Το ουκρανικό «πεδίο βολής», ο αιμοσταγής Σεργκέι Σουροβίκιν και ο προσωπικός πόλεμος του Πούτιν

Την υπογραφή του Σεργκέι Σουροβίκιν, του στρατηγού που ισοπέδωσε το Χαλέπι στη Συρία, φέρουν τα πυραυλικά πλήγματα των Ρώσων στην Ουκρανία μετά την έκρηξη στη γέφυρα της Κριμαίας. Η σύγκρουση από τον πόλεμο χαρακωμάτων πέρασε στο στάδιο των πληγμάτων εντυπωσιασμού ως μέρος του δόγματος «Σοκ και Δέος» και τώρα πλέον εξελίσσεται σε αντιπαράθεση συμβολισμών. Στο Κρεμλίνο έχουν στερέψει οι ιδέες αλλά και οι ικανοί στρατηγοί. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν τους αλλάζει σαν τα πουκάμισα επιδιώκοντας αποποίηση ευθυνών. Επί του εδάφους η κατάσταση είναι απολύτως ρευστή. Η ρωσική εκστρατευτική δύναμη δεν είναι σε θέση να διατηρήσει τις θέσεις της χωρίς ικανή επιμελητεία. Η ουκρανική αντεπίθεση δεν είναι σε θέση να διατηρήσει τον επιθετικό ρυθμό της λόγω έλλειψης δυτικής προέλευσης βασικών πυρομαχικών. Με λίγα λόγια, η Μόσχα αναγκάζεται να αντλήσει δυνάμεις και εφόδια από τις εφεδρείες της, ενώ η Δύση γλιστρά όλο και περισσότερο στο έλος της ουκρανικής στέπας. Μόνον η ενισχυμένη δυτική βοήθεια είναι σε θέση να εγγυηθεί μία έστω και προβληματική δυνατότητα της Ουκρανίας να αντιμετωπίσει τη ρωσική απειλή.

Τα έσοδα από τους υδρογονάνθρακες δεν επαρκούν πλέον για τη χρηματοδότηση της ρωσικής εκστρατείας. Είναι σαφές πως οι ασιατικές αγορές δεν είναι σε θέση να αντισταθμίσουν τα κέρδη από τη Δύση. Η Ρωσία με επιταχυνόμενους ρυθμούς οδεύει σε μία συνολική οικονομική κατάρρευση την ώρα που πληθαίνουν οι ενδείξεις αποσταθεροποίησης της εικόνας του ισχυρού ρώσου ηγέτη, ο οποίος σχεδιάζει την επόμενη ημέρα εξουσίας του πίσω από τα τείχη του Κρεμλίνου. Ο ίδιος έχει απολέσει κάθε εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του υπουργού του Άμυνας, του «άκαπνου» Σεργκέι Σιογκού. Το Επιτελείο στη Μόσχα πασχίζει να διατηρήσει τα προνόμιά του, δηλαδή τη δυνατότητα πλουτισμού μέσω της υπεξαίρεσης κονδυλίων που προορίζονται για τις αμυντικές ανάγκες. Η στρατιωτική ιεραρχία είναι πλήρως διαβρωμένη. Η αλυσίδα διοίκησης είναι κατακερματισμένη. Οι διαταγές δεν φθάνουν με αποτελεσματική ταχύτητα από το επιτελείο στο μέτωπο. Οι αναφορές των συνταγματαρχών πρώτης γραμμής δεν φθάνουν προφανώς ποτέ πίσω στο Επιτελείο.

Η υποχώρηση των ρωσικών μονάδων από τις προκεχωρημένες θέσεις τους στο ανατολικό μέτωπο, στο Χάρκοβο και τη Χερσώνα, καθώς και οι σοβαρές απώλειες κατεχομένων εδαφών από τους Ρώσους στο Ντονιένσκ, υποδηλώνουν σαφή αποδιοργάνωση των μηχανισμών ανεφοδιασμού της πρώτης γραμμής. Ο φόβος να πλαγιοκοπηθούν οι μονάδες ωθούν τους Ρώσους να εγκαταλείπουν τις γραμμές αμύνης τους αφήνοντας στο πεδίο όπλα, πυρομαχικά αλλά και ολόκληρα οπλικά συστήματα μάχης. Οι κινήσεις αυτές προκαλούν φαινόμενα ντόμινο. Όταν λυγίζει η πρώτη γραμμή, τότε όλα καταρρέουν.

Το χτύπημα στη γέφυρα του Κερτς ήταν απολύτως συμβολικό. Ο στόχος βρισκόταν 250 χιλιόμετρα  μακριά από την κοντινότερη ουκρανική γραμμή άμυνας. Η έκρηξη, που κατά τους Ρώσους σημειώθηκε σε ένα φορτηγό με κόκκινο κουβούκλιο που είχε προηγουμένως ελεγχθεί από τη στρατιωτική φρουρά της γέφυρας, δεν ήταν δυνατόν να προκαλέσει τόσο μεγάλη ζημιά. Αυτό ομολογούν οι βρετανοί ειδικοί της SAS. Αυτοί ξέρουν.

Αμφισβητείται λοιπόν τόσο η εκδοχή του παγιδευμένου οχήματος, όσο και ο απόλυτος συντονισμός κατά την έκρηξη, ώστε να συμπέσει με την πορεία του ειδικού συρμού που μετέφερε καύσιμα. Μόνον στο σινεμά συμβαίνουν αυτά, εξηγούν οι Εγγλέζοι. Οι Αμερικανοί, που όλα τα βλέπουν από ψηλά, δεν έχουν πει κουβέντα.

Η έκρηξη στη γέφυρα του Κερτς πρόσφερε στο προβληματισμένο Κρεμλίνο το άλλοθι για τη διεύρυνση του «πεδίου βολής» του ουκρανικού πολέμου πέρα από τη γραμμή αντιπαράθεσης που έχει διαμορφωθεί στις ανατολικές επαρχίες.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν αναβάθμισε την εκστρατεία του και από ειδική επιχείρηση τη μετατρέπει σε «προσωπική πολεμική υπόθεση». Κάθε δικτάτορας κάποια στιγμή φθάνει σε τέτοιο σημείο απόλυτης σύγχυσης. Δεν είναι πια σε θέση να διακρίνει την πραγματικότητα από την προσωπική του επιθυμία. Ο άρχων του Κρεμλίνου βρίσκεται σε αυτή την περίεργη κατάσταση όπου οι προθέσεις του ενδεχομένως να απειλούν την ίδια την υπόσταση του καθεστώτος που εγκαθίδρυσε.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες είναι ακόμη και αναμενόμενος ένας πόλεμος φατριών εντός του ιδίου του συστήματος των μυστικών υπηρεσιών της Ρωσίας. Ξαναγυρίζοντας στο πλήγμα στη γέφυρα του Κερτς στην Κριμαία, δεν θα έπρεπε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο εμπλοκής ρωσικής υπηρεσίας πληροφοριών σε αυτό το θεαματικό όσο και συμβολικά φορτισμένο χτύπημα. Η έκρηξη «απελευθέρωσε» τις δυνάμεις εκείνες, εντός και εκτός Κρεμλίνου, που προσβλέπουν ακριβώς στην επέκταση του «πεδίου βολής» στην ουκρανική κρίση.

Σε αυτό το επικίνδυνο για τις διεθνείς του διαστάσεις σπιράλ έχει εισέλθει για τα καλά η Δύση η οποία πρέπει να διαχειριστεί τις δραματικές επιπτώσεις του νέου «Σλαβικού Ζητήματος» όπου οι πρωταγωνιστές είναι οι δύο σημαντικότεροι σλαβικοί λαοί της Γηραιάς Ηπείρου με αδελφοκτόνο ιστορικό.

Επί της ουσίας Κίεβο και Μόσχα σκέπτονται και ενεργούν με τον ίδιο τρόπο. Στόχος δεν είναι η νίκη αλλά η επικράτηση ανεξαρτήτως συνεπειών. Είναι προφανές πως στην παρούσα καθώς και στην αμέσως επόμενη φάση οι Πούτιν και Ζελένσκι δεν θα είναι σε θέση να διαπραγματευθούν. Το αντίστοιχο δίδυμο ή μάλλον τρίδυμο, το έζησε η Ευρώπη στον γιουγκοσλαβικό πόλεμο. Στη διαμάχη Μιλόσεβιτς, Τούτσμαν, Ιζετμπέγκοβιτς, του Σέρβου, του Κροάτη και του Βόσνιου δηλαδή, το προσωπικό στοιχείο, τα προσωπικά βιώματα, διαδραμάτιζαν πρωταρχικό ρόλο στην πολεμική όσο και διαπραγματευτική διαδικασία. Τα υπόλοιπα, τα αποτελέσματα και τα προσωπικά δράματα, τα κατέγραψε η ιστορία όπως μόνον αυτή γνωρίζει.

Η ουκρανική κρίση από τη Δευτέρα που μας πέρασε το πρωί εισήλθε στη φάση της συγκρουσιακής γενίκευσης με τη συμμετοχή και της Λευκορωσίας στο πλευρό της Μόσχας. Την ώρα, δηλαδή, που ο Πούτιν είναι υποχρεωμένος να προβληματιστεί με τις στρατηγικές απώλειες που καταγράφει στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας, εν μέρει μάλιστα σε όφελος της Κίνας, το Κρεμλίνο υποχρεούται να κινητοποιήσει τις εναπομείνασες εφεδρείες. Δηλαδή, τον Λουκασένκο. Είναι να μειδιά κανείς. Οι συνομιλητές του Βλαντιμίρ Πούτιν είναι πια μόνον ο Λουκασένκο, ο Ερντογάν και ενίοτε (σπάνια) ο άρχων του Πεκίνου. Άντε και κάποιος Κοζάκος προύχοντας.

Στις πρόσφατες ευρωπαϊκές συνεστιάσεις υψηλού επιπέδου, πέρα από την αδυναμία καταγραφής μίας συναινετικής πρότασης για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, οι παρατηρητές διέγνωσαν και μία ανομολόγητη αδυναμία συγκρότησης μίας κοινής στρατηγικής για την επόμενη ημέρα της ουκρανικής κρίσης. Η ίδια αδυναμία, παθολογικής προφανώς αιτίας, είχε καταγραφεί και τότε όταν η Ευρώπη εντυπωσίαζε με την απουσία κεντρικής πολιτικής στο γιουγκοσλαβικό ζήτημα. Και τότε, όπως και τώρα, οι ευρωπαϊκές καγκελαρίες κρύβονταν πίσω από τη σκιά της Ουάσιγκτον, ανίκανες να αρθρώσουν κοινή πολιτική γλώσσα αλλά και να οραματιστούν την επίλυση του γιουγκοσλαβικού γρίφου.

Μία ΕΕ σαφώς πολυπληθέστερη, αλλά ουσιαστικά πιο αδύναμη, με τη Βρετανία εκτός και τα πολιτικά αδιέξοδα εντός των πυλών της, αυτή η ΕΕ παρακολουθεί την ουκρανική κρίση κρυμμένη πίσω από τη σκιά της Ουάσιγκτον. Ας το παραδεχτούμε. Η Ευρώπη εγκλωβίζεται για άλλη μία φορά στον ρόλο ενός αναποτελεσματικού και μικρόνοος θυρωρού αδυνατώντας να επωμιστεί τον ρόλο του στιβαρού διαχειριστή.