Το «Star Trek», η Ηνωμένη Ομοσπονδία Πλανητών, το όραμα της Ηνωμένης Γης, και ένας κάποιος Κερκ.
Όταν ήμουν μικρός, οι φίλοι με φωνάζανε Κερκ. Κάποιοι παλιοί φίλοι με λένε ακόμα έτσι. Βλέπαμε με μανία τότε το Star Trek (το TOS βέβαια, The Original Series, όπως θα το λέγαμε πολλά-πολλά χρόνια μετά), καθώς άρχισε να προβάλλεται από την ΥΕΝΕΔ το 1972, πέντ’-έξι χρόνια μόλις μετά την πρεμιέρα του στις ΗΠΑ, ή αν θέλετε μόλις δυο-τρία χρόνια αφότου προβλήθηκε και το τελευταίο του επεισόδιο, το 80ό. Ο τίτλος της σειράς είχε αποδοθεί σαν «Ταξίδι στα Αστέρια», και μας είχε μαγέψει. Πολλούς, μας καθόρισε κιόλας: άλλαξε, διαμόρφωσε τη ζωή μας. Και εμένα μού κόλλησε επιπλέον και ένα παρατσούκλι. Ωραίο παρατσούκλι, εδώ που τα λέμε.
Αλλά και λάθος. Υπήρξε μία τρομακτική παρανόηση τότε, καθώς κανείς μας δεν πήγαινε φροντιστήριο για αγγλικά — δεν υπήρχε τέτοιο πράγμα τότε για την τάξη μας και για τις γειτονιές όπου ζούσαμε, ήταν το ίδιο δύσκολο με το να μάθεις κινέζικα ή Κλίνγκον. Έτσι, καθώς δεν ήμασταν ούτε δέκα χρονών όταν ξεκίνησε το δεύτερο καλύτερο σίριαλ στην ιστορία της τηλεόρασης (το πρώτο είναι το «Twin Peaks» — ναι, δεν είναι οι «Σοπράνος», ούτε το «The Wire», ούτε το «Breaking Bad», ούτε το «Mad Men»), κάποιοι νομίζαμε ότι το Κερκ του κυβερνήτη ήταν το μικρό του όνομα — και επίσης κάποιος άλλος πρώιμος Trekkie από την παρέα σκέφτηκε ότι έτσι λένε το «Κυριάκος» στα εγγλέζικα, στα ξένα, επειδή είχαν και τα δύο από δυο κάππα κι από ένα ρω. Οπότε με βάφτισαν Κερκ από μία παρανόηση. Συμβαίνουν αυτά.
Το Σταρ Τρεκ λοιπόν παρουσίαζε τα ταξίδια του διαστημοπλοίου Εντερπράιζ κατά τη διάρκεια της πενταετούς αποστολής του, που δεν ήταν άλλη από το «να ανακαλύψει παράξενους νέους κόσμους, να αναζητήσει νέα ζωή και νέους πολιτισμούς, και να φτάσει θαρραλέα εκεί όπου κανείς δεν έχει φτάσει ποτέ».
Στο Εντερπράιζ όλα ήταν υπέροχα. Ήταν ένα διαστημόπλοιο απρόσβλητο σχεδόν από κάθε φυσικό ή μη κίνδυνο χάρη στις ενεργειακές ασπίδες του, αδιανόητα ταχύ, πάνοπλο, καθαρό και νοικοκυρεμένο, αστραφτερό, με όλα τα αγαθά του Αβραάμ και της Σάρας για το πλήρωμά του. Ένα πλήρωμα πολυφυλετικό, με άσπρους, μαύρους, Ασιάτες, εξωγήινους, τα πάντα στις πτέρυγες, τα καταστρώματα και τους κοιτώνες του. Και με χωρίς ίχνος πατριαρχίας. Όλοι, επίσης, είχαν από ένα κινητό τηλέφωνο και από ένα τάμπλετ με οθόνη αφής, μερικές δεκαετίες πριν εφευρεθούν τα κινητά τηλέφωνα και τα τάμπλετ. Ο διακτινισμός σε γλίτωνε από το περπάτημα και από τις διαστημικές πτήσεις με σκάφανδρο ή με άκατο, τα όπλα φέιζερ ήταν απίθανα (και ευσπλαχνικά, καθώς με ένα κουμπάκι σε έριχναν απλώς αναίσθητο), ενώ οι πόρτες στους διαδρόμους του σκάφους άνοιγαν με το που σε έβλεπαν να πλησιάζεις. Μαγεία. Ή μάλλον: επιστήμη. Αν θέλει κανείς να μελετήσει τον φιλελευθερισμό και τα επιτεύγματά του, ας δει το Σταρ Τρεκ.
Λοιπόν, πώς τα κατάφερναν όλα αυτά; Πώς είχαν φτάσει οι άνθρωποι —και όχι μόνο οι «άνθρωποι» της Γης— σ’ αυτό το ζηλευτό σημείο; Καταρχάς από μια επώδυνη πλανητική καταστροφή, που τους έδωσε ένα πολύ σκληρό μάθημα και που χρειάστηκε πρώτα να την ξεπεράσουν. Και, κατά δεύτερον, χάρη στην Ηνωμένη Ομοσπονδία Πλανητών (United Federation of Planets). Η Federation —που προήλθε από την Ηνωμένη Γη (United Earth), την πρώτη παγκόσμια δημοκρατική ομοσπονδία στον πλανήτη μας, υπό την οποία όλοι ήταν ελεύθεροι και ίσοι— είχε ενώσει τους πάντες κάτω από τη σκέπη της. Δεν υπήρχαν κράτη με τη σημερινή (ή την αρχαϊκή) έννοια, ή οποιοσδήποτε μηχανισμός μίσους. Υπήρχαν φυσικά έθνη, υπήρχαν πολιτισμοί, υπήρχαν ιδιαιτερότητες ανάμεσα στους λαούς, διαφορετικές κουλτούρες, διαφορετικά φαγητά, διαφορετικά χούγια, διαφορετικά τραγούδια, ήρωες, λογοτεχνία κλπ. κλπ., αλλά η Federation ήταν μία. Και ήταν ισχυρή. Ισχυρή όσο δεν πάει. Οι πολεμοχαρείς Κλίνγκον (υπονοούνται οι Ρώσοι) και οι ξενοφοβικοί Ρόμιουλαν (ή Ρομουλιανοί — υπονοούνται οι Κινέζοι) ήταν πάντα εκεί για να μας πολεμήσουν και να μας καταστρέψουν αν το μπορούσαν, αλλά στο τέλος, μετά από ηρωικές πράξεις, πελώριες θυσίες και πολλές-πολλές χαμένες ζωές, η ισορροπία επανερχόταν με τα πολλά στην Ηνωμένη Ομοσπονδία Πλανητών. Και η ζωή, και τα ταξίδια του Εντερπράιζ, συνεχίζονταν κανονικά, πάντα για το άγνωστο, και πάντα θαρραλέα.
Το Σταρ Τρεκ είναι πολλά (άριστη ψυχαγωγία πρώτα απ’ όλα), αλλά είναι και κάτι πολύ-πολύ βασικό: είναι η εικόνα του μέλλοντός μας. Είναι αυτό που θα έρθει. Είναι η βασική επιδίωξη της ανθρωπότητας εδώ, στην πραγματική ζωή. Αυτό είναι η Ομοσπονδία, και αυτό είναι η Ηνωμένη Γη. Αλλά είναι και κάτι ακόμη: είναι αυτό που θα είχε ΗΔΗ συμβεί —ας μην παρασύρομαι στην υπερβολή: αυτό προς το οποίο θα τείναμε—, αν δεν μας πολεμούσαν και αν δεν μας έθεταν εμπόδια οι Κλίνγκον και οι Ρόμιουλαν αυτού του κόσμου, του όντως κόσμου. Αν δεν υπήρχαν όλες αυτές οι περίοδοι ψυχρού, θερμού και οικολογικού πολέμου εναντίον τους.
Μολονότι δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν στη χρεία των αντιθέτων που εξισορροπούνται, η Γη δεν έχει ανάγκη κάποια Αυτοκρατορία του Κακού δίκην αντιπάλου δέους για να αναπτυχθεί όσο τής πρέπει, δηλαδή ώς τ’ αστέρια. Ο πόλεμος μπορεί να συσπειρώνει τις διάσπαρτες δυνάμεις που ομονοούν στα βασικά, μπορεί να γεννά εφευρέσεις και καινοτομίες, αλλά η ειρήνη και η δημοκρατία και ΜΟΝΟ η ειρήνη και η δημοκρατία γεννούν και χαρίζουν ΠΡΟΚΟΠΗ.
Και το μέλλον της ανθρωπότητας είναι η προκοπή. Η επιδίωξη της ευτυχίας. Η απόλυτη ελευθερία και η ισότητα άνευ όρων. Και το Ταξίδι στα Αστέρια. Δεν είναι το λαχάνιασμα και η αγωνία και ο φόβος και ο ήχος της σειρήνας. Ούτε ο ήχος της σφαλιάρας σε ένα γυναικείο μάγουλο.
Δεν υπάρχει κανείς φόβος: η Γη θα νικήσει στο τέλος, και οι άνθρωποι θα ελευθερωθούν, μέχρις ενός. Όχι για άλλους λόγους, αλλά γιατί η πρόοδος είναι οριστική, γραμμική και καθολική για το σύνολο της ανθρωπότητας. Μόνο εμπόδια υπάρχουν, εντελώς διακριτά και εκπορευόμενα από συγκεκριμένα κέντρα, από νομενκλατούρες και ιερατεία που ζουν για να τρων, και να τρων, και να τρων.
ΥΓ. Μπορεί ασφαλώς να κάνω λάθος, και το μέλλον μας να είναι προέκταση του προνεωτερικού-προδιαφωτιστικού παρελθόντος μας: ο διαρκής πόλεμος, η οικολογική καταστροφή, ο ολοκληρωτικός αφανισμός, ο σωματικός και ψυχικός πόνος, οι αισχρές μαντίλες, η φρικώδης μισαλλοδοξία, η ιταμή διαπόμπευση, οι ανηλεείς ξυλοδαρμοί μέχρι θανάτου εν μέση οδώ των διαφορετικών, του Άλλου. Αλλά μπορεί και να μη με λένε τυχαία Κερκ. Κι ας με είπανε έτσι κατά λάθος.
6°
