Κοσμος

Podcast Τι κόσμος - Μαριλίζα Αναστασοπούλου | Τα «χαμένα» παιδιά της Ουκρανίας

Για ποιο λόγο οι Ρώσοι απαγάγουν τα παιδιά των Ουκρανών; H Μαρία Βαράκη, καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου και συνδιευθύντρια της Ομάδας Έρευνας Εγκλημάτων Πολέμου στο King's College του Λονδίνου, συνομιλεί με τη Μαριλίζα Αναστασοπούλου

26.06.2022, 08:41
Μαριλίζα Αναστασοπούλου

Σύμφωνα με τον Μόνιμο Αντιπρόσωπο της Ουκρανίας στη Ηνωμένα Έθνη, Σεργκέι Κισλίτσα περισσότεροι από 1 εκ. Ουκρανοί έχουν μετακινηθεί διά της βίας σε ρωσικά εδάφη. Από αυτούς 234.000 είναι παιδιά. (1)

Η Ρωσίδα Επίτροπος για τα δικαιώματα των παιδιών Maria Lvova-Belova κατηγορείται ότι διευκολύνει τις παράνομες υιοθεσίες 2.000 παιδιών που μεταφέρθηκαν παράνομα από το Λουχάνσκ και το Ντόνετσκ στην Ουκρανία. Το Υπουργείο Εξωτερικών της Βρετανίας ανακοίνωσε νέες κυρώσεις εναντίων της Επιτρόπου καθώς και όλων όσων εμπλέκονται στην βάρβαρη αντιμετώπιση των παιδιών. (2)

Η Asfhan Khan, διευθύντρια του UN Children's Fund (UNICEF), επανέλαβε εμφατικά ότι οι υιοθεσίες δεν μπορούν να γίνονται κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά από έκτακτες συνθήκες. Πριν ξεκινήσει ο πόλεμος υπήρχαν στην Ουκρανία 91.000 παιδιά σε κλειστές δομές και ιδρύματα, αρκετά από αυτά στα ανατολικά της χώρας. Άγνωστος αριθμός παιδιών μετακινήθηκε σε ρωσικά εδάφη. Αυτά τα παιδιά δεν είναι ορφανά. Πολλά από αυτά έχουν οικογένειες. Τουλάχιστον 50 % από αυτά τα παιδιά βρισκόντουσαν εκεί είτε γιατί είχαν ειδικές ανάγκες, είτε γιατί για κάποιους λόγους οι οικογένειές του δεν μπορούσαν να τα φροντίσουν. (3)

Η διά της βίας μετακίνηση πληθυσμού καθώς και η παράνομη υιοθεσία αποτελούν έγκλημα πολέμου. Σε όλους τους πολέμους διαπράττονται εγκλήματα πολέμου. Η περίπτωση της Ουκρανίας ωστόσο είναι ιδιαίτερη γιατί καταγράφονται και καταγγέλλονται από τις πρώτες κιόλας μέρες της εισβολής, μας εξήγησε η Μαρία Βαράκη, καθηγήτρια διεθνούς δικαίου και συνδιευθύντρια της Ομάδας Έρευνας Εγκλημάτων Πολέμου στο King's College ςτου Λονδίνου.

Ανάλογες αποτρόπαιες πράξεις έχουμε δει και στο παρελθόν. «Συγκεκριμένα η βίαιη αρπαγή παιδιών από τις οικογένειές τους είναι κάτι που έχουμε δει κατά τη διάρκεια της χούντας στην Αργεντινή, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στην Ισπανία κάτω από το καθεστώς του δικτάτορα Φράνκο. Και επίσης υπήρχαν πάρα πολλές αναφορές για βίαιη αρπαγή παιδιών κατά τη διάρκεια του δικού μας εμφυλίου πολέμου και μετεμφυλιακά», αναφέρει η κυρία Βαράκη.

Για ποιο λόγο οι Ρώσοι απαγάγουν τα παιδιά των Ουκρανών; Σύμφωνα με την ανάλυση των Chernykh & Lessa σε άρθρο τους στην Washington Post πρέπει να ανατρέξουμε σε ανάλογες πρακτικές στο παρελθόν για να καταλάβουμε. (4) Τα παιδιά αντιμετωπίζονται ως τρόπαια πολέμου και έχουν ως σκοπό να μην υπάρχει συνέχεια των αντιπάλων, να εξαφανίσει την όποια «κληρονομιά». Η Ρωσίδα γερουσιαστής Lilia Gumerova αναφέρθηκε ανοιχτά στην ανάγκη «τα παιδιά από τις απελευθερωμένες περιοχές» να μάθουν ρωσικά σε ειδικά καμπ. Οι παράνομες υιοθεσίες είναι ο πιο ριζοσπαστικός τρόπος να αφανισθεί ένα γένος. Ο Αμερικάνος ιστορικός Τίμοθι Σνάιντερ αναφέρεται στη “ρωσοποίηση” της νέας γενιάς της Ουκρανίας. (5)

«Αυτό το φαινόμενο μπορούμε να το δούμε υπό το πρίσμα της περίφημης "αποναζιστικοποίησης" της Ουκρανίας», μας εξηγεί η Μαρία Βαράκη. Η βίαια αρπαγή παιδιών είναι φυσικά μία παραβίαση του διεθνούς δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι αν το εξετάσουμε ανοιχτά εμπίπτει στη σύμβαση για την αποτροπή του εγκλήματος της γενοκτονίας που θεωρείται το έγκλημα όλων των εγκλημάτων. Δηλαδή «μια από τις γενοκτονικές πράξεις είναι ακριβώς και αυτή: η βίαιη αρπαγή παιδιών από ένα συγκεκριμένο εθνοτικό γκρουπ και η μεταφορά τους σε ένα άλλο εθνοτικό γκρουπ ούτως ώστε να υπάρξει αυτή η καταστροφή που λέμε του συγκεκριμένου γκρουπ.»

Επομένως, αν αποδειχτούν οι καταγγελίες, μπορούμε δυστυχώς να εντάξουμε τον πόλεμο της Ουκρανίας στο έγκλημα της γενοκτονία.

Θα μπορούσαμε να δούμε τον Πούτιν να δικάζεται γι’ αυτά τα εγκλήματα, όπως για παράδειγμα ο Μιλόσεβιτς; Η κυρία Βαράκη μας εξήγησε ότι θα μπορούσε, αλλά στην περίπτωση του Πούτιν υπάρχει η δυσκολία ότι η Ρωσία δεν είναι μέλος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου. Γι’ αυτό και στην Αγγλία ξεκίνησε η πρωτοβουλία «Gordon Brown» (6) με σκοπό να συσταθεί ένα ιδιαίτερο δικαστήριο μόνο για το έγκλημα της διεξαγωγής επιθετικού πολέμου.

Ο δρόμος για να καταδικαστεί ο Πούτιν είναι μακρύς και δύσκολος, αλλά όχι ανέφικτός. (7)

Το άρθρο βασίζεται στο ενημερωτικό Podcast «Τι κόσμος» με θέμα «Τα χαμένα παιδιά της Ουκρανίας» και καλεσμένη την καθηγήτρια κυρία Μαρία Βαράκη.

Η Μαρία Βαράκη διδάσκει Διεθνές Δίκαιο και είναι συνδιευθύντρια της Ομάδας Έρευνας Εγκλημάτων Πολέμου στο King's College του Λονδίνου. Έχει διεθνή καριέρα, έχοντας διδάξει και εργασθεί σε μέρη όπως το Ελσίνκι, η Τουρκία, η Νέα Υόρκη και η Γενεύη. Τη συνέντευξη έκανε η Μαριλίζα Αναστασοπούλου.

Σημειώσεις