«Άνευ προηγουμένου» βία κατά των μεταναστών στα σύνορα της ΕΕ

Έκθεση που συντάχθηκε από το Border Violence Monitoring Network αναφέρει ότι χιλιάδες μετανάστες και αιτούντες άσυλο αντιμετωπίζουν «μια άνευ προηγουμένου αύξηση της βίας» στα σύνορα της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων ξυλοδαρμών, αναγκαστικής γδύσιμο και σεξουαλικών επιθέσεων. 

Σύμφωνα με τον Guardian, ακτιβιστές πήραν συνεντεύξεις από 733 άτομα που προσπαθούσαν να φτάσουν στην Ευρώπη το 2021 και το 2022, τα οποία παρείχαν ζοφερή μαρτυρία για ομαδικές απωθήσεις που επηρέασαν περισσότερους από 16.000 άλλους. Το έργο ενημερώνει την έκδοση του 2020 του The Black Book of Pushbacks, προσφέροντας μια συνολική συλλογή 1.633 ατόμων που μιλούν για παράνομες απελάσεις που επηρεάζουν σχεδόν 25.000 άτομα από το 2017. Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, ο φάκελος είναι γεμάτος μιζέρια και απόγνωση, αφηγείται ξυλοδαρμούς στα χέρια της αστυνομίας και κρατήσεις σε βρώμικα, υπερπλήρη κελιά, ενώ τα αιτήματα για χορήγηση ασύλου αγνοούνται. Το 2021, μόνο το 5% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι δεν είχαν βιώσει, ούτε είχαν γίνει μάρτυρες «υπερβολικής βίας» ενώ

To Border Violence Monitoring Network αποτελεί έναν συνασπισμό ΜΚΟ που έχει συγκεντρώσει μαρτυρίες από 15 χώρες κατά μήκος των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας, της Ελλάδας, της Κροατίας και τρίτων χωρών στα Δυτικά Βαλκάνια, όπως η Σερβία, η Βόρεια Μακεδονία και Αλβανία.

Μεταναστευτικό: Άνευ προηγουμένου αύξηση της πιο βάρβαρης βίας κατά των ανθρώπων

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού «κανείς δεν ήταν εκεί για να τεκμηριώσει ότι έγινε μια άνευ προηγουμένου αύξηση της πιο βάρβαρης βίας κατά των ανθρώπων που κινούνταν κατά μήκος των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ», αναφέρει η έκθεση. Ισχυρίζεται ότι οι συνοριοφύλακες σε 13 χώρες άρχισαν να εφαρμόζουν «φρικτές «τακτικές αποτροπής», όπως παρατεταμένους ξυλοδαρμούς, ξύρισμα κεφαλιού, αναγκαστική γδύσιμο, σεξουαλικές επιθέσεις και επιθέσεις σκύλων, μεταξύ άλλων.

Η Χόουπ Μπάρκερ, η συνεκδότης της έκθεσης και ανώτερη αναλύτρια πολιτικής στο Δίκτυο Παρακολούθησης της Βίας στα Σύνορα, πέρασε τεσσεράμισι χρόνια παίρνοντας συνεντεύξεις από ανθρώπους που είχαν πει ότι είχαν αναγκαστεί να φύγουν από την Ελλάδα. Αναφερόμενη στην Ελλάδα, είπε ότι η βία κατά των ανθρώπων που μετακινούνται έχει γίνει πιο συστηματική από την έκθεση του BVMN για το 2020. «Στην αρχή, φαίνεται πολύ σποραδικό, μερικά περιστατικά. Έγινε μια συνολική συστηματοποιημένη προσέγγιση που εξαπλώθηκε βαθιά στην ηπειρωτική χώρα».

Μεταναστευτικό: Η περιπέτεια οικογένειας στην Ελλάδα όπως περιγράφεται στην έκθεση

Μια άλλη τάση είναι αυτό που οι ΜΚΟ περιγράφουν ως μια αυξανόμενη απόπειρα ποινικοποίησης και καταστολής ακτιβιστών που βοηθούν τους ανθρώπους σε κίνηση. Η Μπάρκερ είπε ότι αποφάσισε να φύγει από την Ελλάδα αφού παρακολουθήθηκε και έγινε στόχος της αστυνομίας για τυχαίους ελέγχους. 

Οι τακτικές ξεκίνησαν, είπε, αφότου δημοσιεύτηκε μια έκθεση σχετικά με διαδικασίες που κινήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για υποστήριξη ανθρώπων που φέρεται να άφησαν εγκλωβισμένους από τις αρχές σε νησίδες στον ποταμό Έβρο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. «Είδαμε τότε εκστρατείες συκοφαντικής δυσφήμισης εναντίον μας στα μέσα ενημέρωσης, λέγοντας ότι διευκολύνουμε την παράνομη είσοδο στη χώρα, ότι ήμασταν Τούρκοι κατάσκοποι που συνεργαζόμασταν με συμμορίες λαθρεμπορίου στην Τουρκία και αυτό οδήγησε σε αυξημένη αστυνομική καταστολή».

Καλύπτοντας χιλιάδες μίλια των συνόρων της ΕΕ, οι περιπτώσεις είναι τρομερά παρόμοιες. Ο ένας εξιστορεί την ιστορία ενός 36χρονου Σύρου και του οκτάχρονου γιου του, που έφτασαν στο ελληνικό χωριό Νέο Χειμώνιο στην Ελλάδα, κοντά στα τουρκικά σύνορα, τον περασμένο Φεβρουάριο. Το ζευγάρι ταξίδευε με μια ομάδα Σύριων και τους σταμάτησαν  αστυνομικοί με πράσινες στολές. Τα τηλέφωνά τους κατασχέθηκαν και τα άτομα μεταφέρθηκαν σε ένα κτίριο, όπου οι άνδρες αναγκάστηκαν να αφαιρέσουν μπουφάν, πουκάμισα και παντελόνια. Όσοι δεν κατάλαβαν δέχθηκαν ένα χαστούκι, ενώ η γυναίκα της ομάδας αναζητήθηκε από έναν άνδρα που «ακουμπούσε συνέχεια το σώμα [της]» σύμφωνα με την αφήγηση.

Οι Σύροι εντάχθηκαν σε μια μεγαλύτερη ομάδα άλλων Σύριων, Αφγανών, Σομαλών και Μαροκινών – 58 άτομα συνολικά, ηλικίας οκτώ έως 60 ετών. Κρατήθηκαν για τέσσερις ώρες σε ένα δωμάτιο με μια βρώμικη τουαλέτα και μια κουκέτα τεσσάρων επιπέδων. Αργότερα ξυλοκοπήθηκαν για 10 δευτερόλεπτα ο καθένας, στη συνέχεια φορτώθηκαν σε ένα φορτηγό, πριν τελικά απομακρυνθούν από την Ελλάδα με βάρκα. Κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας, δεν προσφέρθηκε σε κανέναν, φαγητό, νερό, ιατρική περίθαλψη ή μεταφραστής. Ερωτηθείς αν είχε υποβάλει το αίτημά του για άσυλο, ο Σύρος είπε ότι δεν μπορούσε, γιατί φοβόταν ότι θα τον ξυλοκοπήσουν και ο γιος του.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει επανειλημμένα απορρίψει ισχυρισμούς για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Είναι δικαίωμα κάθε ευρωπαϊκού κράτους μέλους να προστατεύει τα σύνορά του με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων», δήλωσε τον Ιούλιο ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης. «Αυτό ακριβώς κάνει η Ελλάδα».

Μεταναστευτικό: Οι αλλαγές που σχεδιάζει η Ευρωπαϊκή Ένωση

Οι ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι οι παράνομες απωθήσεις θα μπορούσαν να γίνουν σιωπηρά αποδεκτές από το δίκαιο της ΕΕ. Η ΕΕ συζητά σχέδια για αλλαγή του συνοριακού της κώδικα ώστε να επιτρέψει στις αρχές να υιοθετήσουν περισσότερους περιορισμούς όταν αντιμετωπίζουν την «εργαλειοποίηση» των μεταναστών, δηλαδή ξένες κυβερνήσεις που επιδιώκουν να αποσταθεροποιήσουν την ΕΕ ενθαρρύνοντας τους ανθρώπους να πάνε στην Ευρώπη.

Οι προτεινόμενες αλλαγές ήρθαν αφού ο αυταρχικός ηγέτης της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, κατηγορήθηκε ότι παρέσυρε ανθρώπους από τη Μέση Ανατολή στη Λευκορωσία και στη συνέχεια τους μετέφερε στην ΕΕ σε μια προσπάθεια να προκαλέσει χάος στο μπλοκ. Αντιμέτωποι με μια τέτοια κατάσταση, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να περιορίσουν τη διέλευση των συνόρων βάσει ενός αναθεωρημένου κανονισμού που βρίσκεται επί του παρόντος υπό συζήτηση. Οι ΜΚΟ υποστηρίζουν ότι αυτό θα τροφοδοτήσει περισσότερες παράνομες απωθήσεις. «Υπάρχει τόσο πολύ περιθώριο ερμηνείας από τα κράτη μέλη που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί κατά βούληση για να επιτραπεί μαζική απώθηση με άτομα χωρίς κανενός είδους ευθύνη», είπε ο Μπάρκερ.

Η Cornelia Ernst, Γερμανίδα μέλος της ομάδας της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κατηγόρησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι απέτυχε να ενεργήσει όταν οι κυβερνήσεις της ΕΕ «σπρώχναν τους ανθρώπους πίσω και τους αρνούνταν το δικαίωμα στο άσυλο». Και πρόσθεσε: «Βλέπουμε ότι το δικαίωμα στο άσυλο υφίσταται σοβαρή επίθεση. Η ΕΕ χρηματοδοτεί ολοένα και περισσότερες συνοριακές δυνάμεις που διαπράττουν βία και κράτη μέλη όπως η Πολωνία, η Λιθουανία και η Λετονία υιοθετούν νόμους που στοχεύουν στη νομιμοποίηση των απωθήσεων, νομοθεσία που παραβιάζει την ΕΕ και το διεθνές δίκαιο».

Με πληροφορίες από Guardian