Ο παγκόσμιος πληθυσμός των 8 δισ. και οι άνθρωποι πίσω από τους αριθμούς

Σήμερα γεννήθηκε στις Φιλιππίνες το μωρό με το οποίο ο πληθυσμός της γης ξεπέρασε τα 8 δισεκατομμύρια: μέσα σε δύο αιώνες, ο αριθμός των κατοίκων του πλανήτη οκταπλασιάστηκε. Φέτος, η μέση γεννητικότητα στον κόσμο είναι 2,3 παιδιά ανά γυναίκα. Μέσα σε 70 χρόνια η γεννητικότητα έχει υποδιπλασιαστεί -το 1950 ήταν 5 παιδιά ανά γυναίκα- και ο συνολικός πληθυσμός της γης έχει τετραπλασιαστεί. Ωστόσο, σήμερα, τα 2/3 της ανθρωπότητας βρίσκονται στο όριο της αντικατάστασης της παλιάς γενιάς: η μέση γεννητικότητα στις ανεπτυγμένες χώρες είναι 2,1 παιδιά. Σε μερικές χώρες με πολύ υψηλή γεννητικότητα στον 20ό αιώνα, οι γεννήσεις έχουν μειωθεί αρκετά: η Βραζιλία, η Ινδία και η Κίνα είναι ανάμεσα σε αυτές. Αντιθέτως, στην Αφρική, στην Ινδονησία και στη Μέση Ανατολή συνεχίζεται ο ρυθμός γεννήσεων του 20ού αιώνα: πάνω από 5 παιδιά ανά γυναίκα.

Ένας λόγος της υψηλής γεννητικότητας είναι η θρησκεία -στις ισλαμικές χώρες ευνοείται η απόκτηση πολλών παιδιών- ενώ ένας δεύτερος λόγος είναι ο γάμος σε πολύ νεαρή ηλικία μαζί με τη δυσκολία του διαζυγίου. Στην Ευρώπη, το πρώτο παιδί έρχεται στην ηλικία των 29,5 ετών κατά μέσον όρο -στα 31,4 στην Ιταλία και στα 26,4 στη Βουλγαρία- αλλά στην Αφρική το πρώτο παιδί έρχεται στην ηλικία των 18. Δέκα ευρωπαϊκές χώρες κατέγραψαν μείωση πληθυσμού μεταξύ 1ης Ιανουαρίου 2021 και 2022, με τη μεγαλύτερη μείωση να αναφέρεται στην Ιταλία (-253.100) και τη μικρότερη στη Σλοβενία (-1.800). Αυξήσεις παρατηρήθηκαν στις άλλες 17 χώρες, με τη μεγαλύτερη στη Γαλλία (185.900) και τη μικρότερη στην Εσθονία (1.700). Σύμφωνα με τη Eurostat, 446,8 εκατομμύρια άνθρωποι κατοικούσαν εντός της ΕΕ τον Ιανουάριο του 2022. Η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία αποτελούν το 47% του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο οποίος ενισχύεται από τη μετανάστευση: οι αλλοδαποί συνιστούν πάνω από το 11% του πληθυσμού αυτών των χωρών. Όσο για την Ελλάδα βρίσκεται στην 9η θέση, μια θέση μετά το Βέλγιο.

Μείωση πληθυσμού παρατηρείται επίσης στη Νότια Κορέα, στην Ιαπωνία και στην Κύπρο. Ο αριθμός των μωρών που αναμενόταν να αποκτήσει μία γυναίκα στη Νότια Κορέα μειώθηκε, εξαιτίας της πανδημίας, στο 0,84 το 2020, σημειώνοντας περαιτέρω υποχώρηση από το προηγούμενο ιστορικό χαμηλό 0,92 το 2019. Φέτος, έχει αυξηθεί ανεπαίσθητα. Ο αριθμός αυτός είναι ο χαμηλότερος μεταξύ των 180 χωρών τις οποίες παρατηρεί ο ΟΗΕ: στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι 1,73 με μεγάλες διαφορές στο εσωτερικό της αμερικανικής επικράτειας και στην Ιαπωνία είναι 1,42.

Οι δημογράφοι περιμένουν σταθεροποίηση του πληθυσμού της γης στα 10 δισεκατομμύρια το 2050. Αλλά η ασυμμετρία θα συνεχιστεί τόσο ανάμεσα στις γεωγραφικές ζώνες όσο και ανάμεσα στα φύλα: καθώς γεννιούνται 105 αγόρια έναντι 100 κοριτσιών, οι άνδρες θα περισσεύουν.

Στο μεταξύ, η ανθρωπότητα είχε καλωσορίσει τον άνθρωπο 5, 6 και 7 δισ. Πού βρίσκονται σήμερα; 

Παγκόσμιος πληθυσμός: Τον Ιούλιο 1987 έφτασε τα 5 δισεκατομμύρια 

Λίγα λεπτά μετά τη γέννησή του τον Ιούλιο του 1987, ο Ματέι Γκασπάρ είχε μια κάμερα που αναβόσβηνε στο μικροσκοπικό του πρόσωπο και μια παρέα από πολιτικούς που περιτριγύριζαν την εξαντλημένη μητέρα του. Κολλημένος στο πίσω μέρος μιας αυτοκινητοπομπής έξω, ο Βρετανός αξιωματούχος του ΟΗΕ Άλεξ Μάρσαλ αισθανόταν εν μέρει υπεύθυνος για το στιγμιαίο χάος που είχε προκαλέσει σε αυτή τη μικροσκοπική μαιευτική μονάδα στα προάστια του Ζάγκρεμπ. «Βασικά κοιτάξαμε τις προβλέψεις και είχαμε αυτή την ιδέα ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα ξεπερνούσε τα πέντε δισεκατομμύρια το 1987 εκείνη τη μέρα», λέει στο BBC.

«Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα  προσπαθεί να ξεχάσει την τελετουργική είσοδό του στον κόσμο», αναφέρει το BBC. Η σελίδα του στο Facebook δείχνει ότι ζει στο Ζάγκρεμπ, είναι ευτυχισμένος παντρεμένος και εργάζεται ως χημικός μηχανικός. Αλλά αποφεύγει τις συνεντεύξεις και αρνήθηκε να μιλήσει στο BBC.

Τον Οκτώβριο του 1999, η Γη έγινε ο πλανήτης των 6 δισεκατομμυρίων κατοίκων

Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, με έναν από τους πιο ταχέως μειούμενους πληθυσμούς στον κόσμο, γεννήθηκε ο Αντνάν Μέβιτς ο οποίος στις 12 Οκτωβρίου του 1999 αποτέλεσε το παιδί-ορόσημο των 6 δισεκατομμυρίων πληθυσμού στον πλανήτη.  Σήμερα ζει έξω από το Σαράγεβο με τη μητέρα του, Fatima, η οποία έχει σουρεαλιστικές αναμνήσεις από τη γέννησή του.

«Συνειδητοποίησα ότι κάτι ήταν ασυνήθιστο επειδή οι γιατροί και οι νοσοκόμες μαζεύονταν γύρω, αλλά δεν μπορούσα να καταλάβω τι συνέβαινε», λέει η μητέρα του. Όταν γεννήθηκε ο Αντνάν, ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν ήταν εκεί για να τον βαφτίσει το έκτο δισεκατομμυριοστό μωρό του κόσμου.

Το γεγονός ότι ήταν το έκτο δισεκατομμυριοστό μωρό οδήγησε σε μια πρόσκληση να συναντήσει τον ήρωά του, τον Κριστιάνο Ρονάλντο, στη Ρεάλ Μαδρίτης, όταν ήταν 11 ετών. Θεωρεί εκπληκτικό το γεγονός ότι μέσα σε 23 χρόνια ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε κατά δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους. 

Τον Άυγουστο του 2011 έφτασε τα 7 δισεκατομμύρια

Λίγο έξω από τη Ντάκα στο Μπαγκλαντές, η Σουλντά Οισέ βοηθάει τη μαμά της να καθαρίσει πατάτες για το δείπνο. Είναι 11 ετών και θα προτιμούσε να είναι έξω και να παίζει ποδόσφαιρο, αλλά οι γονείς της είναι πολύ αυστηροί. Η οικογένεια αναγκάστηκε να μετακομίσει εδώ όταν η επιχείρησή τους, που πουλούσε υφάσματα και σαρίκια, χτυπήθηκε από την πανδημία. Η ζωή είναι λιγότερο ακριβή στο χωριό, οπότε μπορούν να πληρώνουν τα δίδακτρα για τα σχολεία των τριών κοριτσιών τους.

Η Οισέ είναι η μικρότερη και το γούρι της οικογένειας. Γεννήθηκε το 2011 και ονομάστηκε ένα από τα επτά δισεκατομμυριοστά μωρά του κόσμου. Η μητέρα της δεν είχε ιδέα τι επρόκειτο να συμβεί. Δεν περίμενε καν να γεννήσει εκείνη την ημέρα. Μετά από επίσκεψη γιατρού την έστειλαν στο θάλαμο τοκετού για επείγουσα καισαρική τομή.

Η Οισέ έφτασε ένα λεπτό μετά τα μεσάνυχτα, περιτριγυρισμένη από τηλεοπτικά συνεργεία και τοπικούς αξιωματούχους που έσκυβαν ο ένας πάνω από τον άλλο για να τη δουν. Η οικογένεια έμεινε άναυδη αλλά και ενθουσιασμένη.

ΟΗΕ: Γερνάμε ταχύτατα

Το παγκόσμιο ποσοστό γονιμότητας έχει μειωθεί περισσότερο από το μισό από τη δεκαετία του 1950 σε 2,3 γεννήσεις ανά γυναίκα. Καθώς η θνησιμότητα μειώνεται επίσης, ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω αναμένεται να αυξηθεί από 783 εκατομμύρια το 2022 σε 1 δισεκατομμύριο έως το 2030 και 1,4 δισεκατομμύριο έως το 2043, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ για τον πληθυσμό.

Η παγκόσμια διάμεση ηλικία έχει αυξηθεί περίπου οκτώ χρόνια στα 30 από το 1950 και πρόκειται να αυξηθεί στα 36 έως το 2050, αριθμός που ξεπερνά τα 50 στην ανατολική Ασία και τη νότια Ευρώπη, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ.

Η γήρανση, όχι η αύξηση του πληθυσμού, είναι «η πιο σημαντική δημογραφική αλλαγή αυτού του αιώνα», δήλωσε ο Michael Hodin, εκτελεστικός διευθυντής του Global Coalition on Ageing.

Η γήρανση είναι μια μεγάλη πρόκληση για τις κοινωνίες και τις οικονομίες, επειδή προσθέτει πίεση στα δημοσιονομικά έσοδα και τις δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη. Ο αριθμός των ατόμων ηλικίας 80 ετών, εκείνων που συνδέονται στενότερα με προβλήματα υγείας, αυξήθηκε σε περισσότερα από 150 εκατομμύρια φέτος. Αυτό είναι υπερδιπλάσιο από ό,τι πριν από 20 χρόνια.

Σε απάντηση σε αυτό, πολλές χώρες άρχισαν να αυξάνουν το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 65 έτη.

Χωρίς περαιτέρω πολιτική δράση - από τη στήριξη της παιδικής φροντίδας έως την παροχή υγειονομικής περίθαλψης, το μειούμενο μερίδιο του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας στις προηγμένες οικονομίες «αναμένεται να επιβραδύνει την ανάπτυξη και το βιοτικό επίπεδο», δήλωσε ο Shruti Singh, οικονομολόγος στο Κέντρο Ευκαιριών Ισότητας του ΟΟΣΑ.

Περίπου το 30% του πληθυσμού της Ιαπωνίας είναι ηλικίας 65 ετών και άνω, ενώ στην Ευρώπη το ποσοστό είναι 20%, διπλάσιο από τον παγκόσμιο μέσο όρο και το υψηλότερο από οποιαδήποτε άλλη ήπειρο.