Ευλογιά των πιθήκων: Πότε είναι επιβεβαιωμένο ένα κρούσμα

Η εμφάνιση της ευλογιάς των πιθήκων έχει ανησυχήσει τόσο τους πολίτες όσο και τους υγειονομικούς τις τελευταίες ημέρες.

Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές Μαΐου στη Βρετανία είχε εντοπιστεί το πρώτο κρούσμα από την ευλογιά των πιθήκων. Η σταδιακή εξάπλωσή της στην Ευρώπη εντείνει την ανησυχία για το κατά πόσο μπορεί η ευλογιά των πιθήκων να εξελιχθεί σε νέα πανδημία.

Ενδεικτικό της υγειονομικής κατάστασης που διαμορφώνεται με τη συγκεκριμένη νόσο είναι και η έκτακτη σύσκεψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, καθώς τα κρούσματα έχουν ξεπεράσει πλέον τα 100 στην Ευρώπη.

Αξίζει να σημειωθεί πως τα ύποπτα κρούσματα από τα επιβεβαιωμένα έχουν διαφορετικά κριτήρια πριν θεωρηθούν ως τέτοια. Ειδικότερα, το επιβεβαιωμένο κρούσμα πληροί τα κλινικά κριτήρια και είναι επιβεβαιωμένο εργαστηριακά με:

• Απομόνωση του ιού σε καλλιέργεια.
• Ανίχνευση του DNA του ιού με PCR σε κλινικό δείγμα.
• Ανίχνευση παρουσίας orthopox-ιού σε ιστούς με ανοσοϊστοχημικές μεθόδους, με την προϋπόθεση απουσίας έκθεσης σε άλλο ιό της οικογένειας orthopox-ιών.

Ευλογιά των πιθήκων - Τι είναι, τα συμπτώματα και πώς μεταδίδεται

• Τι είναι η νόσος που ονομάζεται ευλογιά των πιθήκων

Είναι μια σχετικά σπάνια νόσος που προκαλείται από έναν ιό (Poxvirus), που ανήκει στην ίδια οικογένεια με τον ιό της ευλογιάς. Η νόσος συνήθως εξαπλώνεται μεταξύ των μαϊμούδων στην Κεντρική και Δυτική Αφρική, όπου ενδημεί, αλλά περιοδικά «πηδάει» και στους ανθρώπους, έχοντας προκαλέσει μέχρι σήμερα μικρές εξάρσεις κρουσμάτων. Για πρώτη φορά εντοπίστηκε σε μαϊμούδες εργαστηρίου το 1958. Το πρώτο περιστατικό μόλυνσης ανθρώπου καταγράφηκε στη Δημοκρατία του Κονγκό το 1970.

• Πόσα περιστατικά από την ευλογιά των πιθήκων έχουν υπάρξει κατά την τωρινή έξαρση;

Έχουν επιβεβαιωθεί παγκοσμίως 35 κρούσματα και άλλα 72 ύποπτα, σύμφωνα με τη σχετική βάση δεδομένων που έχουν δημιουργήσει οι Μόρις Κρέμερ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και Τζον Μπραουνστάιν της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ. Επιβεβαιωμένα περιστατικά έχουν βρεθεί σε Βρετανία, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία, Βέλγιο, ΗΠΑ, Καναδά, Ιταλία και Γαλλία. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι πρόκειται πιθανώς μόνο για την «κορυφή του παγόβουνου» και πως υπάρχουν πολλά περισσότερα αδιάγνωστα κρούσματα.

• Συνδέονται μεταξύ τους όλα τα κρούσματα από την ευλογιά των πιθήκων;

Αυτό δεν είναι σαφές. Έχουν βρεθεί περιπτώσεις που συνδέονται με άλλο γνωστό κρούσμα, αλλά και άλλες χωρίς καμία (γνωστή τουλάχιστον) συσχέτιση. Η Υπηρεσία Ασφάλεια της Βρετανίας (UKHSA) εκτιμά πλέον ότι ο ιός εξαπλώνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο στις χώρες με επιβεβαιωμένα περιστατικά.

• Πώς εξαπλώνεται η νόσος ευλογιά των πιθήκων;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), μπορεί να μεταδοθεί με την εισπνοή μολυσμένων σωματιδίων και με την επαφή με δερματικά εξανθήματα της νόσου ή με μολυσμένα από τον ιό υλικά. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων (CDC) των ΗΠΑ, η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο πιστεύεται ότι συμβαίνει κυρίως μέσω μεγάλων αναπνευστικών σωματιδίων που δεν ταξιδεύουν μακριά, συνεπώς για να μολυνθεί κάποιος, πρέπει να υπάρξει παρατεταμένη κοντινή επαφή πρόσωπο με πρόσωπο.  Επιπλέον:

1. Ο ιός δεν θεωρείται ότι εξαπλώνεται εύκολα μεταξύ των ανθρώπων και, σύμφωνα με την UKHSA, ο κίνδυνος μόλυνσης του πληθυσμού "παραμένει χαμηλός".
2. Η νόσος μπορεί να εξαπλωθεί επίσης μέσω επαφής με ρούχα, πετσέτες, σεντόνια ή άλλα αντικείμενα μολυσμένου ατόμου. Δεν θεωρείται σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα, όμως μπορεί να μεταδοθεί πιο εύκολα κατά τη σεξουαλική επαφή μέσω του δέρματος.

Είναι δυνατό, επίσης, να μεταδοθεί από μολυσμένο ζώο σε άνθρωπο, αν κάποιος δαγκωθεί από αυτό ή αγγίξει το αίμα του, τα σωματικά υγρά του, τα εξανθήματα του κ.α., ή αν φάει όχι καλά ψημένο κρέας τέτοιου ζώου.

• Ευλογιά των πιθήκων - Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα συμπτώματα σε ασθενείς που έχουν μολυνθεί με την ευλογιά των πιθήκων, περιλαμβάνουν:

1. Πυρετό,
2. πονοκέφαλο,
3. μυϊκούς πόνους,
4. πόνους στη μέση,
5. πρησμένους λεμφαδένες,
6. κρυάδες και
7. εξάντληση.

Μπορεί επίσης να εμφανιστούν εξανθήματα, αρχικά στο πρόσωπο και μετά σε άλλα μέρη του σώματος, μεταξύ άλλων στα γεννητικά όργανα. Το εξάνθημα μοιάζει αρχικά με εκείνο της ανεμοβλογιάς.

• Πόσο θανατηφόρα είναι η ευλογιά των πιθήκων;

Η νόσος είναι συνήθως ήπια και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν σε λίγες εβδομάδες χωρίς θεραπεία. Στην Αφρική μπορεί να σκοτώσει έως το 10% των ανθρώπων που μολύνονται, όμως αυτό αφορά, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το ένα από τα δύο στελέχη, εκείνο του Κονγκό, που είναι πιο επικίνδυνο, ενώ το άλλο στέλεχος, της Δυτικής Αφρικής, σκοτώνει έναν στους 100 ασθενείς. Μέχρι στιγμής, η γενετική ανάλυση έχει εντοπίσει στη Βρετανία μόνο το δεύτερο δυτικοαφρικανικό στέλεχος, αλλά δεν υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία αλληλούχισης από άλλες χώρες. Τα ανωτέρω ποσοστά θανάτων αφορούν την αναλογία σε σχέση με τα επιβεβαιωμένα κρούσματα, όμως δεδομένου ότι υπάρχουν πιθανώς αρκετά ακόμη κρούσματα πιο ήπια που περνάνε απαρατήρητα, η πραγματική θνητότητα της νόσου εκτιμάται ότι είναι σημαντικά μικρότερη. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, τα παιδιά κινδυνεύουν περισσότερο από τους ενήλικες να αρρωστήσουν σοβαρά. Επίσης, η μόλυνση μιας εγκύου μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές κύησης, ακόμη και θνησιγένεια.

• Υπάρχουν θεραπείες ή εμβόλια για την ευλογιά των πιθήκων;

Ναι. Το αντιικό φάρμακο tecovirimat (Tpoxx) έχει εγκριθεί σε ΗΠΑ και Ευρώπη κατά της συγκεκριμένης νόσου και της δαμαλίτιδας στα ζώα. Το φάρμακο μειώνει σημαντικά την πιθανότητα θανάτου. Υπάρχει επίσης το εμβόλιο Jynneos (γνωστό επίσης ως Imvanex και Imvamune), επίσης εγκεκριμένο σε ΗΠΑ και Ευρώπη, που αποτρέπει τη λοίμωξη σε ενήλικες. Επιπλέον, όσοι είναι αρκετά μεγάλοι για να έχουν εμβολιαστεί ως παιδιά κατά της ευλογιάς, έχουν ακόμη κάποια προστασία.

• Έχουν υπάρξει στο παρελθόν εξάρσεις κρουσμάτων εκτός Αφρικής;

Είχαν συμβεί αρκετά τέτοια ξεσπάσματα, αλλά συνήθως αφορούσαν κάθε φορά λίγα μόνο κρούσματα και με πολύ περιορισμένη γεωγραφική εξάπλωση.

• Άρα η τωρινή έξαρση είναι η μεγαλύτερη που έχει ποτέ συμβεί;

Όχι. Είχαν υπάρξει μεγαλύτερες στην Αφρική, όπως το 2001 και 2002, όταν είχαν καταγραφεί 485 κρούσματα και 25 θάνατοι στη Δημοκρατία του Κονγκό. Το 2017 και 2018 είχαν αναφερθεί 122 επιβεβαιωμένα ή πιθανά κρούσματα και επτά θάνατοι στη Νιγηρία.

• Μπορεί η τρέχουσα έξαρση να προκαλείται από νέο στέλεχος του ιού;

Παραμένει άγνωστο. Το γεγονός πάντως ότι τόσες πολλές περιπτώσεις ανιχνεύονται σε διάφορες χώρες, δείχνει ότι πρόκειται για πιο μεταδοτικό στέλεχος από άλλα στο παρελθόν. Αν και υπάρχει πιθανότητα ότι απλώς τυχαία γεγονότα, όπως η παρουσία υπερ-μεταδοτών, να έχει βοηθήσει ένα παλαιότερο στέλεχος του ιού να εξαπλωθεί ευρύτερα. Είναι νωρίς για να εξαχθεί οριστικό συμπέρασμα. Η γενετική ανάλυση περισσότερων δειγμάτων από κρούσματα θα αποκαλύψει αν πρόκειται για διαφορετικό στέλεχος.

• Είναι πιθανό να προκύψει μια νέα πανδημία από την ευλογιά των πιθήκων;

Η εκτίμηση των επιστημόνων είναι ότι το νέο ξέσπασμα μπορεί να ελεγχθεί με ιχνηλάτηση επαφών και εμβολιασμό όσων θεωρούνται ότι κινδυνεύουν με μόλυνση. Αν και δεν αποκλείουν τελείως μια πανδημία, δεν τη θεωρούν πιθανή και δεν θεωρούν ότι πρόκειται για κάτι στο ίδιο επίπεδο με τον κορωνοϊό.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ευλογιάς των πιθήκων και ανεμοβλογιάς

Για την ευλογιά των πιθηκών που εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο και τη διαφορά με την ανεμοβλογιά μίλησε η πρόεδρος των νοσοκομειακών γιατρών Αθήνας- Πειραιά, Ματίνα Παγώνη.

«Δεν υπάρχει κίνδυνος πανδημίας», υπογράμμισε η κα Παγώνη ενώ πρόσθεσε πως θα υπάρχουν κρούσματα και στην Ελλάδα αλλά δεν χρειάζεται πανικός.

«Είναι ενδημική νόσος στην Αφρική χρόνια τώρα. Το πρώτο κρούσμα σε άνθρωπο ήταν στο Κονγκό το 1970», σημείωσε η κα Παγώνη ενώ επισήμανε ότι χρειάζεται να ακολουθούνται οι κανόνες ατομική υγιεινής. 

«Μεταδίδεται δια της αναπνευστικής οδού με τα σταγονίδια και με την επαφή, και κυρίως εκεί που υπάρχουν δερματικές αλλοιώσεις», συμπλήρωσε. Ως προς τα συμπτώματα, διαρκούν περίπου 3-4 εβδομάδες, και είναι κυρίως πυρετός, κεφαλαλγία, μυαλγία, διόγκωση λεμφαδένων και εξάνθημα με φυσαλίδες. 

Μιλώντας για τη διαφορά με την ανεμοβλογιά, υπογράμμισε ότι «στην ανεμοβλογιά υπάρχει κνησμός, ενώ στην ευλογιά των πιθήκων υπάρχει πόνος». 

Ακολουθήστε την Athens Voice στο Google News κι ενημερωθείτε πρώτοι για όλες τις ειδήσεις

ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ: Live updates - Τι πρέπει να ξέρουμε για τον κορωνοϊό- Συνεχής ενημέρωση εδώ