Battersea Power Station: Η αναγέννηση του εμβληματικού ορόσημου του Λονδίνου

Μέχρι πριν λίγο καιρό αν διασχίζατε τον Τάμεση μέσα από κάποιο πλοιάριο από τα πολλά που κάνουν τη διαδρομή χειμώνα - καλοκαίρι κατά μήκος του ποταμού ή αν αποφασίζατε να περπατήσετε στην αποβάθρα, στο ύψος της γέφυρας του Τσέλσι ήταν αδύνατον να μην προσέξετε το κουφάρι ενός τεράστιου τούβλινου κτιρίου με τέσσερις λεπτές άσπρες καμινάδες που έμοιαζε σαν ένα αναποδογυρισμένο γραφείο να έπεσε στις όχθες του Τάμεση από τον ουρανό. Κι αυτή η σχεδόν σουρεαλιστική εικόνα θα έκανε τους πιο παλιούς να κουνάνε με νοσταλγία το κεφάλι τους -ένα τρυφερό χαιρετισμό στη νιότη τους- ενθυμούμενοι το εξώφυλλο των Pink Floyd/ Animals με το γνωστό ροζ γουρουνάκι να κόβει βόλτες πάνω από το εγκαταλειμμένο παλιό εργοστάσιο. 

Ναι, για το Battersea Power Station μιλάμε, τον μεγαλύτερο σταθμό ηλεκτροπαραγωγής καύσης άνθρακα στον κόσμο και ορόσημο Art Deco της δεκαετίας του 1930 που τροφοδοτούσε τους Λονδρέζους με το 20% των αναγκών τους για ηλεκτρική ενέργεια.

Όμως από το 1983 που παροπλίστηκε, το κτίριο εγκαταλείφτηκε στο έλεος του χρόνου, της φθοράς και της απαξίωσης. Οι τουρμπίνες του πουλήθηκαν για παλιοσίδερα, τη στέγη του την πήραν και τη σήκωσαν τρελοί αέρηδες και άγριες καταιγίδες, για να μη μιλήσουμε για όλες εκείνες τις ανόητες ιδέες του «τι θα κάνουμε με αυτό το πράγμα» – θεματικό πάρκο, γήπεδο ποδοσφαίρου, μόνιμη κατοικία για το Cirque du Soleil ακόμα και η κατεδάφιση, ακούστηκαν κατά καιρούς σαν λύσεις σωτηρίας.

Ευτυχώς τίποτα από όλα αυτά δεν έγινε. Αντιθέτως. Μετά από δέκα χρόνια μιας μεγάλης προσπάθειας αποκατάστασης αυτό που προέκυψε ήταν μια εκπληκτική αναβίωση του παλιού εργοστασίου ηλεκτρικής ενέργειας και η μετατροπή του από εγκαταλειμμένο, βιομηχανικό κουφάρι σε ένα επιβλητικό κτίριο γεμάτη φυσικό φως, ζωντάνια και μεγαλοπρέπεια.

Το αναγεννημένο ορόσημο του Δυτικού Λονδίνου, το Battersea Power Station, άνοιξε στις 14 Οκτωβρίου 2022 και σήμερα φιλοξενεί περισσότερα από 100 καταστήματα, εστιατόρια και καφέ, τα κεντρικά γραφεία της Apple καθώς και 254 πολυτελή διαμερίσματα. Η ευρύτερη περιοχή εκτείνεται σε 42 στρέμματα ενώ στα έργα ανάπλασης έρχεται να προστεθεί κι ένας ολοκαίνουργιος σταθμός του Mετρό του Λονδίνου, εκτινάσσοντας την αξία της κτηματαγοράς μιας μέχρι πρότινος υποβαθμισμένης και καταφρονεμένης περιοχής του Λονδίνου, στα ύψη.

Η ιστορία του Battersea Power Station

Τον 17ο και 18ο αιώνα, η περιοχή γύρω από το Battersea ήταν το περιβόλι του Λονδίνου. Τα γόνιμα χώματα εκεί που κάποτε υπήρχαν βάλτοι έδιναν κάθε χρόνο πλούσια συγκομιδή σε φρούτα και λαχανικά –φημισμένα τα σπαράγγια που έβγαζε η περιοχή– και μεταφέρονταν σε όλες τις γειτονιές του Λονδίνου με τις βάρκες του Τάμεση.

Το Battersea, εκεί στα δυτικά της πόλης μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, δεν γνώρισε ποτέ την λάμψη και τη μεγαλοπρέπεια του Γουεστμίνστερ και του Κεντρικού Λονδίνου. Αντιθέτως, μέχρι τότε στα χαμηλά σπιτάκια της περιοχής έμεναν φτωχοί καλλιεργητές, περιβολάρηδες και βαρκάρηδες. Γι' αυτό ίσως σε αυτόν τον υποβαθμισμένο τόπο αποφασίστηκε στα μέσα της δεκαετίας 1920 να φτιαχτεί το μεγάλο εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας που θα τροφοδοτούσε το Λονδίνο και θα κάλυπτε σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες της πόλης και των ανθρώπων της σε ηλεκτρισμό. Όταν όμως το καλοκαίρι του 1929, οι εργάτες πήγαν να πιάσουν δουλειά στην προβλεπόμενη τοποθεσία του Battersea, στη νότια όχθη του Τάμεση, άρχισαν οι διαμαρτυρίες και οι αντιδράσεις: οι επιμελητές της Tate Britain που βρίσκεται ακριβώς απέναντι στην βόρεια όχθη του ποταμού αναρωτήθηκαν αν οι αναθυμιάσεις μπορεί να έθεταν σε κίνδυνο την συλλογή έργων τέχνης της Πινακοθήκης. Τα μέλη της Βουλής των Λόρδων φοβήθηκαν ότι ο δυτικός άνεμος θα έσπρωχνε την κάπνα και τα βλαβερά αέρια των καμινάδων προς τις αίθουσες του Κοινοβουλίου, ενώ κάποιοι ανησυχούσαν για το ότι ο τεράστιος σταθμός ηλεκτροπαραγωγής θα κατέστρεφε τη θέα προς τον Τάμεση και μάλιστα επέμειναν ότι για λόγους ευπρέπειας, οι καμινάδες του ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού δεν θα έπρεπε να ξεπερνούν στο ύψος τον καθεδρικό ναό του Αγίου Παύλου.

Όλα έδειχναν ότι η κατασκευή του εργοστασίου ακουγόταν μάλλον σαν απειλή παρά σαν ευλογία ή έστω καινοτομία και πιθανόν να ματαιωνόταν. Ευτυχώς ο εμπνευσμένος και κυρίως επίμονος αρχιτέκτονας της εποχής, Theo Halliday, ανέλαβε την εσωτερική διαρρύθμιση του κτιρίου ενώ το γενικό πρόσταγμα και η επίβλεψη του έργου ανατέθηκε στον Giles Gilbert Scott, έναν ιδιοφυή αρχιτέκτονα που σχεδίασε τον Αγγλικανικό Καθεδρικό Ναό του Λίβερπουλ σε ηλικία μόλις 22 ετών αλλά και τους περίφημους κόκκινους τηλεφωνικούς θαλάμους της Βρετανίας . Ωστόσο το μεγάλο προσόν του Scott αποδείχθηκε ότι ήταν η ικανότητά του να συνδυάζει στοιχεία νεωτερικότητας και μοντερνισμού χωρίς να θίγει την ιστορία και την παράδοση της κλασσικής αρχιτεκτονικής αποφεύγοντας έτσι περαιτέρω διαμαρτυρίες και προστριβές με το βρετανικό κατεστημένο του μεσοπολέμου. Ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής Battersea ολοκληρώθηκε σε δύο φάσεις από το 1930 μέχρι το 1950. Το 1983 έκλεισε οριστικά. Το 2012 και αφού πολλές εταιρείες από το Χογκ Κονγκ, την Ιρλανδία και την Βρετανία είχαν δείξει ενδιαφέρον για το μέλλον του χωρίς όμως να ευδοκιμήσει κανένα από τα προτεινόμενα σχέδια, ο παλιός ηλεκτρικός σταθμός του Battersea εξαγοράστηκε από μια κοινοπραξία εταιριών με έδρα την Μαλαισία. Μετά από 40 χρόνια εγκατάλειψης και 10 χρόνια εργασιών ανάπλασης που κόστισαν 9 δισεκατομμύρια λίρες, ο σταθμός Battersea Power Station είναι πάλι εδώ.

«Μας συνεπήρε ο ρομαντισμός του ερειπίου και η ιστορία του». Με αυτά τα λόγια περιγράφουν οι μηχανικοί και οι αρχιμάστορες της αρχιτεκτονικής εταιρείας του Wilkinson Eyre που ανέλαβαν να ζωντανέψουν τον κοιμώμενο γίγαντα στις όχθες του Τάμεση.

Οι δυσκολίες ήταν πολλές γιατί πλέον δεν είχε απομείνει παρά το κέλυφος του παλιού εργοστασίου, η στέγη είχε προ πολλού κάνει φτερά και ένας από τους εξωτερικούς ς τοίχους ήταν έτοιμος να καταρρεύσει. 

1,8 εκατομμύρια τούβλα χρειάστηκε να κατασκευαστούν από την αρχή και να μεταφερθούν στο πεδίο ενώ γύρω και μέσα στο κτίριο βρίσκονταν 16 τεράστιοι γερανοί, πιθανώς περισσότεροι από ότι σε ολόκληρο το Λονδίνο.

Η ομάδα όμως επέμεινε. Διόρθωσαν ότι μπορούσαν και φρόντισαν να διατηρήσουν τα ίχνη του παρελθόντος, γυαλίζοντας και αποκαθιστώντας το παρκέ και το μάρμαρο, αφήνοντας ανέπαφες διαγώνιες λωρίδες σοβά στους τοίχους εκεί που ήταν οι παλιές σκάλες.

Στην Αίθουσα Ελέγχου Α’ έχουν αποκατασταθεί τα αυθεντικά αστραφτερά πλακάκια Art Deco και τα μπρούτζινα φωτιστικά ενώ η Αίθουσα Β’ έχει διατηρήσει τις καθαρές γραμμές και την μοντέρνα αίσθηση του΄50 με το γυαλισμένο σκυρόδεμα και τον ανοξείδωτο χάλυβα. Η Αίθουσα Α’ σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος εκδηλώσεων, ενώ η Αίθουσα Ελέγχου Β’ έχει μετατραπεί σε ένα all-day μπαρ όπου οι πελάτες παίρνουν το ποτό τους έχοντας θέα τους αναπαλαιωμένους πίνακες ελέγχου και τα παλιά καντράν.

Οι τέσσερις καμινάδες αφαιρέθηκαν για να επισκευαστούν σύμφωνα με τις αρχικές προδιαγραφές τους και στην συνέχεια τοποθετήθηκαν πάλι στην θέση τους. Χρειάστηκαν για κάθε καμινάδα 25.000 καρότσια από σκυρόδεμα χυμένο με το χέρι και 82 γαλόνια μπογιάς* για να βαφτεί κάθε μία ξεχωριστά. Στη βορειοδυτική καμινάδα έχει τοποθετηθεί το Lift 109, ένας γυάλινος ανελκυστήρας που οδηγεί τους επισκέπτες στην κορυφή με πανοραμική θέα του Λονδίνου.

Battersea Power Station - Χρονολόγιο

1929: Ξεκινά η κατασκευή Tourbine Hall, της πρώτης Αίθουσας των Τουρμπινών.

1933: Αρχίζει η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

1937: Ξεκινά η κατασκευή της Αίθουσας Β΄ των Τουρμπινών.

1983: Ο ηλεκτρικός σταθμός παροπλίζεται.

1987: Ο Τζον Μπρουμ και πρόεδρος του Alton Towers, αγοράζει το κλειστό πλέον εργοστάσιο έναντι 1,5 εκατομμυρίων λιρών με σκοπό να το μετατρέψει σε θεματικό πάρκο.

1993: Ο Τζον Μπρουμ πουλά το Battersea Power Station σε έναν προγραμματιστή από το Χονγκ Κονγκ, τον Victor Hwang. Η εταιρεία του, Parkview, σχεδιάζει να δημιουργήσει εκεί έναν σιδηροδρομικό σταθμό, πολυτελή διαμερίσματα, την μόνιμη έδρα του τσίρκου Cirque du Soleil, έναν κινηματογράφο και δύο ξενοδοχεία.

2006: Οι Ιρλανδοί μεγιστάνες ακινήτων Johnny Ronan και Richard Barrett αποκτούν την κυριότητα του κτιρίου μέσω μιας θυγατρικής εταιρείας, της Real Estate Opportunities. Τα σχέδια περιελάμβαναν μια γυάλινη χοάνη μήκους 300 μέτρων και ένα αίθριο με διαφανή θόλο.

2011: Ο σταθμός ηλεκτροπαραγωγής Battersea τίθεται σε καθεστώς εκκαθάρισης.

2012: Το διοικητικό συμβούλιο της ποδοσφαιρικής ομάδας Chelsea F.C. δημοσιεύει σχέδια για ένα γήπεδο 60.000 θέσεων, όμως η πρόταση δεν πλειοδοτεί.

2012: Μια κοινοπραξία Μαλαισιανών επενδυτών, η SP Setia /Sime Darby Property αγοράζει το Battersea Power Station έναντι 400 εκατομμυρίων λιρών.

2013: Οι εργασίες ξεκινούν. Στην 1η φάση μπαίνουν τα θεμέλια και αρχίζει η κατασκευή του Circus West Village που περιλαμβάνει διαμερίσματα, καταστήματα και εστιατόρια γύρω από το κυρίως κτίριο του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής.

2014: Η 2η Φάση ξεκινά, με εργασίες στο εσωτερικό του εργοστασίου καθώς και την επισκευή των καμινάδων.

2017: Το Circus West Village ολοκληρώνεται και οι πρώτοι ένοικοι/ιδιοκτήτες μετακομίζουν.

2021: Οι πρώτοι ένοικοι/ιδιοκτήτες των 254 διαμερισμάτων στο Battersea Power Station μετακομίζουν τον Μάιο. O νέος σταθμός του Mετρό ανοίγει τον Σεπτέμβριο.

2022: Το ανακαινισμένο παλιό εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγικής δύναμης Battersea Power Station ανοίγει για το κοινό και τα επίσημα εγκαίνια γίνονται στις 14 Οκτωβρίου 2022.

*Στη Βρετανία για τη μέτρηση των υγρών χρησιμοποιείται το αυτοκρατορικό γαλόνι που ισούται με 4,454λίτρα