Η Αγία Πελαγία, η Αγία Φωτιά και η κλιματική κρίση

Προχθές ένας βράχος που αποκολλήθηκε από το διπλανό βουνό σκότωσε στον ύπνο της μια Σλοβενή τουρίστρια η οποία κοιμόταν μαζί με τον άνδρα της και το παιδί της σε ενοικιαζόμενα δωμάτια στην Αγ. Φωτιά στην Ιεράπετρα της Κρήτης.

Δύο εβδομάδες νωρίτερα οι έντονες βροχοπτώσεις έπνιξαν στις λάσπες τους κατοίκους της Αγ. Πελαγίας στο Ηράκλειο της Κρήτης αφήνοντας πίσω τους δύο νεκρούς. Την ίδια στιγμή κάτοικοι στα Χανιά είχαν εγκλωβιστεί στα σπίτια τους ενώ κεντρικός δρόμος στο Ηράκλειο είχε πλημμυρίσει προκαλώντας σημαντικά προβλήματα σε σπίτια και καταστήματα. Κι ενώ τρεις άνθρωποι είναι ήδη νεκροί εξαιτίας της άναρχης δόμησης και της φθηνής τουριστικής ανάπτυξης που λειτουργούν ως επιταχυντές των προβλημάτων από την κλιματική αλλαγή, κανένας -ή σχεδόν κανένας- στον δημόσιο διάλογο δεν θέτει το πρόβλημα στην ουσία του.

Η Αγ. Πελαγία είναι μια κλασική παραθαλάσσια λουτρόπολη από αυτές που συναντούμε στις περισσότερες περιοχές της χώρας, με κλειστές όλες τις διόδους απορροής του νερού, στο όνομα μιας φθηνής τουριστικής ανάπτυξης, η οποία παρέχεται χωρίς σχεδιασμό και χωρίς ουσιαστικό έλεγχο από κανέναν. Ενοικιαζόμενα δωμάτια στο πουθενά, από οποιονδήποτε, μπλεγμένα μέσα σε έναν κυκεώνα αλληλοαναιρούμενων ελέγχων και αδειών από την πολεοδομία, τον ΕΟΤ, τις νομαρχίες , τους δήμους. Κατασκευές πάνω στο κύμα, ρουσφετάκια, αυθαίρετα και πανωσηκώματα, μικροεργολάβοι, μια μικροοικονομία με πλαστικές καρέκλες, κατεψυγμένες πίτσες, χρωματιστά ποτά με ομπρελίτσες και εμφιαλωμένα νερά σε πλαστικά μπουκάλια, μπακαλικάκια που έγιναν mini-market με κρεμασμένα σωσίβια με ροζ φλαμίνγκο ανάμεσα σε ντομάτες και καρπούζια.

Αν μέχρι σήμερα δεν τολμούσαμε να κάνουμε τίποτε για όλο αυτό, στο όνομα του πολιτικού κόστους και του μικρού μεγέθους της ιδιοκτησίας και της επιχειρηματικότητας, ο τρόπος που οικοδομούσαμε τις πόλεις μας ή το τουριστικό προϊόν που πουλούσαμε και πάνω στο οποίο στηρίζεται η μονοκαλλιέργεια της ελληνικής οικονομίας, δεν μπορεί πια να αντέξει -ή πολύ περισσότερο, να μας προφυλάξει- από τις επερχόμενες δύσκολες κλιματικές συνθήκες.

Δεν είναι μόνο ότι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί ταχύτερα από το αναμενόμενο. Το πρόβλημα είναι ότι η επίδραση αυτής της αύξησης ήταν απροσδόκητα ακραία. Πολλές από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως τα αυξημένα ακραία καιρικά φαινόμενα, εμφανίζονται τώρα πολύ πιο γρήγορα από ό,τι είχε προβλεφθεί, αναφέρουν επιστήμονες από πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού. Για αυτό και η βροχή στην Αγ. Πελαγία ήταν πρωτοφανής.

 Η Eurostat χρησιμοποιεί ένα οπτικοποιημένο εργαλείο το οποίο εμφανίζει σχετικά στατιστικά στοιχεία χρήσιμα για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

Παρουσιάζει μια επισκόπηση 26 δεικτών που χωρίζονται σε 3 βασικά θέματα: Μέτρα που αφορούν στη μείωση των επιπτώσεων στο κλίμα, μέτρα για την προστασία του πλανήτη και της υγείας μας και μέτρα για την ενδυνάμωση μια πράσινης και δίκαιης μετάβασης. Οι δείκτες αναλυτικά είναι οι εξής:

1. η μείωση αερίων θερμοκηπίου
2. η μείωση αερίων θερμοκηπίου ανά τομέα
3. οι οικονομικές απώλειες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής
4. η αναλογία των δασικών οικοσυστημάτων σε σύγκριση με τη συνολική έκταση της χώρας
5. η επιφάνεια των θαλάσσιων και χερσαίων προστατευόμενων περιοχών.
6. η αφθονία και η ποικιλομορφία κοινών ειδών πτηνών που σχετίζονται με συγκεκριμένους οικοτόπους.
7. ο δείκτης κατανάλωσης πρώτων υλών (RMC)
8. το μερίδιο των υλικών που ανακυκλώνονται και ανατροφοδοτούνται στην οικονομία στη συνολική χρήση υλικών.
9. οι ακαθάριστες εγχώριες δαπάνες για έρευνα ως ποσοστό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ)
10. το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
11. η συνολική ενεργειακή ζήτηση μιας χώρας, συμπεριλαμβανομένης της κατανάλωσης του ίδιου του ενεργειακού τομέα, των απωλειών κατά τη μετατροπή και διανομή και την τελική κατανάλωση από τους τελικούς χρήστες.
12. η ενεργειακή κατανάλωση των νοικοκυριών για θέρμανση και ψύξη
13. το μερίδιο της συνολικής χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης που καταλαμβάνεται από τη βιολογική γεωργία (υπάρχουσες εκτάσεις βιολογικής καλλιέργειας και εκτάσεις σε διαδικασία μετατροπής).
14. οι συγκεντρώσεις NO3 στα υπόγεια ύδατα
15. η μείωση των φυτοφαρμάκων
16. το ποσοστό πληθυσμού που δεν μπορεί να κρατήσει το σπίτι του ζεστό
17. τα αέρια θερμοκηπίου που εκπέμπονται από ολόκληρη την εθνική οικονομία ανά απασχολούμενο δίνοντας έτσι μια ένδειξη του πιθανού κοινωνικού αντίκτυπου της πράσινης μετάβασης.
18. το μερίδιο των νοικοκυριών με σύνδεση σταθερού δικτύου πολύ υψηλής χωρητικότητας
19. το μερίδιο των οχημάτων μηδενικών εκπομπών στα επιβατικά αυτοκίνητα που ταξινομήθηκαν πρόσφατα.
20. το μερίδιο των σιδηροδρομικών μεταφορών στις επιδόσεις των χερσαίων μεταφορών επιβατών, εκφρασμένο σε επιβατικά χιλιόμετρα .
21. το μερίδιο των σιδηροδρομικών μεταφορών στις εσωτερικές εμπορευματικές μεταφορές, εκφρασμένο σε τονοχιλιόμετρα .
22. τον όγκο της συνολικής κατανάλωσης επικίνδυνων χημικών ουσιών, εκφρασμένο σε εκατομμύρια τόνους.
23. τα έτη ζωής που χάθηκαν λόγω έκθεσης σε σωματίδια των οποίων η διάμετρος είναι μικρότερη από 2,5 μικρόμετρα, που σημαίνει ότι μπορούν να μεταφερθούν βαθιά στους πνεύμονες όπου μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή και να επιδεινώσουν την κατάσταση των ατόμων που πάσχουν από καρδιακές και πνευμονικές παθήσεις.
24. το σύνολο των αποβλήτων που παράγονται σε μια χώρα.
25. το μερίδιο των περιβαλλοντικών φόρων στα συνολικά έσοδα από φόρους και κοινωνικές εισφορές.
26. τους οικονομικούς πόρους που διατίθενται για την πρόληψη, τη μείωση και την εξάλειψη της ρύπανσης και κάθε άλλης υποβάθμισης του περιβάλλοντος

Οι δείκτες είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντες και δείχνουν μια συνολική εικόνα του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει η κοινωνία και το πολιτικό σύστημα συνολικά την περιβαλλοντική κρίση και την κλιματική αλλαγή.

Όπως, ας πούμε, το ποσοστό των μετακινήσεων με τρένο με ποσοστό 5,4% για την Ε.Ε., 0,6% για την Ελλάδα, ή ο αριθμός των θανάτων που οφείλονται σε εισπνοή από μικροσωματίδια 762 ανά 100.000 κατοίκους στην Ε.Ε. έναντι 1.001 στην Ελλάδα ή ακόμη το ποσοστό των φόρων για το περιβάλλον 5,6% στην Ε.Ε. έναντι 9.7% για την Ελλάδα, και παράλληλα η απόλυτη έλλειψη στοιχείων για τις δαπάνες για το περιβάλλον στην Ελλάδα για τα έτη 2020,2021 έναντι 2,1% για την Ε.Ε ή τέλος το ποσοστό κάλυψης με υψηλών ταχυτήτων internet το οποίο αφορά στο 70,2% στην Ε.Ε. έναντι 19,8% στην Ελλάδα.

Αξίζει μια αναλυτική επισκόπησή τους κάποια άλλη φορά.

Ένας από τους σημαντικότερους όμως δείκτες αφορά στις οικονομικές απώλειες από την κλιματική κρίση. 27 ευρώ κατά κεφαλή στην Ε.Ε. έναντι του εξωφρενικού 91 ευρώ στην Ελλάδα. Η κρίση είναι στο σπίτι μας.

Η κλιματική αλλαγή βλάπτει ήδη εκατομμύρια ζωές σε όλο τον κόσμο και αποτελεί αυξανόμενη απειλή για την οικονομική ανάπτυξη ιδιαίτερα των φτωχών χωρών.

Η ζωή δεν είναι πια ίδια πουθενά στον πλανήτη. Δεν προχωρά ευθύγραμμα, ούτε εξελίσσεται απεριόριστα. Στην Ελλάδα όμως, αθεράπευτα αισιόδοξοι και παραδοσιακά καχύποπτοι, συνεχίζουμε να παράγουμε, να καταναλώνουμε, να πολιτικολογούμε, να σχεδιάζουμε, να χτίζουμε, να γκρεμίζουμε, να αγοράζουμε, να πουλάμε σαν να είναι όλα προβλέψιμα και αδιάλειπτα.

Η επιδότηση στα ορυκτά καύσιμα θεοποιείται, η ενεργειακή κρίση καθυστερεί τις επενδύσεις σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας, η εξωτερική πολιτική φουντώνει από τον πυρετό του φυσικού αερίου, τα έσοδα από τον τουρισμό ενοχοποιούν κάθε κριτική απέναντι στο τουριστικό μοντέλο και την εξάντλησή του, η άνοδος των τιμών των ακινήτων δεν επιτρέπει μια ορθολογική συζήτηση για τις χρήσεις γης η οποία θα λαμβάνει υπόψη της τις αλλαγές από την κλιματική κρίση.

Σε λίγες μέρες αρχίζει στο Sharm el-Sheikh, ένα από τα πιο μοναδικά φυσικά περιβάλλοντα της Αιγύπτου που φωλιάζει ανάμεσα στα οδοντωτά βουνά του Σινά, η 27η ετήσια σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα, γνωστή ως «Σύνοδος των μερών» από τις χώρες οι οποίες υπέγραψαν την αρχική συμφωνία για το κλίμα το 1992.

Οι ενδείξεις δεν είναι ευοίωνες και οι εκθέσεις όλων των επιστημόνων καταγράφουν βήματα προς τα πίσω. Η θερμοκρασία θα αυξηθεί 2,5 βαθμούς Κελσίου αντί του στόχου για 1,5 βαθμό. Το παράθυρο ευκαιρίας κλείνει γρήγορα, όπως ισχυρίζεται ο Guardian, αλλά ακόμη γρηγορότερα σβήνει η μνήμη των καταστροφών και των νεκρών που θρηνούμε κάθε φορά, επιβεβαιώνοντας κατά κάποιο τρόπο τη μεφιστοφελική ρήση του υπουργού περιβάλλοντος της Γκαμπόν, Lee White, ότι ο κόσμος θα λάβει ουσιαστική δράση για την κλιματική κρίση μόνο όταν οι άνθρωποι στις πλούσιες χώρες αρχίσουν να πεθαίνουν σε μεγαλύτερους αριθμούς από τις επιπτώσεις της.