Πόσο πιθανός είναι ένας νέος εμφύλιος πόλεμος στις ΗΠΑ;

Ακόμη και πριν ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίσει τις προεδρικές εκλογές του 2016, οι πολιτικοί αναλυτές προειδοποιούσαν για τη διάβρωση της δημοκρατίας και την διολίσθηση προς την απολυταρχία. Οι παραλυτικές διαιρέσεις που προκάλεσε το αποτυχημένο «πραξικόπημα» του Τραμπ στις 6 Ιανουαρίου 2021, γιγάντωσαν τους φόβους αυτούς.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι Ρεπουμπλικανοί πιστεύουν, χωρίς αποδείξεις, ότι οι εκλογές του 2020 εκλάπησαν από τους Δημοκρατικούς που υποστηρίζονται από το λεγόμενο βαθύ κράτος, την κινεζική κυβέρνηση και τα πειραγμένα μηχανήματα ψηφοφορίας από την Βενεζουέλα. 

Σχεδόν 16 μήνες μετά την επίθεση των οπαδών του Ντόναλντ Τραμπ στο Καπιτώλιο, τα μεγαλύτερα μέσα ενημέρωσης και δεξαμενές σκέψεις των Ηνωμένων Πολιτείων συνεχίζουν να αναρωτιούνται αν ένας νέος εμφύλιος πόλεμος βρίσκεται προ των πυλών.

«Όπως και με κάθε προειδοποίηση για επικείμενο εμφύλιο πόλεμο, η αναφορά και μόνο σε έναν δεύτερο αμερικανικό εμφύλιο ακούγεται απίστευτα κινδυνολογική - όπως οι επίμονες προειδοποιήσεις του αρχηγού των γαλατικού χωριού στη σειρά κόμικς του Αστερίξ ότι ο ουρανός θα πέσει στα κεφάλια των συγχωριανών του. Η διάλυση της Αμερικής έχει συχνά προβλεφθεί λανθασμένα» γράφει ο αρθρογράφος των Financial Times, Εdward Luce. 

«Το γεγονός ότι οι εικασίες για τον εμφύλιο πόλεμο έχουν μεταφερθεί από το περιθώριο στο κυρίαρχο ρεύμα είναι από μόνο του ένα σημάδι πολιτικής κρίσης, μια ένδειξη του πόσο διαλυμένη είναι η χώρα μας», ενώ ο σύγχρονος αμερικάνικος «δεν θα περιελάμβανε κόκκινους και μπλε στρατιώτες που θα συγκρούονται σε κάποιο πεδίο μάχης. Αν συμβεί, θα είναι περισσότερο ένα αντάρτικο» έγραφε πρόσφατα με αφορμή το ίδιο θέμα η Michelle Goldberg στην New York Times. 

Aμφότεροι στάθηκαν σε μια σειρά από πρόσφατα βιβλία τα οποία προβάλλουν ανησυχητικά πειστικά την άποψη ότι τα προειδοποιητικά φώτα αναβοσβήνουν πιο έντονα από ποτέ μετά το 1861. Και θυμούνται τον Βολταίρο που είχε πει κάποτε: «Εκείνοι που μπορούν να σε κάνουν να πιστέψεις σε παραλογισμούς μπορούν να σε κάνουν να διαπράξεις φρικαλεότητες». 

Τρία βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα προειδοποιούν ότι η Αμερική είναι πιο κοντά στον εμφύλιο πόλεμο από όσο θα ήθελαν να πιστεύουν οι περισσότεροι. Στο «How Civil Wars Start: And How to Stop Them», γράφει η πολιτική επιστήμονας Barbara F. Walter, «έχω δει πώς ξεκινούν οι εμφύλιοι πόλεμοι και ξέρω τα σημάδια που αγνοούν οι άνθρωποι. Και μπορώ να δω αυτά τα σημάδια να αναδύονται εδώ με εκπληκτικά γρήγορο ρυθμό». Ο Καναδός μυθιστοριογράφος και κριτικός Stephen Marche είναι ακόμη πιο κάθετος στο βιβλίο του, το «The Next Civil War: Dispatches From the American Future». «Οι Ηνωμένες Πολιτείες πλησιάζουν στο τέλος τους», γράφει. «Το ερώτημα είναι πώς». 

Στο βιβλίο «Τhis Will Not Pass» των δημοσιογράφων των New York Times Jonathan Martin και Alexander Burns, ο Τζο Μπάιντεν εμφανίζεται να λέει σε ένα ανώτερο στέλεχος των Δημοκρατικών: «Ελπίζω βεβαίως να πετύχει [η προεδρία μου]. Αν δεν τα καταφέρω, δεν είμαι σίγουρος ότι θα έχουμε χώρα». Το γεγονός ότι ένας πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να εκστομίσει κάτι τέτοιο δείχνει πόσο συνηθισμένος έχει γίνει αυτός ο τρόμος.

Οι Burns και Martin παρέχουν ένα επιμελώς τεκμηριωμένο και συχνά διαφωτιστικό χρονικό του πρόσφατου πολιτικού εκφυλισμού της Αμερικής. Oρισμένα από τα ζοφερά ορόσημα - η προσέγγιση της «καμένης γης» του Νιουτ Γκίνγκριτς στη θητεία του ως προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων τη δεκαετία του 1990, η απόφαση 5-4 του Ανώτατου Δικαστηρίου που έδωσε τις εκλογές του 2000 στον Τζορτζ Μπους, η αντίδραση της Αμερικής στις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, η έρευνα του FBI για τα σχεδόν κωμικοτραγικά ασήμαντα ηλεκτρονικά μηνύματα της Χίλαρι Κλίντον, οι Δημοκρατικοί που απέδωσαν τη νίκη του Τραμπ στον Βλαντιμίρ Πούτιν, η θητεία του Τραμπ. Η δημοκρατική οπισθοδρόμηση της Αμερικής μοιάζει με την περίφημη παρατήρηση του Έρνεστ Χέμινγουεϊ για τη χρεοκοπία: «Σταδιακά και μετά ξαφνικά».

Πως θα μπορούσε να είναι ένας νέος εμφύλιος στις ΗΠΑ;

Το είδος του εμφυλίου πολέμου για τον οποίο ανησυχούν η Walter και ο Marche δεν θα περιλαμβάνει κόκκινους και μπλε στρατούς σε κάποιο πεδίο μάχης. Η ανησυχία τους βασίζεται στη «μείζονα ένοπλη σύγκρουση» - έτσι ορίζεται το φαινόμενο που προκαλεί τουλάχιστον 1.000 θανάτους ετησίως. Μια «μικρή ένοπλη σύγκρουση» είναι αυτή που σκοτώνει τουλάχιστον 25 άτομα τον χρόνο. Σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό, όπως υποστηρίζει ο Marche, «η Αμερική βρίσκεται ήδη σε κατάσταση εμφύλιων συρράξεων». Σύμφωνα με την Anti-Defamation League, διάφοροι εξτρεμιστές -οι περισσότεροι δεξιοί- σκότωσαν 54 άτομα το 2018 και 45 άτομα το 2019. (Το 2020 σκότωσαν 17 άτομα, ένας αριθμός που ήταν χαμηλότερος πιθανώς λόγω της πανδημίας). 

Η Walter υποστηρίζει ότι οι εμφύλιοι πόλεμοι έχουν προβλέψιμα μοτίβα και ξοδεύει περισσότερο από το μισό της βιβλίο παρουσιάζοντας πώς αυτά τα μοτίβα έχουν εξελιχθεί σε άλλες χώρες. Συναντώνται περισσότερο σε ημι-δημοκρατίες ή «ανοκρατίες», δηλαδή χώρες που δεν είναι «ούτε πλήρως απολυταρχίες ούτε πλήρως δημοκρατικές, αλλά κάτι ενδιάμεσο». Τα προειδοποιητικά σημάδια περιλαμβάνουν την αύξηση της πολιτικής πόλωσης, η οποία βασίζεται στην ταυτότητα και όχι στην ιδεολογία, και ιδιαίτερα την πόλωση μεταξύ δύο ομάδων περίπου ίσου μεγέθους, καθεμία από τις οποίες φοβάται ότι θα συντριβεί από την άλλη.  

Υποκινητές της εμφύλιας βίας, γράφει, τείνουν να είναι κυρίαρχες ομάδες που βλέπουν την εξουσία να φεύγει από τα χέρια τους . «Οι εθνοτικές ομάδες που ξεκινούν πολέμους, είναι εκείνες που ισχυρίζονται ότι η χώρα “είναι ή πρέπει να είναι δική τους”», σημειώνει. Αυτός είναι ένας λόγος -αν και υπάρχουν βίαια στοιχεία στα αριστερά- να μην πιστεύουν (ούτε αυτή ούτε ο Marche) ότι η αριστερά θα μπορούσε να ξεκινήσει έναν εμφύλιο πόλεμο. Όπως γράφει ο Marche, «ο αριστερός ριζοσπαστισμός έχει σημασία απλά και μόνο επειδή δημιουργεί τις συνθήκες για τη δεξιά ριζοσπαστικοποίηση».  

Δεν είναι μυστικό ότι πολλοί στη δεξιά φαντασιώνονται και σχεδιάζουν έναν εμφύλιο πόλεμο. Μερικοί από εκείνους που κατακλύστηκαν στο Καπιτώλιο πριν από ένα χρόνο φορούσαν μαύρα φούτερ με τη γραφή «MAGA Εμφύλιος Πόλεμος». Το Boogaloo Bois, ένα σουρεαλιστικό, βίαιο, αντικυβερνητικό κίνημα με εμμονή στα memes, πήρε το όνομά του από ένα αστείο για τη συνέχιση του Εμφυλίου Πολέμου. Οι Ρεπουμπλικάνοι στρέφονται όλο και περισσότερο στην ιδέα της ένοπλης σύγκρουσης. Τον Αύγουστο, ο βουλευτής της Βόρειας Καρολίνας, Madison Cawthorn, είπε: «Εάν τα εκλογικά μας συστήματα συνεχίσουν να είναι στημένα και να μας κλέβουν, τότε αυτό θα οδηγήσει στην αιματοχυσία», και δήλωσε ότι ήταν πρόθυμος, αν και διστακτικός , να πάρει τα όπλα.  

«Πώς θα συνέβαινε στην πραγματικότητα ένας εμφύλιος πόλεμος στις ΗΠΑ του 21ου αιώνα;» διερωτάται από την πλευρά του ο Edward Luce.  Καμία σχέση με την πρώτη φορά. Σε αντίθεση με τη δεκαετία του 1860, όταν η Αμερική ήταν καθαρά χωρισμένη μεταξύ των δουλοκτητών ομόσπονδων κρατών και του Βορρά, τα πράγματα σήμερα είναι διαφορετικά. Σε αντίθεση με τότε, οι ένοπλες δυνάμεις της Αμερική είναι παντοδύναμες.  Ακόμα και σε μια χώρα που, μοναδικά, έχει περισσότερα ιδιωτικά όπλα από ό,τι ανθρώπους (σε περισσότερα από 400 εκατ.), πολλά από τα οποία είναι στρατιωτικού τύπου, δεν θα μπορούσε να υπάρξει καμία σοβαρή απειλή. 

«Κανείς από τους παραπάνω συγγραφείς δεν προσφέρει ένα "αντίδοτο" για τη συνεχιζόμενη δημοκρατική κατρακύλα της Αμερικής», συμπεραίνει ο Luce ενώ η Goldberg σημειώνει ότι «Υπάρχουν μέρη του επιχειρήματος της Walter για τα οποία δεν είμαι αρκετά πεπεισμένη. Νομίζω ότι υποτιμά τη διαφορά μεταξύ των χωρών που κινούνται από τον αυταρχισμό προς τη δημοκρατία, και εκείνων που πηγαίνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση».

Σε κάθε περίπτωση είναι παράλογο να αντιμετωπίζουμε τον εμφύλιο πόλεμο ως προκαθορισμένο συμπέρασμα, όταν μιλάμε για τις ΗΠΑ.  Όμως, είναι κακό που ένα τέτοιο σενάριο τώρα φαίνεται σαφώς πιο πιθανό, καταλήγει ο Luce. To γεγονός δε, ότι οι εικασίες για τον εμφύλιο πόλεμο έχουν γίνει mainstream, συνιστά ένδειξη για την κατάσταση στην χώρα.  

Ακολουθήστε την Athens Voice στο Google News κι ενημερωθείτε πρώτοι για όλες τις ειδήσεις

ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ: Live updates - Τι πρέπει να ξέρουμε για τον κορωνοϊό- Συνεχής ενημέρωση εδώ