Ποιοι δεν θέλουν όνειρα για το μέλλον

Αυτό που με έχει εντυπωσιάσει τους τελευταίους μήνες της πανδημίας και της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία, είναι η παντελής άγνοια σημαντικών τεχνοκρατών σε υπερεθνικά και εθνικά όργανα, που όμως συμμετέχουν σε λήψεις αποφάσεων, πάνω σε πλευρές της επικαιρότητας που αφορούν πολιτιστικές και ιδεολογικές πτυχές της. Ακόμα χειρότερα, είναι εντυπωσιακό το γεγονός σε ποιο βαθμό κάποιοι λήπτες αποφάσεων είναι ευάλωτοι σε θεωρίες που διαψεύδονται παταγωδώς από την πραγματικότητα.

Όπως για παράδειγμα η φιλολογία περί της δυτικής παρακμής και άλλα παρόμοια που σκοπό έχουν τη συλλογική ενοχοποίηση των δυτικών λαών για καταστάσεις και γεγονότα που… αγνοούν.

Μέσα σε αυτό το θολό από πολλές πλευρές περιβάλλον, δεν πρέπει να εκπλήσσουν η άνοδος του λαϊκισμού και η λαϊκή αδιαφορία σε αρκετές αναπτυγμένες χώρες η οποία εκδηλώνεται με υψηλή αποχή σε εκλογικές αναμετρήσεις. Αποχή που από μόνη της είναι αντιδημοκρατική και άρα θετική για τους εχθρούς των ανοικτών κοινωνιών που σε κάθε περίπτωση τις θέλουν κλειστές.

Σε ένα καυστικό και ενίοτε δηλητηριώδες βιβλίο τους οι Γάλλοι δημοσιογράφοι Κριστόφ Ντελουάρ και Κριστόφ Ντυμπουά κάνουν λόγο για «Πολιτικό Τσίρκο». Ο Γάλλος επιθεωρητής Φορολογικών Εσόδων και πρώην πρόεδρος του Γαλλικού Οργανισμού Πρόληψης της Διαφθοράς, Νοέλ Πονς, στο τελευταίο βιβλίο του έδωσε τον τίτλο «Η διαφθορά των ελίτ». Ο Βέλγος επιχειρηματίας και συγγραφέας Πωλ Βασέρ, στο πόνημά του «Η γυμνή και γνήσια κερδοσκοπία» αναφέρεται σε μια απαλλαγμένη τύψεων και ηθικής ελίτ, που προσβάλλει βάναυσα την οικονομική ελευθερία και πλήττει την πραγματική οικονομία.

Αν τα προαναφερθέντα βιβλία συνδυαστούν με τα αποτελέσματα τελευταίων πολιτικών και εκλογικών εξελίξεων στην Ευρώπη αλλά και με την βαθιά κοινωνική δυσαρέσκεια που επικρατεί στις περισσότερες χώρες της Δύσης, τότε οι διάφορες ελίτ όντως έχουν μπροστά τους ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα. Αυτό της επιβίωσής τους σε συστήματα και αρχές που οι ίδιες διαμόρφωσαν. Κατ’ επέκταση, η δυσαρέσκεια –ενίοτε δε και αποστροφή– που επιδεικνύεται απέναντι στις ελίτ, και ιδιαίτερα τις πολιτικο-οικονομικές, τείνει να προσλάβει και έντονο θεσμικό χαρακτήρα, γεγονός που αφ’ εαυτό είναι σοβαρό και για τις δυτικού τύπου κοινοβουλευτικές δημοκρατίες.

Υπό αυτή την έννοια, η πανδημία Covid-19 έριξε αρκετό λάδι στη φωτιά, την ώρα που η ουκρανική κρίση είναι σαφές ότι στόχο έχει νέους και μακροπρόθεσμους γεωπολιτικούς μετασχηματισμούς. Είναι αυτονόητο δε ότι οι τελευταίοι εμπεριέχουν και αναθεωρήσεις. Κάτι εξαιρετικά κρίσιμο και για την Ελλάδα.

Πολλές τουρκικές δράσεις και ενέργειες τον τελευταίο καιρό, δεν είναι άμοιρες των τάσεων και εξελίξεων που περιγράφουμε πιο πάνω, Σαφώς δε, θα έχουν και συνέχεια.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον συνεπώς, τεράστιες είναι οι ευθύνες των ελίτ και απέναντι στις πολιτικές εξελίξεις, αλλά και τους πολιτικούς μετασχηματισμούς που πρέπει αν γίνουν όταν οι συγκυρίες και οι όροι διαμόρφωσής τους αλλάζουν. Είναι δε αυτονόητο ότι, απέναντι στις αλλαγές αυτές, αντίσταση προβάλλει ένας νοσηρός συντηρητισμός, ο οποίος βρίσκει την εξήγησή του σε συναισθηματικές εμμονές που κάποιοι αδίστακτοι λαϊκιστές αξιοποιούν προς ίδιον όφελος. Για τους λαϊκιστές αυτούς, αλλά και για κάποιες ανεύθυνες ελίτ, το στατικό παρόν πρέπει να παραμένει πάντα στην θέση του, να αντιλαμβάνεται μουσειακά το παρελθόν και να ματαιώνει το μέλλον.

Όπως θα έλεγε και ο Στέλιος Ράμφος, η διαφθορά των ελίτ, όπου υπάρχει, οδηγεί και στην υπνοβασία, η οποία απαγορεύει τα όνειρα για το μέλλον.