που ακούει στο όνομα Ζαΐχ Μπολσονάρου.

Ο ακροδεξιός πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας έφυγε για τη Φλόριντα δύο ημέρες προτού να λήξει η θητεία του, την 1η Ιανουαρίου, αφού αμφισβήτησε τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών της 30ής Οκτωβρίου και τη νίκη του αριστερού Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα.

Αφού παρακολούθησε τους υποστηρικτές του Ντόναλντ Τραμπ να εισβάλουν στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ πριν από δύο χρόνια, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν βρίσκεται τώρα υπό πίεση να απομακρύνει τον Μπολσονάρου από την «αυτοεξορία» του στο Ορλάντο.

«Ο Μπολσονάρου δεν θα έπρεπε να βρίσκεται στη Φλόριντα», είπε ο Δημοκρατικός βουλευτής Χοακίν Κάστρο μιλώντας στο CNN. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα έπρεπε να είναι καταφύγιο για αυτόν τον αυταρχικό ηγέτη που ενέπνευσε εγχώρια τρομοκρατία στη Βραζιλία. Θα έπρεπε να σταλεί πίσω στη Βραζιλία», πρόσθεσε. Ο Κάστρο είπε ότι ο Μπολσονάρου, ο «Τραμπ των τροπικών», όπως του άρεσε να αποκαλείται, «χρησιμοποίησε το εγχειρίδιο του Τραμπ για να εμπνεύσει εγχώριους τρομοκράτες».

Παρόμοιες απόψεις εξέφρασε και η Δημοκρατική Αλεξάντρια Οκάσιο-Κορτές. «ΟΙ ΗΠΑ πρέπει να σταματήσουν να χορηγούν καταφύγιο στον Μπολσονάρου στη Φλόριντα. Σχεδόν δύο χρόνια αφότου το Καπιτώλιο των ΗΠΑ δέχτηκε επίθεση από φασίστες, παρακολουθούμε φασιστικά κινήματα στο εξωτερικό να προσπαθούν να κάνουν το ίδιο στη Βραζιλία», έγραψε σε ανάρτησή της στο Twitter.

Ενώπιον αποφάσεων η Ουάσινγκτον;

Τα σχόλιά τους αφήνουν να εννοηθεί ότι η Ουάσινγκτον ίσως χρειαστεί να πάρει μια σημαντική απόφαση για το μέλλον του Μπολσονάρου.

Ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας είχε μια δύσκολη σχέση με τον Μπάιντεν και η θέση του έχει αποδυναμωθεί στην πατρίδα του αφού δεν διαθέτει πλέον προεδρική ασυλία. Οι έρευνες σε βάρος του θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη σύλληψή του ή να τον εμποδίσουν να διεκδικήσει ξανά αιρετό αξίωμα, ανέφερε το πρακτορείο Reuters την περασμένη εβδομάδα.

Ο Τζον Φρίλι, που ήταν πρεσβευτής των ΗΠΑ στον Παναμά μεταξύ 2016-18, όταν η χώρα αυτή ζήτησε από την Ουάσινγκτον να εκδώσει τον πρώην πρόεδρο Ρικάρντο Μαρτινέλι, είπε ότι η άμεση απειλή για τον Μπολσονάρου θα ήταν η ανάκληση της βίζας του. «Οι ΗΠΑ –και οποιαδήποτε άλλη κυρίαρχη χώρα– μπορούν να απομακρύνουν έναν αλλοδαπό, ακόμη και αν έχει μπει νόμιμα με βίζα, για οποιονδήποτε λόγο. Είναι μια απόφαση για την οποία δεν απαιτείται καμία νομική αιτιολόγηση», εξήγησε.

Ένας προξενικός αξιωματούχος, που ζήτησε να μην κατονομαστεί, είπε ότι είναι σχεδόν βέβαιο πως ο Μπολσονάρου μπήκε στις ΗΠΑ με βίζα Α-1, η οποία χορηγείται μόνο στους αρχηγούς κρατών. Μια άλλη πηγή, ένας Αμερικανός πρώην διπλωμάτης, πιστεύει επίσης ότι, σχεδόν μετά βεβαιότητας, ο Μπολσονάρου χρησιμοποίησε μια βίζα Α-1.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, η βίζα Α-1 ακυρώνεται αφού ο παραλήπτης της απολέσει το αξίωμά του. Όμως επειδή ο Μπολσνάρου έφυγε από τη Βραζιλία και μπήκε στις ΗΠΑ προτού να λήξει η θητεία του, ο αξιωματούχος υποψιάζεται ότι η βίζα Α-1 είναι ακόμη ενεργή. Ο ίδιος, που έχει εμπειρία σχετικά με την ακύρωση της βίζας πρώην ηγετών, είπε ότι δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός για το πόσο μπορεί κανείς να παραμείνει στις ΗΠΑ με μια βίζα Α-1.

«Είμαστε σε αχαρτογράφητα νερά. Ποιος ξέρει πόσο καιρό θα μείνει;» διερωτήθηκε.

Ένας εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αρνήθηκε να συζητήσει το θέμα, εξηγώντας ότι τα αρχεία που αφορούν τις βίζες είναι απόρρητα.

Τα ενδεχόμενα για την έκδοση Μπολσονάρου

Ο Μπολσονάρου μπορεί να μην βιάζεται να επιστρέψει στη Βραζιλία, όπου κατηγορείται ότι υποκίνησε ένα βίαιο κίνημα άρνησης του εκλογικού αποτελέσματος, προβάλλοντας ανυπόστατους ισχυρισμούς περί νοθείας.

Ο Λούλα, που έχει ήδη προειδοποιήσει ότι θα κυνηγήσει τον Μπολσονάρου, αν χρειαστεί, τον κατηγόρησε χθες για την εισβολή. «Αυτός ο γενοκτόνος (…) ενθαρρύνει (σ.σ. τις ταραχές) μέσω των ιστοτόπων κοινωνικής δικτύωσης από το Μαϊάμι. Όλοι ξέρουν ότι υπάρχουν πολλές ομιλίες του πρώην προέδρου στις οποίες ενθαρρύνει όλα αυτά», τόνισε.

Ο Μπολσονάρου ήταν ήδη υπό έρευνα, σε τέσσερις υποθέσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου, προτού να χάσει την προεδρία. Νομικοί εμπειρογνώμονες είπαν ότι μπορεί να μπει στο στόχαστρο και άλλης έρευνας του Ανωτάτου Δικαστηρίου για τις αντιδημοκρατικές κινητοποιήσεις, για τις οποίες έχουν ήδη γίνει πολλές συλλήψεις.

Εάν ο υπουργός Δικαιοσύνης Αλεξάντρ ντε Μοράες εκδώσει ένταλμα σύλληψης όσο ο Μπολσονάρου βρίσκεται στις ΗΠΑ, ο πρώην πρόεδρος θα πρέπει, θεωρητικά, να επιστρέψει στη Βραζιλία και να παραδοθεί στην αστυνομία. Αν αρνηθεί, η Βραζιλία μπορεί να εκδώσει «Κόκκινο Σήμα» μέσω της Ιντερπόλ για να ζητήσει τη σύλληψή του από την ομοσπονδιακή αστυνομία των ΗΠΑ.

Στη συνέχεια η Βραζιλία θα πρέπει να ζητήσει επισήμως την έκδοσή του. Ο Μπολσονάρου μπορεί να ασκήσει έφεση στα αμερικανικά δικαστήρια ή και να ζητήσει να του χορηγηθεί άσυλο – δεν υπάρχει όμως κάποια εγγύηση ότι αυτό θα εμποδίσει την επιστροφή του τελικά στη Βραζιλία.

Ο πρώην πρόεδρος του Παναμά, Μαρτινέλι, εκδόθηκε από τις ΗΠΑ στον Παναμά το 2018, τρία χρόνια αφότου το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας αυτής εξέδωσε ένταλμα σύλληψης σε βάρος του.