Αποκαλυπτική έκθεση του Human Right Watch: «Η Τουρκία απελαύνει βίαια Σύρους πρόσφυγες»

Τον περασμένο Ιούνιο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατηγόρησε τις τουρκικές αρχές ότι παραβίασαν τα δικαιώματα ενός Σύρου πολίτη, του Μοχάμεντ Φαουζί Ακκάντ, επειδή «τον απέλασαν αυθαίρετα στη χώρα του» παρά την έγκυρη άδεια παραμονής. Η Άγκυρα κλήθηκε να καταβάλει στον Ακκάντ 12.250 ευρώ για ηθική βλάβη. Το δικαστήριο «έκρινε επίσης ότι το να του περάσει χειροπέδες μαζί με άλλους Σύρους κατά τη διάρκεια της διαδρομής με το λεωφορείο, η οποία διήρκεσε σχεδόν 20 ώρες, ισοδυναμεί με ταπεινωτική μεταχείριση».

Σήμερα, Δευτέρα 24 Οκτωβρίου, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάσισε να δημοσιεύσει μια πρώτη λεπτομερή και τεκμηριωμένη έρευνα σχετικά με τη διάδοση ενός φαινομένου του οποίου η κλίμακα εξακολουθεί να είναι ελάχιστα κατανοητή. Πενήντα περίπου μαρτυρίες απελαθέντων και των οικογενειών τους επέτρεψαν στη συγγραφέα του, Nadia Hardman, να ρίξει ένα φως σε ορισμένες από τις απελάσεις που λαμβάνουν χώρα σήμερα, κατά κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Σύμφωνα με την έκθεση, που επικαλείται η Monde, ο αριθμός των Σύρων προσφύγων που «συνελήφθησαν, κρατήθηκαν και απελάθηκαν αυθαίρετα στη Συρία από τις τουρκικές αρχές» ανέρχεται, μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2022, σε «αρκετές εκατοντάδες (...) συμπεριλαμβανομένων ασυνόδευτων παιδιών». Και όμως, η Nadia Hardman, με την οποία επικοινώνησε τηλεφωνικά, τονίζει ότι «αυτό είναι πιθανώς μόνο μια ελάχιστη εκτίμηση».

Οι μαρτυρίες και οι αφηγήσεις αναφέρονται σε συλλήψεις και σε κακές συνθήκες κράτησης. Οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες κακομεταχειρίστηκαν και ξυλοκοπήθηκαν, αναφέρει το έγγραφο. Τους συγκέντρωσαν και τους ανάγκασαν να υπογράψουν έντυπα εθελοντικής επιστροφής, προτού τους οδηγήσουν στα συνοριακά περάσματα με τη βόρεια Συρία και τους αναγκάσουν να περάσουν υπό την απειλή όπλων.

Για τον ερευνητή, αν και η Τουρκία έχει παράσχει προσωρινή προστασία σε σχεδόν 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες από το 2012, «κάτι που δεν έχει κάνει καμία άλλη χώρα στον κόσμο», φαίνεται ότι η Άγκυρα έχει υιοθετήσει μια πλήρη και βίαιη αντιστροφή της γενναιόδωρης πολιτικής υποδοχής της χώρας. Σύμφωνα με τη Nadia Hardman, οι αρχές προσπαθούν τώρα «να μετατρέψουν τη βόρεια Συρία σε ένα είδος χωματερής για τους πρόσφυγες».

Η έκθεση βασίζεται στη μαρτυρία 37 προσφύγων που απελάθηκαν στη βόρεια Συρία. Όλοι τους λένε ότι απελάθηκαν μαζί με δεκάδες ή και εκατοντάδες άλλους πρόσφυγες. Όλοι αναγκάστηκαν να υπογράψουν έντυπα είτε στα κέντρα «αναχώρησης» είτε απευθείας στα τουρκοσυριακά σύνορα. Οι μαρτυρίες τους δείχνουν ότι οι υπάλληλοι δεν τους επέτρεψαν να διαβάσουν τα έντυπα εκ των προτέρων. Ορισμένοι μάλιστα κάλυψαν με τα χέρια τους το τμήμα του εγγράφου που ήταν γραμμένο στα αραβικά. Αρκετοί πρόσφυγες που πήραν συνέντευξη δήλωσαν ότι είδαν Τούρκους αξιωματούχους να χτυπούν άνδρες που αρνούνταν να υπογράψουν το χαρτί.

Όταν η ΜΚΟ επικοινώνησε με τις τουρκικές αρχές, αυτές αρνήθηκαν κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς των μαρτύρων της έκθεσης, ισχυριζόμενες ότι ακολουθούν τους νόμους που προστατεύουν τους πρόσφυγες και το καθεστώς τους.

Η έρευνα της HRW πραγματοποιείται σε ένα πλαίσιο αυξανόμενων εντάσεων και ξενοφοβίας έναντι των Σύρων στην Τουρκία. Μετά από έντεκα χρόνια συγκατοίκησης, ο τουρκικός πληθυσμός, που έχει πληγεί σκληρά από την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, δείχνει πλέον ανοιχτά την κούρασή του. Τον Μάιο, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε σαφώς την πρόθεσή του να εγκαταστήσει ένα εκατομμύριο πρόσφυγες στη βόρεια Συρία, σε περιοχές που δεν ελέγχονται από την κυβέρνηση. Από την πλευρά του, ο ηγέτης του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επαναλαμβάνει συνεχώς ότι θα στείλει «όλους τους Σύρους αδελφούς του» πίσω στην πατρίδα τους, αν κερδίσει τις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Ιούνιο του 2023.