Η Mossad αποχαρακτηρίζει αρχείο για το τέλος του διάσημου κατασκόπου «Κοέν» στη Συρία το 1965

Το Ισραήλ έβαλε τέλος στη διαμάχη δεκαετιών σχετικά με έναν από τους πιο διάσημους κατασκόπους του, τον Έλι Κοέν, λέγοντας ότι «η σύλληψή του και η εκτέλεσή του στη Συρία οφείλονταν σε επιτυχημένες προσπάθειες αντικατασκοπείας και όχι επειδή ενήργησε αντιεπαγγελματικά». H ιστορία του είχε γίνει σειρά από το Netflix με πρωταγωνιστή τον Σάσα Μπάρον Κόεν. 

Πριν από τη σύλληψή του, κατάφερε να διαβιβάσει πληροφορίες που το Ισραήλ λέει ότι ήταν ζωτικής σημασίας για την ήττα των συριακών δυνάμεων στον πόλεμο του 1967. 

«Αυτό είναι πλέον γεγονός πληροφοριών», πρόσθεσε ο Πάρνια, σύμφωνα με το κείμενο της ομιλίας του στην εκδήλωση, απορρίπτοντας θεωρίες ότι «ο Κοέν αποκαλύφθηκε στη συριακή πλευρά στέλνοντας πάρα πολλά μηνύματα, ίσως υπό κατάσταση πίεσης από τους ηγέτες του ή αντίθετα στις οδηγίες».

Ανάμεσα στα εκθέματα του νέου μουσείου είναι το τελευταίο τηλεγράφημα του Κοέν, που εστάλη την ημέρα της σύλληψής του, τον Ιανουάριο του 1965, σχετικά με μια συνάντηση της συριακής ανώτατης διοίκησης. Ο Κοέν καταδικάστηκε για κατασκοπεία και εκτελέστηκε στη Δαμασκό αργότερα το ίδιο έτος.

Το μόνο που έχει σωθεί από αυτόν είναι το ρολόι του, το οποίο είχε παρουσιάσει η Μοσάντ στη σύζυγό του Νάντια σε μια εκδήλωση στη μνήμη του.

Ο κατάσκοπος Έλι Κοέν που η ιστορία του έγινε σειρά στο Netflix

Η ιστορία του Έλι Κόεν ξεκινά πριν από το 1961. Η κρίση μεταξύ Ισραήλ και Συρίας που συνορεύουν εντείνεται και η πρώτη αναζητά έναν δικό της άνθρωπο, έναν πράκτορα, ο οποίος θα καταφέρει να διεισδύσει στα ενδότερα του εχθρού και να αποκαλύψει όλα του τα μυστικά γύρω από τις στρατιωτικές βάσεις, τις θέσεις και τον εξοπλισμό του.

Για τη θέση επιλέγεται ο Έλι Κοέν, ένας άγνωστος ακόμα Ισραηλινός, ο οποίος είχε καταταγεί στον στρατό πριν από δύο χρόνια, είχε στρατολογηθεί ως αναλυτής στην αντικατασκοπεία, ωστόσο η Μοσάντ, η μυστική υπηρεσία του Ισραήλ, τον είχε απορρίψει.

Ο ίδιος είχε το προνόμιο να γνωρίζει αραβικά, γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά και εβραϊκά, και το σημαντικότερο, διαλέκτους της Αιγύπτου και της Συρίας. Γεννημένος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ο Κοέν μεγάλωσε σε μια οικογένεια σιωνιστών. Οι γονείς του, βέβαια, δεν κατάγονταν από την Αίγυπτο αλλά από το Χαλέπι της Συρίας, το οποίο εγκατέλειψαν μετά το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1914.

Ήδη από τις αρχές του 1950 η χώρα άρχισε να ερευνά τη δράση του, τον ανέκρινε και τελικά το 1956 τον απέλασε. Στο Ισραήλ πια, τα χρόνια που ακολούθησαν την απόρριψή του από τη Μοσάντ ο Κοέν εργαζόταν ως υπάλληλος γραφείου σε ασφαλιστική εταιρία στο Τελ Αβίβ. Εκεί γνώρισε την ιρακινής καταγωγής Εβραία Νάντια Ματζάλντ, με την οποία παντρεύτηκε και απέκτησαν τρία παιδιά. Δεν κατάφερε, ωστόσο, να τα δει να μεγαλώνουν, καθώς επιστρατεύτηκε εκτάκτως από τη Μοσάντ.

Το 1961 ο κατάσκοπος μετανάστευσε στο Μπουένος Άιρες, όπου και έμαθε ισπανικά. Στην Αργεντινή είχε δημιουργηθεί τότε μια πολύ ισχυρή κοινότητα, καθώς εκεί ζούσαν χιλιάδες Σύριοι, αρκετοί από αυτούς πολύ πλούσιοι. Ανάμεσα σε αυτούς και ο Καμάλ, η φανταστική οικογένεια του οποίου μεταναστεύοντας, είχε πετύχει επιχειρηματικά.

Στο σπίτι του διοργάνωνε μεγάλες δεξιώσεις και πάρτι. Όπως φαίνεται στην τηλεοπτική σειρά «The Spy» που προβάλλεται από τις αρχές του Σεπτεμβρίου στο Netflix, με τον Σάσα Μπάρον Κοέν να κρατά τον πρωταγωνιστικό ρόλο, ο Έλι Κοέν, για καλή του τύχη, γνώρισε τον Αμίν αλ-Χαφέζ, έναν ανώτατο στρατιωτικό αξιωματούχο της Συρίας, ο οποίος, δύο χρόνια μετά, το 1963, θα ηγηθεί του πραξικοπήματος του κόμματος Μπάαθ στη χώρα, το οποίο έμελλε να είναι το μόνο που παρέμεινε νόμιμο μέχρι το 1966.

Ο κατάσκοπος, ο οποίος είχε αποκτήσει πολύ καλή σχέση πια με τον αξιωματούχο, άρπαξε την ευκαιρία και, ύστερα από κάλεσμα του ίδιου του Αμίν αλ-Χαφέζ, εγκαταστάθηκε στη Δαμασκό, σε ένα υπερπολυτελές ανάκτορο δίπλα στο αρχηγείο του στρατού. Λόγω των γνωριμιών του και του πολύ καλού ονόματος που είχε χτίσει ως Καμάλ πέρασε με ιδιαίτερη ευκολία τα σύνορα.

Πριν από τη μετεγκατάστασή του στη Συρία πρόλαβε να δει για τρεις εβδομάδες την οικογένειά του στο Ισραήλ και στη συνέχεια να μεταβεί στο Μόναχο, όπου η Μοσάντ τού έδωσε τις τελευταίες οδηγίες για το πολύ δύσκολο εγχείρημά του. Ήταν τέτοια η φήμη του, βέβαια, οι κλειστές πόρτες της συριακής πλευράς θα αρχίσουν να ανοίγουν σιγά σιγά, η μία μετά την άλλη.

Ωστόσο, η πιο ριψοκίνδυνη αποστολή του μέχρι σήμερα θεωρείται η επίσκεψη στα Υψίπεδα του Γκολάν, όπου και πρότεινε στους ιθύνοντες να δωρίσει μερικά ψηλά δέντρα τα οποία θα φυτεύονταν γύρω από τα στρατόπεδα για να κάνουν σκιά στους στρατιώτες. Αυτά τα δέντρα έδωσαν την ευκαιρία στους αντιπάλους τους Ισραηλινούς να έχουν εποπτεία των βάσεων από ψηλά και να τις πλήξουν στον «Πόλεμο των 6 ημερών», δύο χρόνια μετά τον θάνατό του. 

Ο Καμάλ συνέχισε να είναι υπεράνω υποψίας, ωστόσο η αλλαγή στην ηγεσία της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών τον προβλημάτισε, οπότε, σε ένα από τα τελευταία ολιγοήμερα ταξίδια του στο Ισραήλ, ζήτησε να μην επιστρέψει στη Συρία, καθώς φοβόταν για τη ζωή του. Η Μοσάντ, ωστόσο, αρνήθηκε και του ζήτησε να επιστρέψει και πάλι.

Για τον εντοπισμό του χρησιμοποιήθηκε εξοπλισμός από τη Σοβιετική Ένωση. Οι Σύριοι διέκοψαν όλες τις δικές τους ασύρματες μεταδόσεις για 24 ώρες και τελικά βρήκαν πως ο πομπός βρισκόταν στο σπίτι αυτού που μέχρι τότε θεωρούσαν αδελφό τους, του Καμάλ, του πλούσιου γόνου από το Μπουένος Άιρες.

Η ιστορία από δω και πέρα είναι γνωστή. Τα στρατεύματα εισέβαλαν στο σπίτι του κατασκόπου και τον συνέλαβαν την ώρα ακριβώς που έστελνε πληροφορίες μέσω σημάτων μορς στο Ισραήλ.

Οι Σύριοι τον βασάνιζαν για μέρες και, τελικά, παρά τις παραινέσεις του Ισραήλ, Ευρωπαίων αξιωματούχων, ακόμα και του Πάπα Παύλου ΣΤ', τον εκτέλεσαν δι' απαγχονισμού στις 18 Μαΐου του 1965.