Explainer: Η μαιευτική βία και γυναικολογική βία, οι μορφές της και οι καταγγελίες σε βάρος της Χρυσούλας Ζαχαροπούλου.
Hταν μόλις λίγες εβδομάδες μετά την ανάληψη του χαρτοφυλακίου της στο γαλλικό υπουργείο Ανάπτυξης όταν η Ελληνίδα γυναικολόγος Χρυσούλα Ζαχαροπούλου βρέθηκε αντιμέτωπη με τρεις καταγγελίες για βιασμό κατά τη διάρκεια εξέτασης ασθενών της αρκετό καιρό πριν αποτελέσει μέλος της νέας κυβέρνησης του Εμανουέλ Μακρόν. Η ίδια χαρακτήρισε τις καταγγελίες εξοργιστικές, οι οποίες πάντως εξετάζονται από τη γαλλική Δικαιοσύνη. Σε κάθε περίπτωση, η υπόθεση άνοιξε τη συζήτηση για ένα είδος βίας, τη γυναικολογική, που ως σήμερα ήταν εντελώς άγνωστη.
Κατ' αρχάς ποια είναι η Χρυσούλα Ζαχαροπούλου;
Είναι χειρούργος - γυναικολόγος με ειδίκευση στην αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης. Μάλιστα, ίδρυσε πριν λίγα χρόνια στη Γαλλία την Ένωση «Info Endometriosis», που έχει ως στόχο την ενημέρωση και την αντιμετώπιση της νόσου που επηρεάζει πάνω από 11 εκατομμύρια γυναίκες στον κόσμο. Μεγάλωσε στο Κιάτο και έφυγε από την Ελλάδα σε ηλικία 18 ετών για σπουδάσει Ιατρική στη Ρώμη και εν συνεχεία στο Στρασβούργο. Κατάγεται από το χωριό Σέρβου Γορτυνίας και το χωριό Άγιοι Ανάργυροι Λακωνίας.
Τι είναι λοιπόν η γυναικολογική βία για την οποία καταγγέλεται;
Γυναικολογική βία είναι η βία που ασκείται σε γυναίκες κατά τη διάρκεια ιατρικών εξετάσεων. Ο όρος είναι ευρύτερος και περιλαμβάναι και τη μαιευτική βία, η οποία είναι μια μορφή κακομεταχείρισης που υφίστανται οι έγκυες γυναίκες στα χέρια των επαγγελματιών υγείας όταν είναι στη λοχεία ή κατά τη διάρκεια του τοκετού. Συνιστά παραβίαση των σεξουαλικών και αναπαραγωγικών δικαιωμάτων και έχει χαρακτηριστεί ως μια μορφή βίας λόγω φύλου.
Για πρώτη φορά επίσημα στην ακαδημαϊκή κοινότητα, ο όρος μαιευτική βία, υιοθετήθηκε το 2010. Στη Διεθνή Επιιθεώρηση Μαιευτικής και Γυναικολογίας, η μαιευτική βία ορίζεται ως η κοινή συνισταμένη της κατάχρησης σχέσης ασθενούς-ιατρού και βίας κατά των γυναικών. O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέδωσε το Σεπτέμβρη του 2014 διακήρυξη για την πρόληψη και την εξάλειψη της ασέβειας και της κακομεταχείρισης στον τοκετό. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι κάθε γυναίκα έχει δικαίωμα πρόσβασης στο καλύτερο δυνατό επίπεδο υγείας, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος για φροντίδα με αξιοπρέπεια και σεβασμό, κατά τη διάρκεια της κύησης και του τοκετού.
Τι περιβαλαμβάνει ο όρος;
Απάνθρωπη και αγενής συμπεριφορά κατά τη γυναικολογική εξέταση
Σεξουαλική κακοποίηση ή παρενόχληση
Αρνηση περίθαλψης κατά τον τοκετό
Αποκλεισμός από εξετάσεις λόγω κοινωνικής τάξης ή καταγωγής
Αγνόηση των αναγκών της γυναίκας και του πόνου της
Επιθετικές μαιευτικές πρακτικές και φυσική βία
Αναίτια χρήση ιατρικών παρεμβάσεων
Εξαναγκασμό σε ιατρικές παρεμβάσεις
Συναισθηματική πίεση κατά τη λήψη αποφάσεων
Υποτιμητικά σχόλια λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου
Τις δύο πρώτες καταγγελίες έφερε στο φως το γαλλικό περιοδικό «Marianne». Λίγες ημέρες αργότερα, το Γαλλικό Πρακτορείο φιλοξένησε δηλώσεις μίας ακόμη γυναίκας που κατήγγειλε την Χρυσούλα Ζαχαροπούλου για βιασμό. Η πρώτη καταγγελία σε βάρος της Ζαχαροπούλου έγινε στις 25 Μαΐου ενώ η εισαγγελία του Παρισίου ξεκίνησε έρευνα δύο ημέρες αργότερα, στις 27 Μαΐου. Η δεύτερη μήνυση υποβλήθηκε στις 16 Ιουνίου, ενώ και τα δύο περιστατικά έγιναν «σε ιατρικό περιβάλλον» το 2016.
Τι ακριβώς έχει καταγγελθεί σε βάρος της;
Πρώην ασθενής της γυναικολόγου κατέθεσε με το ψευδώνυμο «Jade» πως είχε επισκεφθεί την κυρία Ζαχαροπούλου με αφορμή το πρόβλημα της ενδομητρίωσης που αντιμετώπιζε. Η «Jade» είχε ραντεβού με τη γιατρό στο ιατρείο της το 2016. Η εξέταση έγινε παρουσία ενός ασκούμενου γιατρού. Σύμφωνα με την 26χρονη, η γυναικολόγος «ανάγκασε τον ασκούμενο γιατρό να την εξετάσει». «Εκείνη καταλάβαινε ότι δεν αισθανόμουν καθόλου άνετα, ούτε εκείνος, το σώμα μου ήταν κλειστό, μπλοκαρισμένο, το καταλάβαινε», όπως η αναφέρει η «Jade». «“Θα πρέπει να ανοίξεις”, μου είπε. Τότε ήρθε η σειρά της. Μου είπε, χρησιμοποιώντας γνωστούς όρους: “Θα πρέπει να ανοίξεις. Εγώ, δεν είμαι αυτός”. Προσπαθούσε, προσπαθούσε, δεν ήταν καθόλου χαρούμενη. Εγώ ήμουν πολύ νευρική και μπλοκαρισμένη», πρόσθεσε. Σε ανάλογη καταγγελία προχώρησε και άλλη γυναίκα, η οποία την εποχή της εξέτασης ήταν ανήλικη. «Ένιωσα βρόμικη, ταπεινωμένη, στερούμενη κάθε εμπιστοσύνης στο ιατρικό επάγγελμα» φέρεται να δήλωσε.
Γιατί οι καταγγελίες έγιναν τώρα;
Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι καταγγελίες σε βάρος της έγιναν τώρα, παρότι οι αποδιδόμενες πράξεις διαπράχθηκαν το 2016, με αφορμή την υπουργοποίησή της. Ο Εμανουέλ Μακρόν όρισε την 46χρονη γυναικολόγο υφυπουργό Ανάπτυξης, Γαλλοφωνίας και Διεθνών Συνεργασιών της Γαλλίας. Η βουλευτής Σαντρίν Ρουσώ, της Λαϊκής Ενωσης του Ζαν Λικ Μελανσόν, ζήτησε προ ημερών την παραίτηση της Ελληνογαλλίδας υφυπουργού.«Γεννήθηκα στην Ελλάδα, έζησα στη συνέχεια στην Ιταλία για 14 χρόνια, και εδώ και 12 χρόνια ζω και εργάζομαι στη Γαλλία, είμαι παντρεμένη με Γάλλο. Είμαι παιδί της Ευρώπης» έχει δηλώσει η ίδια σε συνέντευξή της στο ΑΠΕ – ΜΠΕ.
Υπάρχει σύγχυση μεταξύ «ιατρικής εξέτασης» και «βιασμού»;
Η πρόεδρος του Εθνικού Κολεγίου Γυναικολόγων υποστηρίζει πως ναι. Η Ζοέλ-Μπελές Αλάρ σε παρέμβασή της σε γαλλική εφημερίδα κάνει λόγο για «κάποια σύγχυση» που υπάρχει στη χώρα αναφορικά με το τι είναι ιατρική εξέταση και τι είναι βιασμός. Σύγχυση η οποία, όπως αναφέρεται στο σχετικό δημοσίευμα, οφείλεται στο γεγονός ότι η γαλλική νομοθεσία χαρακτηρίζει βιασμό «κάθε πράξη μη συναινετικής σεξουαλικής διείσδυσης, πάσης φύσεως», με αποτέλεσμα, όπως επισημαίνει η Αλάρ, να κινδυνεύουν συχνά οι γυναικολόγοι να βρεθούν κατηγορούμενοι για βιασμό, που είναι πράξη βίαιης σεξουαλικής διαστροφής.
Τόσο άσχημα είναι τα πράγματα;
Κατά την πρόεδρο, μέσα σε αυτό «το κλίμα τρομοκρατίας» που έχει δημιουργηθεί, πολλοί ιατροί «φοβούνται πλέον ακόμα και να αγγίξουν τις ασθενείς τους», κάτι που βεβαίως δεν διευκολύνει τη σωστή διάγνωση της ασθένειας. Η Αλάρ υποστηρίζει πως θα πρέπει να αναμορφωθεί το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο διότι, όπως χαρακτηριστικά λέει, «θα φθάσουμε σε μια κοινωνία που για να εξετάσω μια ασθενή θα πρέπει να παρίσταται δικηγόρος και δικαστικός κλητήρας».
Αφού όμως υπάρχει καπνός, μήπως υπάρχει και φωτιά;
Σύμφωνα με το κίνημα «Rose Revolution», ναι. Αυτό είναι ένα κίνημα που δημιουργήθηκε από την ακτιβίστρια Jesusa Ricoy με τη βοήθεια μιας ομάδας που ονομάζεται Cuatro Tuercas. Αρχικά δημιουργήθηκε ως απάντηση σε σκίτσα της Ισπανική Εταιρεία Μαιευτήρων και Γυναικολόγων που δημοσιεύθηκαν στην ιατρική της επιθεώρηση και καταγγέλθηκαν ως προσβλητικά επειδή θεωρήθηκαν πως ταπείνωναν τους ασθενείς τους. Το κίνημα αγκαλιάστηκε ευρέως και κάθε 25η Νοεμβρίου (ημέρα κατά της βίας κατά των γυναικών) οι γυναίκες που υπέστησαν μαιευτική βία βάζουν μέσα σε ένα φάκελο ένα τριαντάφυλλο ως ένδειξη αξιοπρεπούς φροντίδας τοκετού. Το 2018, το 25% των μαιευτικών ιδρυμάτων στη Γερμανία έλαβε ένα τριαντάφυλλο.
Ο ίδιος δεν έχει αλλάξει σημαντικά τις θέσεις του για τα κρισιμότερα ζητήματα· αυτό που έχει αλλάξει είναι πως πλέον αποτελεί τον αδιαμφησβήτητο ιδεολογικό φορέα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται
