Ποιος είναι ο σέρβος DJ που αναγνωρίστηκε ως φερόμενος εγκληματίας πολέμου

Ο σέρβος DJ Srđan Golubović, γνωστός και ως DJ Max, έχει αναγνωριστεί ως φερόμενος εγκληματίας πολέμου που συμμετείχε στη σφαγή της Bijeljina και συνέβη κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας, τον Απρίλιο του 1992.

Πρόσφατη έρευνα του περιοδικού Rolling Stone αναγνώρισε τον Srđan Golubović ως τον πρωταγωνιστή μιας από τις πιο διάσημες φωτογραφίες του πόλεμου της Βοσνίας. Η φωτογραφία τραβήχτηκε από τον αμερικανό φωτορεπόρτερ Ron Haviv και φαίνεται να απεικονίζει τον Srđan Golubović λίγο πριν κλωτσήσει αιμόφυρτους αμάχους ξαπλωμένους στο έδαφος μετά από πυροβολισμούς. 

Ο Ron Haviv τράβηξε επίσης αρκετές φωτογραφίες πριν και μετά τους πυροβολισμούς, καθώς επίσης και φωτογραφίες που δείχνουν τον Srđan Golubović στην Bijeljina, όταν συνέβησαν τα περιστατικά.

Το Rolling Stone διαπίστωσε μετά από πολύμηνη έρευνα ότι ο Srđan Golubović αναγράφεται επίσης στο μισθολόγιο των «Τίγρεων» του Αρκάν, της διαβόητης σερβικής παραστρατιωτικής ομάδας που πιστεύεται ότι ήταν πίσω από πολλές θηριωδίες κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας, συμπεριλαμβανομένης της σφαγής στην Bijeljina.

Ο Srđan Golubović ασκεί το επάγγελμα του DJ, από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, συμμετέχοντας ενεργά στην underground ηλεκτρονική σκηνή του Βελιγραδίου. Είναι μέλος της trance DJ κολεκτίβας, Xperiment και έχει ιδρύσει την δισκογραφική εταιρεία, Ultra Groove Records. Έχει επίσης παίξει σε μερικά από τα μεγαλύτερα κλαμπ και φεστιβάλ της Σερβίας, συμπεριλαμβανομένου του EXIT Festival, όπου εμφανίστηκε για τελευταία φορά το 2016.

Ο πόλεμος της Βοσνίας έλαβε χώρα στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης μεταξύ 1992 και 1995. Ήταν ένας από τους πιο αιματηρούς πολέμους στην σύγχρονη ιστορία, με περίπου 100.000 νεκρούς πολίτες, οι περισσότεροι Βόσνιοι-Μουσουλμάνοι και πάνω από 2 εκατομμύρια εκτοπισμένους.

Τριάντα χρόνια μετά τη σφαγή της Bijeljina στη Βοσνία, κανένας από τους «Τίγρεις» του Αρκάν δεν έχει δικαστεί για αυτά τα εγκλήματα. Και όμως, τις τελευταίες δεκαετίες, ένας από αυτούς κάνει καριέρα σε ευρωπαϊκά φεστιβάλ και κλαμπ ηλεκτρονικής μουσικής.

Οι Τίγρεις του Αρκάν: Η παραστρατιωτική ομάδα και τα εγκλήματα στον πόλεμο της Βοσνίας

Ήταν 2 Απριλίου 1992, στην αρχή του πολέμου της Βοσνίας. Επικεφαλής μιας παραστρατιωτικής ομάδας εθελοντών ήταν ο Željko Ražnatović, ένας πρώην μαφιόζος και μαυραγορίτης που μετατράπηκε σε στρατιωτικό, καταζητούμενος από την Interpol για εγκλήματα σε όλη την Ευρώπη. Το παρατσούκλι του ήταν “Arkan” και οι άντρες του ονομάζονταν οι «Τίγρεις του Αρκάν». Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η Γιουγκοσλαβία ήταν υπό διάλυση και ο σέρβος πρόεδρος Slobodan Milošević εκμεταλλεύτηκε τους μύθους της «Μεγάλης Σερβίας» και της θυματοποίησης των Σέρβων. Οι γιουγκοσλαβικές δημοκρατίες κήρυξαν την ανεξαρτησία τους, η μία μετά την άλλη, συμπεριλαμβανομένης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Η προπαγάνδα του Milošević ώθησε τους Σέρβους να πολεμήσουν και οι «Τίγρεις του Αρκάν» ήταν από τους πρώτους εθελοντές.

Ο Αρκάν κατάφερε να στρατολογήσει αρκετούς νεαρούς άνδρες από το 1990 μέχρι το 1996. Πολλοί από αυτούς ήταν σκληροπυρηνικοί οπαδοί της ποδοσφαιρικής ομάδας του Ερυθρού Αστέρα του Βελιγραδίου, γνωστοί και ως Ultras και σύμφωνα με μια άκρως απόρρητη έκθεση πληροφοριών της CIA, άρχισαν να λαμβάνουν εκπαίδευση σε μάχες σώμα με σώμα, φορητά όπλα και εκρηκτικά από  τον Νοέμβριο του 1990.

Η συνάντηση του φωτογράφου Ron Havin με τον Arkan

Ένας νεαρός αμερικανός φωτογράφος παρακολουθούσε τον πόλεμο από κοντά. Ο Ron Haviv συνάντησε τον Arkan στην Κροατία, όπου είχε καταφέρει να τον φωτογραφίσει για πρώτη φορά. Ο Arkan άρεσε μια συγκεκριμένη φωτογραφία, με τον ίδιο να στέκεται μπροστά από τους μασκοφόρους εθελοντές του, ποζάροντας με ένα μωρό τίγρης στο ένα χέρι και ένα όπλο στο άλλο. Έτσι, ο Ron Haviv ενσωματώθηκε μαζί τους για μια μέρα. Ήταν 2 Απριλίου του 1992.

Ο Ron Haviv, ο οποίος σήμερα είναι ένας διάσημος και βραβευμένος φωτογράφος, κατάφερε να αποθανατίσει ένα από τα πρώτα εγκλήματα του πολέμου της Βοσνίας. Η διάσημη φωτογραφία του είχε γίνει από τότε σύμβολο της γενοκτονίας των Βοσνίων. Ο Ron Haviv ήλπιζε ότι οι φωτογραφίες του θα οδηγούσαν στην απονομή δικαιοσύνης και ότι θα μπορούσε να βοηθήσει ώστε να σωθούν ζωές.

Δύο εβδομάδες αργότερα, το περιοδικό Time δημοσίευσε ένα φωτογραφικό ρεπορτάζ με τίτλο The Killing Goes On, με φωτογραφίες του Ron Haviv από την Bijeljina. Ήταν η πρώτη φορά που ο κόσμος έβλεπε τις φωτογραφίες, με τις λήψεις του αμερικανού φωτογράφου να προκαλούν διεθνή κατακραυγή.

DJ Max: Η στάση του σέρβου DJ και η δημόσια παρουσία του

Ο Srđan Golubović έχει αρνηθεί πολλές φορές να παραχωρήσει συνέντευξη σχετικά με τον ρόλο που έπαιξε στις μαζικές δολοφονίες της Bijeljina. Εν τω μεταξύ, οι fans της μουσικής του αγνοούσαν σε μεγάλο βαθμό το παρελθόν του ως Τίγρης του Αρκαν. Δεν ήταν κάτι που ανέφερε, δήλωσαν στο Rolling Stone φίλοι και θαυμαστές του. Αντίθετα, δούλευε ως DJ στο Βελιγράδι και σε όλη τη χώρα, ενώ συχνά τον έβλεπαν να οδηγεί τη μοτοσικλέτα του και να βγάζει βόλτα τον σκύλο του. Παρ’ όλα αυτά, το 2012, δημοσιεύτηκε η είδηση ότι η αστυνομία του Βελιγραδίου τον είχε συλλάβει για «κατοχή παράνομων όπλων και ναρκωτικών».

Όταν ο Srđan Golubović πήγε στη Βοσνία ως εθελοντής, τα μέλη των Τίγρεων του Αρκάν τον αποκαλούσαν Max. Στα πάρτι του Βελιγραδίου, οι άνθρωποι τον αποκαλούσαν Captain Max. Στις συναυλίες, ήταν ο DJ Max, το όνομα με το οποίο εξακολουθεί να παίζει, αν και οι εμφανίσεις του είναι πιο σπάνιες αυτές τις μέρες. Στο Facebook, ο Golubović δεν παρουσιάζει αυτή την εκδοχή του εαυτού του. Είναι μοτοσικλετιστής, δρομέας και μουσικός, αλλά ταυτόχρονα είναι DJ, παραγωγός και ιδιοκτήτης μουσικού στούντιο. Δεν αναφέρεται πουθενά ο πόλεμος - πόσο μάλλον τα υποτιθέμενα εγκλήματα - μόνο μια περιγραφή του ως «ανώτατος αξιωματικός και ανιχνευτής».

Η διάσημη φωτογραφία συμβόλιζε την εξαιρετική βία που ασκήθηκε κατά των αμάχων. Έχει εμφανιστεί σε βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά. Οι εισαγγελείς της Χάγης την επικαλέστηκαν. Καλλιτέχνες την έχουν αναδημιουργήσει και χιλιάδες την έχουν μοιραστεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κάποιοι ισχυρίστηκαν ότι η φωτογραφία δεν τραβήχτηκε στη Βοσνία ή ότι υπέστη επεξεργασία ή ότι τα θύματα ήταν Σέρβοι και όχι Βόσνιοι.

Αλλά, 30 χρόνια αργότερα, πολλοί από τους Τίγρεις του Αρκάν που ήταν παρόντες εκείνη την ημέρα εξακολουθούν να κυκλοφορούν ελεύθεροι. Η σερβική κυβέρνηση δεν έχει δείξει καμία διάθεση για να ασκήσει διώξεις εναντίον τους και μετά την δολοφονία του Αρκάν τον Ιανουάριο του 2000, οι προσπάθειες για απονομή δικαιοσύνης εγκαταλείφθηκαν.

Ο Ron Haviv εργάζεται αυτήν την περίοδο σε ένα ντοκιμαντέρ με κεντρικό θέμα τη διάσημη φωτογραφία του από την σφαγή της Bijeljina και για το πώς απέκτησε τη δική της ζωή.

Σε μια πρόσφατη ομιλία στο TED, ο Haviv δήλωσε ότι οι φωτογραφίες του είναι αποδεικτικά στοιχεία για να «θέσουν τους ανθρώπους υπεύθυνους για τις πράξεις τους... αλλά το πιο σημαντικό... να θέσουν τους ανθρώπους υπεύθυνους για την αδράνειά τους. Για όλους τους ηγέτες που είδαν αυτές τις φωτογραφίες και δεν έκαναν τίποτα, που έγιναν μάρτυρες ενός εγκλήματος πολέμου και δεν είπαν τίποτα. Είναι και αυτοί υπεύθυνοι».