Explainer: Εθνικό στραπάτσο το Turkaegean ή πολύ κακό για το τίποτα;

Νέο πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ανοίγει η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πνευματικών Δικαιωμάτων (EUIPO) να αναγνωρίσει, έπειτα από αίτημα της Άγκυρας, τον εμπορικό όρο «Τουρκικό Αιγαίο» (Turkaegean). Ερωτήματα τίθενται πώς ελήφθη αυτή η απόφαση και πώς ενήργησε σχετικά η ελληνική κυβέρνηση. Σύμφωνα με την απόφαση, όπως αναφέρει και η εφημερίδα «Ναυτεμπορική», η EUIPO αναγνώρισε τον όρο «Turkey» και έδωσε την άδεια να χρησιμοποιείται συνδυαζόμενος με το Αιγαίο για για τουριστικούς - διαφημιστικούς σκοπούς.

Κατ’ αρχάς, πότε κατοχυρώθηκε το σήμα από την Τουρκία;

Στις 16 Ιουλίου του 2021 κατατέθηκε πρόταση από την Άγκυρα για την κατοχύρωση του ονόματος «Turkaegean». Ο όρος κατοχυρώθηκε έπειτα από αίτημα του Τουρκικού Οργανισμού Τουρισμού και θα έχει ισχύ από τις 15 Δεκεμβρίου 2021 έως τον Ιούλιο του 2031.  

Ποιος είναι αυτός που δίνει την άδεια;

Υπάρχει μια συγκεκριμένη υπηρεσία στο σώμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι αρμόδια για τα εμπορικά σήματα και τα διακριτικά σχέδια που κατοχυρώνονται επίσημα στα κράτη της ένωσης, προστατεύοντας έτσι τα πνευματικά δικαιώματα. Στο πλαίσιο διεθνών συνεργασιών, αιτήματα γίνονται δεκτά από όλες τις χώρες. Σε αυτό το γραφείο, λοιπόν, το οποίο εν συντομία αποκαλείται EUIPO και απαρτίζεται από 750 εργαζομένους με έδρα στην Ισπανία, 

Και γιατί η Αμερική «έριξε πόρτα» στην Τουρκία;

Η αντίστοιχη υπηρεσία των ΗΠΑ απέρριψε τον Ιούνιο το σχετικό αίτημα να αναγνωριστεί ο όρος, με την αιτιολογία ότι υπήρχαν λάθη στην αίτηση, και έδωσε περιθώριο 6 μηνών στις τουρκικές αρχές να υποβάλουν εκ νέου αίτημα.

Ποιοι τον αναγνωρίζουν;

Ο εμπορικός όρος «Turkaegean» εμφανίζεται ενεργός σε Αυστραλία, Μπρουνέι, Ιαπωνία, Ευρωπαϊκή Ένωση και Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικών Δικαιωμάτων, ενώ εκκρεμούν αιτήσεις σε ακόμη 15 χώρες.

Ποια είναι η στάση της Ευρωπαικής Ένωσης;

Επισήμως καμία.

Κανένας δεν αντέδρασε από την ΕΕ;

Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς ζήτησε από τον Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν να αναλάβει άμεσα δράση για τη διόρθωση και αποκατάσταση του εν λόγω ζητήματος, εφιστώντας του την προσοχή στις σοβαρές επιπτώσεις της πρόσφατης απόφασης της EUIPO να καταχωρίσει το «Turkaegean» ως σήμα της ΕΕ. Με επιστολή του προς τον Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς και αρμόδιο για τα εν λόγω ζητήματα Τιερί Μπρετόν, ο κ. Σχοινάς εκφράζει με «τον πιο έντονο τρόπο» την απογοήτευσή του που «οι εσωτερικοί έλεγχοι και οι διαδικασίες του EUIPO δεν αποδείχθηκαν επαρκείς για τον εντοπισμό και την κοινοποίηση μιας υπόθεσης με προφανείς και δυνητικά σοβαρές επιπτώσεις στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ, στα κυριαρχικά δικαιώματα ενός κράτους μέλους της ΕΕ – της Ελλάδας- αλλά και για την προστασία των καταναλωτών και του τουριστικού τομέα της ΕΕ».

Μπορούσε να γίνει ένσταση από την Ελλάδα;

Όπως φαίνεται στον φάκελο της υπόθεσης, η αίτηση αυτή δημοσιεύτηκε στις 7 Αυγούστου και –κατά πώς ορίζει η νομική διαδικασία– η περίοδος υποβολής ενστάσεων διήρκησε έως 7 Δεκεμβρίου. Κανένα χέρι δεν υψώθηκε τότε από την ελληνική πλευρά και συγκεκριμένα το Υπουργείο Ανάπτυξης, το οποίο έχει κανονικά την ευθύνη για την παρακολούθηση αυτής της διαδικασίας.

Εμείς γιατί το πήραμε χαμπάρι τώρα;

Αυτό ψάχνουμε. Η κυβέρνηση απέδωσε την ευθύνη σε ολιγωρία της διοίκησης.  «Δεν θα μασήσω τα λόγια μου, προφανώς και υπάρχουν ευθύνες γιατί δεν υπήρξε νωρίτερα αντίδραση. Θέλω να είμαι πολύ σαφής: οι ευθύνες εδώ είναι υπηρεσιακές. Κάποιοι άνθρωποι εντός της διοίκησης, πολύ απλά, δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους» τόνισε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός.

Γιατί διατάχθηκε ΕΔΕ;

Προς αυτή την κατεύθυνση της αναζήτησης ευθυνών σε υπηρεσιακό επίπεδο, έχει διατάξει ΕΔΕ στο Υπουργείο Ανάπτυξης ο Άδωνις Γεωργιάδης, κάτι πάντως που έχει προκαλέσει την αντίδραση των εργαζομένων του υπουργείου.

Δηλαδή οι Τούρκοι, τουλάχιστον εμπορικά, μας πήραν το Αιγαίο;

Αν ανήκεις στη Δεξιά και έχεις κάπως ανεπτυγμένο το εθνικό σου συναίσθημα, όπως ο υπουργός Ανάπτυξης,  δεν τα βιώνεις απλά όλα αυτά. O Άδωνις Γεωργιάδης μιλώντας στο Πρώτο Πρόγραμμα 91.6 απολογήθηκε και ζήτησε συγγνώμη. «Λυπούμαι πάρα πολύ για αυτό που συνέβη, ζητώ συγγνώμη από όσους στεναχώρησα για το ό,τι συνέβη αυτό το πράγμα, αλλά δεν είχα καμία απολύτως ενημέρωση, το έμαθα αφού είχε συμβεί» είπε ο υπουργός Ανάπτυξης διαβεβαιώνοντας ότι η Ελλάδα θα προχωρήσει στις απαραίτητες νομικές ενέργειες που δικαιούται προκειμένου να καταργηθεί η κατοχύρωση.

Η αντιπολίτευση το πήρε πιο ψύχραιμα; Ο ΣΥΡΙΖΑ που είναι Αριστερά;

Καθόλου! Σε συνέντευξή του στο Open, ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε πως αν ήταν στη θέση του Κυριάκου Μητσοτάκη θα είχε γυρίσει από τη Μαδρίτη με τα πόδια. «Κρεσέντο υποκρισίας» καταλόγισε εξάλλου ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ στον Άδωνι Γεωργιάδη, σχολιάζοντας πως «ο άνθρωπος που δεν θα έλεγε ποτέ “Βόρεια Μακεδονία” παρέδωσε στην Τουρκία το Turkaegean». Πέραν αυτού, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε καταθέσει και ερώτηση στη βουλή με πρωτοβουλία του Τομεάρχη Ανάπτυξης και Επενδύσεων της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Αλέξη Χαρίτση, σε συνεργασία με τους τομεάρχες Εξωτερικών, Γιώργου Κατρούγκαλου και Τουρισμού, Κατερίνας Νοτοπούλου, 54 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ.

Μήπως το ΠΑΣΟΚ;

Ούτε. «Βαθύτατα εκτεθειμένη είναι η κυβέρνηση και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης από το νήμα των αποκαλύψεων σχετικά με την ευρωπαϊκή κατοχύρωση του σήματος "Turkaegean" από τον Τουριστικό Οργανισμό της Τουρκίας»,  αναφέρει σε ανακοίνωσή του. Τονίζεται ακόμη πως«η ολιγωρία και η σοβαρή υστέρηση δεν καμουφλάρεται πίσω από την επιχειρηματολογία του Πρωθυπουργού ότι το εν λόγω σήμα δεν είχε τουριστική απήχηση».

Δεν υπάρχει κανένας που να μην έπαιξε το έργο της «εθνικής ταπείνωσης»;

Κι όμως υπήρχαν. Ο Γιώργος Φλωρίδης για παράδειγμα έγραψε στο facebook κείμενο υπό τον τίτλο «Turkaegean και τρία αυγά Τουρκίας»: «Αν, λοιπόν, ο Στράβων έχει δίκιο στο ότι οι Μικρασιατικές ακτές, που τώρα ανήκουν σε μια χώρα που λέγεται Τουρκία, βρέχονται από μια θάλασσα που λέγεται Αιγαίο, τότε προς τι ο κλαυθμός και οδυρμός του Τσίπρα και λοιπών, ότι το εμπορικό σήμα “Turkaegean”, δηλαδή το Τουρκικό Αιγαίο, μάς κλέβει τα ιερά και τα όσια; Και προς τι όλη αυτή η ανακατωσούρα και η νευρικότητα της Ελληνικής κυβέρνησης και του (άνευ αρμοδιοτήτων) Έλληνα Επιτρόπου;». 

Θέση πήρε εξάλλου και ο Ευάγγελος Βενιζέλος επισημαίνοντας μεταξύ άλλων πως εάν η Τουρκία κατοχύρωσε το «Turkaegean», τότε το Aegean είναι όλο δικό σου. «Ο όρος Turkaegean αφήνει εξ αντιδιαστολής αφήνει στην Ελλάδα τον αυθεντικό και επακριβή γεωγραφικό όρο Aegean» λέει χαρακτηριστικά, ενώ ανάλογη θέση διατύπωσε και ένας άνθρωπος της πολιτικής επικοινωνίας, ο Στράτος Φαναράς.

Άρα να το δούμε στη λογική του «Ουδέν κακόν αμιγές καλού». Αλλά εάν θέλουμε να κάνουμε κάτι είναι αργά; 

Και πάλι ο Ευάγγελος Βενιζέλος προτείνει «αντί να διεξάγεται μια επιπόλαια και ερασιτεχνική συζήτηση, αν κριθεί αρμοδίως ότι είναι πολιτικά βλαπτικός ο όρος Turkaegean (που πάντως εξ αντιδιαστολής αφήνει στην Ελλάδα τον αυθεντικό και επακριβή γεωγραφικό όρο Aegean), να αναληφθούν οι αναγκαίες νομικές πρωτοβουλίες στον EUIPO και το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ, με τη βοήθεια ειδικών νομικών που γνωρίζουν το θέμα». Μάλιστα, παραθέτει σύντομη παρουσίαση των λόγων για τους οποίους μπορεί να κριθεί απαράδεκτο ως ευρωπαϊκό ένα σήμα που περιλαμβάνει γεωγραφικό προσδιορισμό.

Τελικά υπάρχει ή δεν υπάρχει «τουρκικό Αιγαίο»;

Για το τυπικό του πράγματος, το Αιγαίο πέλαγος –βάσει των διεθνών συμβάσεων, όσο και της απλής λογικής– αποτελείται από ελληνικά ύδατα, από τουρκικά ύδατα, αλλά κυρίως διεθνή ύδατα: έξι μίλια μακριά από τα εθνικά ύδατα κάθε χώρας ισχύουν κανόνες διεθνούς δικαίου. Οπότε, γλωσσικά ο όρος δεν είναι άτοπος: είναι μία φωτογραφική περιγραφή για τα τουρκικά παράλια. Η «περιφέρεια του Αιγαίου» είναι μια από τις επτά της Τουρκίας και περιλαμβάνει τα παράλια μεταξύ άλλων της Σμύρνης, της Εφέσου, του Αϊβαλί, της Περγάμου και πάμπολλες γνωστές ιστορικές περιοχές με πλούσια ελληνική ιστορία.

«Περιφέρεια του Αιγαίου» και είναι τουρκική; 

Αυτή ήταν η επικρατούσα ονομασία έως σήμερα. Πλέον όμως χρησιμοποιείται ο όρος «Turkaegean» στα αγγλικά, «Turkiye Egéene» στα γαλλικά, «Türkische Ägäis» στα γερμανικά, δηλαδή «Τουρκοαιγαίο».

Σχετίζεται η ιστορία αυτή με τη «Γαλάζια Πατρίδα» και τον τουρκικό αναθεωρητισμό;

Εντάξει, τίποτε δεν είναι εντελώς αθώο σε τέτοιου τύπου κινήσεις. Αλλά από την άλλη δεν συγκρίνεραι με επεκτατικές πρακτικές της Τουρκίας, όπως το τουρκολυβικό μνημόνιο, το οποίο πράγματι έβαζε χέρι στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της ανατολικής Μεσογείου.