«Πρόκειται για μια ιστορική στιγμή σε μια κρίσιμη περίοδο για την ασφάλειά μας», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ο οποίος δέχθηκε τα αιτήματα που του παρουσίασαν οι πρεσβευτές της Φινλανδίας και της Σουηδίας. «Ελπίζουμε να ολοκληρώσουμε γρήγορα» τη διαδικασία, πρόσθεσε.
Ήδη έχουν ξεκινήσει διαβουλεύσεις μεταξύ των χωρών μελών του ΝΑΤΟ προκειμένου να αρθούν οι αντιρρήσεις της Τουρκίας.
Η διαδικασία
Σύμφωνα με διπλωμάτες της Συμμαχίας η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας αναμένεται να εγκριθεί πριν ή κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ που θα διεξαχθεί από τις 28 έως τις 30 Ιουνίου στη Μαδρίτη.
Ωστόσο, το πιο χρονοβόρο μέρος της διαδικασίας – η επικύρωση των πρωτοκόλλων προσχώρησής τους από τα 30 κράτη – μέλη της Συμμαχίας, μερικές φορές με τη συμμετοχή κοινοβουλίων – μπορεί να διαρκέσει μήνες, χωρίς να μπορεί να προβλεφθεί ο ακριβής χρόνος. Σύμφωνα, όμως, με τα όσα δήλωσε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, «είμαι αισιόδοξος ότι θα βρεθούν τρόποι για να συντομευθεί αυτή η μεταβατική περίοδος», ανάμεσα στην αίτηση των δύο χωρών και την καθιερωμένη επικύρωσή τους από τα κοινοβούλια των κρατών-μελών.
Την Πέμπτη (19/5) ο Φινλανδός Πρόεδρος Νινίστο και η Σουηδή πρωθυπουργός Άντερσον μεταβαίνουν στο Λευκό Οίκο για να συναντήσουν τον Τζο Μπάιντεν. Όπως σημείωσε ο Φινλανδός Πρόεδρος οι δύο χώρες ελπίζουν ότι η Ουάσινγκτον θα επικυρώσει γρήγορα το αίτημά τους, γιατί έτσι θα επιταχυνθεί η διαδικασία.
Η απειλή Ερντογάν για βέτο
Πάντως, το μπρα ντε φερ με την Τουρκία εντός του ΝΑΤΟ συνεχίζεται και δεν αποκλείεται το μεγάλο παζάρι που ξεκίνησε ο Ταγίπ Ερντογάν με τη Δύση να κριθεί επί αμερικανικού εδάφους. Ο Τούρκος πρόεδρος κλιμάκωσε την πίεση προς τις δύο χώρες το βράδυ της Δευτέρας, όταν τις κάλεσε «να μην μπουν στον κόπο» να στείλουν αντιπροσωπείες στην Αγκυρα προς αναζήτηση κοινού τόπου.
Αν και η άποψη των περισσότερων αναλυτών είναι ότι ο Τούρκος πρόεδρος δεν θα εμποδίσει, τελικά, τη νέα διεύρυνση του ΝΑΤΟ, η σκληρή γραμμή που ακολουθεί φαίνεται ότι μπορεί να αποφέρει κάποιους καρπούς.
Χθες, ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ αισθάνθηκε την ανάγκη να δηλώσει ότι βρίσκει βάσιμες ορισμένες από τις ενστάσεις και τα αιτήματα της Αγκυρας. «Η Τουρκία είναι πολύτιμος σύμμαχος και οι όποιες ανησυχίες της για την ασφάλεια πρέπει να απαντηθούν», δήλωσε μέσω Twitter έπειτα από τηλεφωνική συνομιλία του με τον Τσαβούσογλου.
Οι αιτιάσεις που έχει θέσει έως τώρα η κυβέρνηση Ερντογάν αφορούν την υποστήριξη, από πλευράς Σουηδίας και Φινλανδίας, των Κούρδων μαχητών στη Συρία, αλλά και τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στην Τουρκία στον τομέα της πώλησης οπλικών συστημάτων
Γιατί η Σουηδία και η Φινλανδία δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ;
Και οι δύο χώρες παρέμεναν αδέσμευτες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά το γεγονός ότι διαθέτουν μικρές στρατιωτικές δυνάμεις, σε σχέση με τη Ρωσία.
Η Φινλανδία κέρδισε την ανεξαρτησία της από τη Ρωσία το 1917 και βρέθηκε αντιμέτωπη μαζί της σε δύο πολέμους, κατά τη διάρκεια των οποίων έχασε μέρος των εδαφών της από τη Μόσχα. Η Φινλανδία υπέγραψε Συμφωνία Φιλίας, Συνεργασίας και Αμοιβαίας Βοήθειας με τη Ρωσία το 1948, παγιώνοντας έναν βαθμό οικονομικής και πολιτικής εξάρτησης και μένοντας απομονωμένη στρατιωτικά από τη δυτική Ευρώπη.
Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, που έφερε τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, επέτρεψε στη Φινλανδία να βγει από τη σκιά της Ρωσίας, καθώς μειώθηκε η απειλή από τη Μόσχα.
Το Ελσίνκι βασίστηκε στη δική του στρατιωτική αποτροπή και σε φιλικές σχέσεις με τη Μόσχα για να διατηρήσει την ειρήνη. Όμως, με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, την οποία η Μόσχα αποκαλεί «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δείχνει κάθε άλλο παρά φιλικός.
Η Σουηδία δεν έχει διεξάγει πόλεμο εδώ και 200 χρόνια και η μεταπολεμική εξωτερική πολιτική επικεντρώθηκε στη στήριξη της δημοκρατίας διεθνώς, στον πολυμερή διάλογο και στον πυρηνικό αφοπλισμό.
Η Στοκχόλμη μείωσε τον στρατό της μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, ελπίζοντας ότι σε περίπτωση πολέμου θα μπορούσε να καθυστερήσει τη ρωσική προέλαση μέχρι να φτάσει βοήθεια. Η επίθεση του Πούτιν κατά της Ουκρανίας έχει κάνει την εγγύηση βοήθειας πολύ πιο ελκυστική.
Ωστόσο, πολλοί από την αριστερά στη Σουηδία παραμένουν καχύποπτοι για την ατζέντα ασφαλείας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, το οποίο τελικά βασίζεται στην αποτροπή που παρέχεται από το πυρηνικό οπλοστάσιο των ΗΠΑ.
Τόσο η Φινλανδία όσο και η Σουηδία μεταπήδησαν από την επίσημη ουδετερότητα στη στρατιωτική μη ευθυγράμμιση το 1995, όταν εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Και οι δύο έχουν πλησιάσει όλο και περισσότερο στο ΝΑΤΟ τα τελευταία χρόνια, ανταλλάσσοντας πληροφορίες και συμμετέχοντας σε ασκήσεις συμμαχίας, ως απάντηση σε μια ολοένα και πιο πολεμοχαρή Ρωσία.
Η ένταξη στη Συμμαχία θα φέρει τη Σουηδία και τη Φινλανδία κάτω από την ομπρέλα του Άρθρου 5, το οποίο εγγυάται ότι μια επίθεση σε έναν σύμμαχο του ΝΑΤΟ είναι επίθεση εναντίον όλων.
Από χρόνια αρνητικής στάσης σε συντριπτική υποστήριξη μέσα σε λίγους μήνες
Το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της Φινλανδής πρωθυπουργού Σάνα Μάριν ανακοίνωσε το Σάββατο πως υποστηρίζει με πολύ μεγάλη πλειοψηφία την ένταξη της σκανδιναβικής χώρας στο ΝΑΤΟ, η υποψηφιότητα για την οποία πρόκειται να επισημοποιηθεί σήμερα Κυριακή.
«Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά στη κατάσταση που επικρατεί στη Σουηδία και στην Φινλανδία. Λόγω εγγύτητας των συνόρων, στα φινλανδικά μέσα ενημέρωσης επικρατεί μια υστερία και ένας φόβος της ρωσικής απειλής», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο φινλανδός καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Μπαθ, Τίμο Κιβικάκι .
«Τον Ιανουάριο η στήριξη για ένταξη στο ΝΑΤΟ ήταν μόλις 19% και τώρα ξεπερνά το 70%», συμπληρώνει. Αντιθέτως, προσθέτει ο ίδιος, στη Σουηδία επικρατεί μια ισορροπημένη στάση στην κοινή γνώμη για τα υπέρ και τα κατά μιας ένταξης στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η υποστήριξη για ένταξη στη Φινλανδία είναι ακόμη πιο ισχυρή από ό,τι στη Σουηδία, με πολλούς Φινλανδούς να λαμβάνουν υπόψη τους τα μακρά χερσαία σύνορα που μοιράζεται η χώρα με τη Ρωσία, ενώ η υποστήριξη στο Κοινοβούλιο για μια αίτηση είναι επίσης ευρεία.
Εντούτοις, πολλοί είναι αυτοί, αιρετοί ή απλοί πολίτες, που διακρίνουν κάποια σπουδή.
«Αυτό που άλλαξε από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, όταν Φινλανδία και Σουηδία επεδίωκαν μια προσέγγιση με τη Σοβιετική Ένωση σε περιόδους κρίσης, είναι ότι τώρα κάθε χώρα κινείται μόνη της και κινητοποιείται από αίσθημα για ασφάλεια, όχι αίσθημα για ειρήνη, όπως συνέβαινε στις σκανδιναβικές χώρες», συμπληρώνει, διευκρινίζοντας παράλληλα ότι θα έχει μεγάλη σημασία ο τύπος της σχέσης που θα αναπτύξουν Ελσίνκι και Στοκχόλμη αν ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. «Άλλο να επιτραπούν στρατιωτικές βάσεις και ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, και άλλο μια πιο αμυντική προσέγγιση όπως κάνει η Νορβηγία».
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η σημαντική πλειοψηφία των Σουηδών υποστηρίζει την ένταξη στο ΝΑΤΟ, μια υποστήριξη που ξεπερνά το 60% στην τελευταία δημοσκόπηση που διεξήχθη και υπάρχει πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο προς έγκριση μιας αίτησης ένταξης στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Οι Σοσιαλδημοκράτες της Σουηδίας - το μεγαλύτερο κόμμα και στην εξουσία για το μεγαλύτερο μέρος του περασμένου αιώνα - υποστήριζαν εδώ και καιρό τη στρατιωτική μη ευθυγράμμιση, αλλά επανεξετάζουν την Κυριακή τις αντιρρήσεις τους με μια απόφαση για το αν θα ενταχθούν τώρα. Αναμένεται ευρέως να υποστηρίξουν την ένταξη.
Την Παρασκευή, μια ημέρα αφότου η γειτονική Φινλανδία δεσμεύτηκε ότι θα ζητήσει να ενταχθεί στη 30μελή Συμμαχία, η σουηδή υπουργός Εξωτερικών Αν Λίντε δήλωσε πως η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ θα έχει σταθεροποιητικό αποτέλεσμα και θα ωφελήσει τις χώρες που βρέχονται από τη Βαλτική.
Το Σουηδικό Αριστερό Κόμμα -πρώην κομμουνιστικό κόμμα- παραμένει κατά της ένταξης, όπως και το Κόμμα των Πρασίνων, αλλά εάν οι Σοσιαλδημοκράτες αλλάξουν στάση, αυτό θα δημιουργούσε μια συντριπτική πλειοψηφία στο κοινοβούλιο υπέρ της ένταξης.
Οι Έλληνες βουλευτές συνομίλησαν με τοπικούς αξιωματούχους και εκπροσώπους της ελληνικής ομογένειας, κατανοώντας τις καθημερινές προκλήσεις της ουκρανικής κοινωνίας
