Φαντάσματα της γενοκτονίας φέρνουν οι εντάσεις μεταξύ Ρουάντα και Λ.Δ Κονγκό

Η γενοκτονία του 1994 άφησε βαθιά τραυματισμένη την κοινωνία της Ρουάντας. Σήμερα επιβαρύνει τις σχέσεις της χώρας με τις γειτονικές. Παρά τα χρόνια που πέρασαν οι φυλετικές διαφορές δημιουργούν ακόμη εντάσεις.

Εικοσιπέντε χρόνια έχουν περάσει από την γενοκτονία των Τούτσι στη Ρουάντα. Σήμερα η χώρα της ανατολικής Αφρικής θεωρείται πρότυπο ασφάλειας. Κυρίως στον οικονομικό τομέα έχει ανακάμψει τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αλλά η γενοκτονία των ακραίων Τούτσι επί των μετριοπαθών Χούτου το 1994, έχει αφήσει βαθιά τραύματα στη χώρα και την κοινωνία. Βέβαια τα 12 εκατομ. κατοίκων ζουν σήμερα ειρηνικά μεταξύ τους, αλλά οι μνήμες των φρικιαστικών γεγονότων τους έχουν για πάντα στιγματίσει. Ανάμεσα στον Απρίλιο και τον Ιούλιο του 1994 πάνω από 800.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν με τον πιο φρικτό τρόπο, οι υποδομές καταστράφηκαν ολοκληρωτικά.

Με φόντο τα παραπάνω ο στρατός της Ρουάντας επενέβη στο ανατολικό τμήμα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό τους τελευταίους μήνες, τόσο άμεσα, όσο και προσφέροντας υποστήριξη σε ένοπλες οργανώσεις, αναφέρει εμπιστευτική έκθεση ειδικών που επιφορτίστηκαν να ερευνήσουν την κρίση για λογαριασμό του ΟΗΕ και περιήλθε σε γνώση των πρακτορείων ειδήσεων AFP και Reuters χθες Πέμπτη.

Ο στρατός της Ρουάντας εξαπολύει «στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον κονγκολέζικων ένοπλων ομάδων και θέσεων του στρατού της ΛΔ Κονγκό» από τον Νοέμβριο του 2021, σύμφωνα με την έκθεση, που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας.

Οι ειδικοί αναφέρουν ότι το Κιγκάλι επίσης «παρείχε ενισχύσεις στις δυνάμεις του M23 για συγκεκριμένες επιχειρήσεις, ιδίως όταν είχαν σκοπό την κατάληψη σε ζώνες στρατηγικής σημασίας».

Η κυβέρνηση της Ρουάντας απέρριψε αυτές τις «ανεξακρίβωτες καταγγελίες» και επικαλέστηκε το «δικαίωμά της να υπερασπίζεται την επικράτειά της».

«Η Ρουάντα έχει το θεμιτό και κυρίαρχο δικαίωμα να υπερασπίζεται την επικράτειά της και τους πολίτες της και όχι απλά να περιμένει να εκτυλιχτεί μια καταστροφή», τόνισε η Γιολάντα Μακόλο, εκπρόσωπος της κυβέρνησης, σε ανακοίνωση Τύπου που μεταφόρτωσε στο Twitter.

Το Κίνημα της 23ης Μαρτίου (M23) είναι οργάνωση ανταρτών με κυρίαρχο στοιχείο μέλη της φυλής των Τούτσι, που είχε ηττηθεί το 2013, αλλά ξαναπήρε τα όπλα στα τέλη της περασμένης χρονιάς, κατηγορώντας την Κινσάσα ότι δεν τήρησε τις συμφωνίες για τον αφοπλισμό και την κοινωνική επανένταξη των μαχητών της. Η Κινσάσα κατηγορεί το Κιγκάλι ότι υποστηρίζει το M23, κάτι που η Ρουάντα αρνείται.

Από τα τέλη Μαρτίου, η συχνότητα και η σφοδρότητα των μαχών κλιμακώθηκαν δραστικά και το M23 κυρίευσε την περιοχή Ρουτσούρου, φθάνοντας μερικές δεκάδες χιλιόμετρα βόρεια από την Γκόμα, την πρωτεύουσα της επαρχίας Βόρειο Κίβου.

Η έκθεση της ομάδας των ειδικών καταρρίπτει της αρνήσεις των αρχών της Ρουάντας και αναφέρεται λεπτομερώς, παραπέμποντας σε αποδεικτικά στοιχεία, ότι η χώρα αυτή ενεπλάκη άμεσα, «μονομερώς ή από κοινού με μαχητές του M23», στις εχθροπραξίες στην ανατολική ΛΔ Κονγκό.

Τη 13η Ιουνίου, η πόλη στρατηγικής σημασίας Μπουναγκανά (50 χλμ. βόρεια από την Γκόμα), εμπορικό σταυροδρόμι στα σύνορα με την Ουγκάντα, καταλήφθηκε από το M23 έπειτα από μάχες.

Υλικό από UAVs της MONUSCO, ερασιτεχνικά βίντεο και φωτογραφίες και αυτόπτες μάρτυρες τεκμηριώνουν την παρουσία του στρατού της Ρουάντας ή/και την παράδοση εξοπλισμού τους στους μαχητές του M23 γύρω από την Μπουναγκανά την παραμονή και την ημέρα που έγινε η επίθεση στην πόλη.

Οι ειδικοί συμπληρώνουν ότι «αυτόπτες μάρτυρες και ερευνητές ανέφεραν ότι υπήρξε ανοχή, a minima, του στρατού της Ουγκάντας στα σύνορα», καθώς «επέτρεψε σε μαχητές του M23 να περάσουν» και να πάνε να επιτεθούν στην Μπουναγκανά.

Η έκθεση διευκρινίζει ότι «επανειλημμένα, αεροφωτογραφίες έδειξαν μεγάλες οχηματοπομπές, με ως και 500 ένοπλους, κοντά στα σύνορα της ΛΔ Κονγκό, της Ρουάντας και της Ουγκάντας, να κινούνται με πολύ οργανωμένο τρόπο και να φέρουν τυποποιημένα στρατιωτικά είδη (στολές και κράνη που έμοιαζαν με είδη του στρατού του Ρουάντας)».

Δύο εβδομάδες πριν από την επίθεση στην Μπουναγκανά, την 25η Μαΐου, η μεγαλύτερη βάση του κονγκολέζικου στρατού στη Ρουτσούρου υπέστη σφοδρή επίθεση με ολμοβόλα και αυτόματα όπλα. Η ομάδα των ειδικών τονίζει πως «το M23 και οι ένοπλες δυνάμεις της Ρουάντας επιτέθηκαν από κοινού στο στρατόπεδο των ένοπλων δυνάμεων της ΛΔ Κονγκό στο Ρουμανγκαμπό».

Οι δυνάμεις της Ρουάντας, από 900 ως 1.000 άνδρες, «απέκοψαν για αρκετές ημέρες τον RN2», οδικό άξονα καίριας σημασίας για την Γκόμα, και «επιτέθηκαν και έδιωξαν στρατιωτικούς της ΛΔ Κονγκό από τις θέσεις τους» κατά μήκος του.

Ωστόσο «μαχητές ένοπλων ομάδων που υποστηρίχθηκαν από κάποια μέλη των ένοπλων δυνάμεων της ΛΔ Κονγκό εξαπέλυσαν αντεπίθεση την 26η Μαΐου 2022», σημειώνουν οι ειδικοί.

Βίντεο που τραβήχτηκε εκείνη την ημέρα και κυκλοφόρησε σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης εικονίζει παραστρατιωτικούς να χορεύουν και να τραγουδούν στο στρατόπεδο στη Ρουμανγκαμπό μετά την ανακατάληψή του. Την 9η Ιουνίου, κατά τη διάρκεια επίσκεψής τους στο στρατόπεδο, οι ειδικοί παρατήρησαν και φωτογράφισαν μέλη ένοπλων ομάδων στο πλευρό των στρατιωτικών της ΛΔ Κονγκό.

Περιστασιακή συμμαχία ένοπλων οργανώσεων, ορισμένες από τις οποίες είχαν ως τότε εχθρικές σχέσεις, σχηματίστηκε τον Μάιο με την ενθάρρυνση αξιωματικών της ΛΔ Κονγκό, διευκρινίζεται στην έκθεση.

Όταν επικοινώνησαν μαζί τους οι ειδικοί, «επικεφαλής ένοπλων οργανώσεων, μαχητές και πρώην μαχητές επιβεβαίωσαν ότι ενεπλάκησαν —μόνοι ή από κοινού με κάποιους στρατιώτες της ΛΔ Κονγκό— σε μάχες εναντίον των πολεμιστών του M23 ή/και τις ένοπλες δυνάμεις της Ρουάντας» και επιβεβαίωσαν επίσης ότι «εφοδιάστηκαν με όπλα και πυρομαχικά επανειλημμένα από κάποια μέλη του στρατού της ΛΔ Κονγκό».

Η έκθεση προσθέτει ότι στα τέλη του Μαΐου και στις αρχές του Ιουνίου, σχεδόν 300 στρατιωτικοί της Ρουάντας διεξήγαγαν επιχειρήσεις στο έδαφος της ΛΔ Κονγκό εναντίον δύο ένοπλων οργανώσεων το κυρίαρχο στοιχείο στις οποίες είναι μέλη της φυλής Χούτου: πρόκειται για το FDLR και και την CMC/FDP (Collectif des mouvements pour le changement/Forces de Défense du Peuple, «Συλλογικότητα των κινημάτων για την αλλαγή/Δυνάμεις Άμυνας του Λαού).

Το Δημοκρατικό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Ρουάντας (Front démocratique pour la libération du Rwanda, FDLR) είναι ένοπλη οργάνωση που ιδρύθηκε στο Κονγκό από πρώην αξιωματούχους του καθεστώτος που διέπραξε τη γενοκτονία, που έχουν διαφύγει. Το Κιγκάλι επικαλέστηκε την κατ’ αυτό σοβαρή απειλή που εγείρει η παρουσία και η ένοπλη δράση του για να δικαιολογήσει παρελθούσες επεμβάσεις του στην κονγκολέζικη επικράτεια και την υποστήριξη ανταρτών που μάχονται εναντίον του.

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, Reuters, ΑFP