«Βλαντίμιρ Βλαντιμίροβιτς, δώστε μας απαντήσεις»: Μητέρες Ρώσων στρατιωτών ζητούν από τον Πούτιν απαντήσεις

Επί εβδομάδες, βίντεό τους έχουν κατακλύσει το ρωσόφωνο διαδίκτυο: μητέρες και σύζυγοι Ρώσων στρατιωτών που επιστρατεύτηκαν για να πολεμήσουν στην Ουκρανία συγκεντρώνονται σε όλη τη Ρωσία και απαιτούν την εκπλήρωση των υποσχέσεων του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν.

Το Κρεμλίνο, αφού διέταξε μια μερική επιστράτευση τον Σεπτέμβριο, είχε διαβεβαιώσει ότι οι εκατοντάδες χιλιάδες έφεδροι θα λάβουν άρτια εκπαίδευση, καλό εξοπλισμό και δεν θα σταλούν στην πρώτη γραμμή του πολέμου.

Σήμερα, 25η Νοεμβρίου, πρώτη μέρα του 10ου μήνα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, συγγενείς Ρώσων στρατιωτών και επίστρατων -μητέρες, σύζυγοι και κοντινά πρόσωπα- συνεχίζουν να ψάχνουν εναγωνίως απαντήσεις για τα δικά τους πρόσωπα.

«Θα ήθελα να γνωρίζετε ότι εγώ προσωπικά και ολόκληρη η ηγεσία της χώρας συμμεριζόμαστε τον πόνο σας», είπε σε εκείνες που έχασαν τους γιους τους, καλώντας τους να μην πιστεύουν τα «ψέματα» στη στρατιωτική επιχείρηση. «Η ζωή είναι πιο περίπλοκη από αυτό που βλέπεις στην τηλεόραση ή στο διαδίκτυο, όπου δεν μπορείς να εμπιστευτείς τίποτα. Υπάρχουν πολλές ψευδείς πληροφορίες, εξαπάτηση, ψέματα», είπε ο Πούτιν σε δημοσιογράφους και μητέρες στρατιωτών.

Καθισμένος με μια ομάδα μητέρων γύρω από το ένα τραπέζι, με τσάι, κέικ και φρούτα, αναστενάζοντας και σταματώντας κάθε τόσο για να καθαρίσει τον λαιμό του, είπε: «Καταλαβαίνουμε ότι τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει την απώλεια ενός γιου -- ειδικά για μία μητέρα».

Η Ημέρα της Μητέρας, που γιορτάζεται την Κυριακή στη Ρωσία, είπε ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου θα σηματοδοτηθεί φέτος από «ένα αίσθημα αγωνίας και ανησυχίας», μεταξύ αυτών των γυναικών, των οποίων «οι σκέψεις θα είναι με τα αγόρια τους».

Όπως όμως και η συνάντησή τους σήμερα με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Βλαντιμίροβιτς Πούτιν δεν τους έδωσε απαντήσεις, έτσι και οι ίδιοι οι απολογισμοί του πολέμου δεν βοηθούν. Ο αριθμός των συγγενών τους που σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία παραμένει ακόμη ένα θέμα που συχνά επισκιάζεται από υπόνοιες εκατέρωθεν προπαγάνδας, με τεράστιες αποκλίσεις στις εκτιμήσεις, όπως ιστορικά γίνεται σε πολέμους.

Οι Ρώσοι, διά στόματος του υπουργού Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, μιλούν για 5.937 Ρώσους στρατιώτες νεκρούς από την έναρξη της εισβολής, στην τελευταία επίσημη εκτίμηση που έδωσε η Μόσχα για τις απώλειές της στο πεδίο της μάχης που χρονολογείται στις 21 Σεπτεμβρίου.

Ο ανώτατος στρατηγός Μαρκ Μίλεϊ των ΗΠΑ στις 9 Νοεμβρίου δήλωσε ότι Ρωσία και Ουκρανία έχουν η κάθε μια πάνω από 100.000 στρατιώτες νεκρούς ή τραυματίες. Η Ουκρανία, που δεν αποκαλύπτει τον αριθμό των απωλειών της, αναφέρει 77.000 Ρώσους νεκρούς και τραυματίες.

Το BBC σήμερα ανέφερε ότι 9.311 Ρώσοι στρατιώτες και αξιωματικοί σκοτώθηκαν σύμφωνα με στοιχεία που συγκέντρωσε και διασταύρωσε, προσθέτοντας ωστόσο ότι ο πραγματικός αριθμός είναι κατά 40% έως 60% μεγαλύτερος.

Αυτή η ανησυχία, που κινδυνεύει να εξελιχθεί σε δυσαρέσκεια, θέτει το Κρεμλίνο σε μια λεπτή θέση: αν οι αρχές καταστέλλουν αμείλικτα οποιαδήποτε εντός των συνόρων αμφισβήτηση της εισβολής στην Ουκρανία, ο λόγος των συζύγων των στρατιωτών είναι ιερός και η φυλάκιση αυτών θα αναστάτωνε τη Ρωσία.

Πούτιν: Η εμπειρία του Κούρσκ

Τον Αύγουστο του 2000, κατά τη βύθιση του ρωσικού υποβρυχίου Κουρσκ που προκάλεσε τον θάνατο των 118 μελών του πληρώματός του, ο ισχυρός άνδρας του Κρεμλίνου επικρίθηκε έντονα, κατηγορούμενος ότι άργησε να αντιδράσει.

Κατά τη διάρκεια των δύο πολέμων στην Τσετσενία, ένα κίνημα μητέρων στρατιωτών είχε επίσης ντροπιάσει όσους βρίσκονταν την εξουσία και ενίσχυσε ένα αίσθημα δυσαρέσκειας σε όλη τη ρωσική κοινωνία.

Αυτή τη φορά, αντιμέτωπες με ένα κλίμα αυξημένης καταστολής, οι διαμαρτυρίες συζύγων και μητέρων των στρατιωτών δεν αμφισβητούν άμεσα την επίθεση στην Ουκρανία, αλλά ορισμένοι καταγγέλλουν τις συνθήκες υπό τις οποίες στέλνονται εκεί οι συγγενείς τους.

Και η ιδιότητά τους ως μητέρων και συζύγων επίστρατων ανδρών, που πήγαν να υπηρετήσουν τη χώρα, τους δίνει νομιμότητα και μια μορφή προστασίας από διώξεις, τη δύναμη που δεν μπορεί να τους θεωρήσει ως απλούς αντιπάλους.

Στη ρωσική κοινωνία, «υπάρχει η ασυνείδητη αίσθηση ότι οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα» να καθιστούν υπόλογη την εξουσία, σημειώνει ο Αλεξέι Λεβίνσον, κοινωνιολόγος στο ανεξάρτητο κέντρο Levada.

Αυτές οι γυναίκες «απαιτούν από το Κράτος να εκπληρώσει τον ρόλο του ως "συλλογικός πατέρας" των επίστρατων», προσθέτει. «Όταν το κράτος ή ο στρατιωτικός διοικητής δεν εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους, οι γυναίκες διεκδικούν».

Προς το παρόν, το κίνημα είναι ετερογενές και ασυντόνιστο. Εκκλήσεις από ανήσυχους συγγενείς μεταδίδονται σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου άτυπες συλλογικότητες συγκεντρώνονται γύρω από ορισμένα πρόσωπα.

Αυτή είναι η περίπτωση της Όλγας Τσουκάνοβα που μάχεται ταυτόχρονα για μια αμφιλεγόμενη αντικαθεστωτική, τη Σβετλάνα Πεούνοβα, καταζητούμενη στη Ρωσία και κατηγορούμενη για προώθηση θεωριών συνωμοσίας.

Σε ένα κλίμα οξυμένης καταστολής, άλλες γυναίκες εξακολουθούν να φοβούνται μήπως μπουν σε μπελάδες ή επιδεινώσουν την κατάσταση των κοντινών τους ατόμων μιλώντας στον Τύπο, ειδικά σε ξένα μέσα ενημέρωσης.

«Έχουμε στείλει επίσημες επιστολές στις αρχές», έγραψε μια από αυτές στο Γαλλικό Πρακτορείο, υπό τον όρο να μην κατονομαστεί. «Δεν είναι οι δημοσιογράφοι που θα βγάλουν τους άντρες μας από τα χαρακώματα και δεν θέλουμε να τους δημιουργήσουμε επιπλέον προβλήματα».