Covid-19: στο εξής εποχική ενόχληση

Πριν από τέσσερις εβδομάδες περίπου, τα ποσοστά των κρουσμάτων COVID στη Βρετανία αυξήθηκε απότομα από μια πιο μεταδοτική υπο-παραλλαγή της Omicron που ονομάζεται BA.2. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι προκαλεί σοβαρή ασθένεια, αλλά, στη συνέχεια, εμφανίστηκε στην Ελβετία, στην Ελλάδα, στο Μονακό, στην Ιταλία, στη Γαλλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίες φαίνεται ότι ακολουθούν με κάποια χρονική υστέρηση τα ευρωπαϊκά κύματα της πανδημίας. Οι επιδημιολόγοι παρακολουθούν την ΒΑ.2 ώστε να μη βρεθούμε προ εκπλήξεων. Προς το παρόν, σύμφωνα με το European Centre for Disease Prevention and Control, η αύξηση των κρουσμάτων στη Γαλλία, στην Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αφορά κατά 80% τους ανεμβολίαστους, άρα δεν μας δίνει πληροφορίες για μεγαλύτερη μολυσματικότητα του ιού.

Στη Βρετανία τα άτομα που είναι θετικά στον ιό δεν έχουν πια την υποχρέωση να απομονωθούν. Παραλλήλως, στην Ισπανία, στη Γαλλία και στην Ιταλία η μάσκα καταργήθηκε στους εξωτερικούς χώρους και στους περισσότερους εσωτερικούς. Οι Ευρωπαίοι αίρουν περιορισμούς που δεν τέθηκαν ποτέ σε ισχύ σε μεγάλο μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών, κάτι που μπορεί να σημαίνει ότι τα τελευταία δύο χρόνια η ζωή των Ευρωπαίων άλλαξε βαθύτερα από εκείνη των Αμερικανών. Κάνοντας σήμερα τον απολογισμό, μετά από 27 μήνες πανδημίας, θα λέγαμε ότι οι ΗΠΑ, συνολικά, δεν είχαν πολλούς περιορισμούς για τον COVID· κι από το περασμένο καλοκαίρι δεν είχαν σχεδόν καθόλου: την προσέγγιση laissez-faire διευκόλυνε ο αμερικανικός τρόπος ζωής, οι εκτεταμένες ιδιωτικές μεταφορές, η κατοίκηση σε μονοκατοικίες, η περίσσεια του χώρου. Εξάλλου, αυτή η πολιτική έκανε ευκολότερη την πρόβλεψη των ποσοστών κρουσμάτων και τη μοντελοποίηση, δηλαδή τις προβλέψεις.

Καθ' όλη τη διάρκεια της πανδημίας, το δυσκολότερο μέρος της εργασίας των μοντελιστών ήταν να εξηγήσουν πώς θα άλλαζε η πολιτική και η συμπεριφορά των Αμερικανών, λέει η Lauren Ancel Meyers, η οποία διευθύνει την Κοινοπραξία Μοντελοποίησης COVID-19 στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν. Αλλά από την αρχή του χειμώνα, τα σχολεία έμειναν ανοιχτά και οι Αμερικανοί ξαναβρήκαν την ομαλότητα. Η Meyers λέει ότι σε λίγο καιρό θα ξέρουμε με ακρίβεια κατά πόσον και για πόσο καιρό οι άνθρωποι προστατεύονται από μόλυνση ή ασθένεια μετά από μια περίοδο με την Omicron, καθώς και για το πόσο εύκολα η BA.2 μπορεί να μολύνει άτομα που έχουν νοσήσει με οποιαδήποτε από τις δύο υπο-παραλλαγές, BA.1 και BA.1.1. Η BA.2 πιστεύεται ότι είναι ελαφρώς πιο μεταδοτική από τη BA.1 και βρίσκεται ήδη στις ΗΠΑ. Αυτό μπορεί να ακούγεται δυσοίωνο, λαμβάνοντας υπόψη το τι συμβαίνει στην Ευρώπη, και μπορεί επίσης να υποδηλώνει ότι έρχεται ένα νέο κύμα στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το μοτίβο των Delta και Omicron. Αλλά, ακόμα κι αν η BA.2 άρχιζε να μεταδίδεται ευρέως, οι καιρικές συνθήκες είναι τώρα λιγότερο φιλικές προς τους ιούς: ο Covid αναμένεται να φουντώνει τον χειμώνα και να εξελίσσεται σε εποχική ενόχληση όπως το κοινό κρυολόγημα.

Η πλειονότητα των επιστημόνων πιστεύει ότι οι οδηγίες και τα μέτρα που πήραν τα κράτη ήταν γενικά σωστά κι ότι αν οι πληθυσμοί είχαν σπεύσει να εμβολιαστούν σε ποσοστό 100%, η πανδημία θα είχε τερματιστεί περίπου ένα χρόνο νωρίτερα. Στην καθυστέρηση αυτή έπαιξε φυσικά ρόλο η ανισότητα στην εμβολιαστική ικανότητα μεταξύ των χωρών ― πράγμα που μοιραία θα συνεχιστεί. Πολλά ατυχήματα τα αποφύγαμε: για παράδειγμα, τις τελευταίες εβδομάδες του 2020, η παραλλαγή Alpha άρχισε να κυριαρχεί στο Ηνωμένο Βασίλειο και συνέβαλε σε αύξηση των κρουσμάτων που φαινόταν πολύ ανησυχητική ― αλλά η Alpha δεν κυριάρχησε στις ΗΠΑ διότι οι Αμερικανοί είχαν ήδη εμβολιαστεί. Αν είμαστε τυχεροί, θα αποφύγουμε καινούργιο κύμα με την παραλλαγή BA.2.

Αυτά που θα μάθουμε μέσα στις επόμενες μέρες, όπως γράφει το περιοδικό Atlantic, είναι 1) το αν θα εμβολιαζόμαστε ετησίως με ολικό εμβόλιο ή με booster 2) το αν και πότε θα βγει στην αγορά προληπτικό ή θεραπευτικό χάπι 3) το αν αυτές οι μέθοδοι θα αντιμετωπίζουν όλες τις ενδεχόμενες παραλλαγές του ιού. Πάντως, δεν θα μάθουμε σύντομα αν ο Covid θα εξασθενήσει και θα χαθεί μέσα στη φύση: το πιθανότερο είναι ότι θα επιζεί με ποικίλες παραλλαγές οι οποίες θα έχουν κυμαινόμενη μεταδοτικότητα και μολυσματικότητα.

O απολογισμός από την 31η Δεκεμβρίου 2019 μέχρι την περασμένη εβδομάδα ήταν 458.179.120 καταγεγραμμένα κρούσματα εκ των οποίων 6.058.022 έχασαν τη ζωή τους. Πιο αναλυτικά, στην Αφρική καταγράφηκαν 11.434.995 κρούσματα, με τη Νότια Αφρική, το Μαρόκο, την Τυνησία, τη Λιβύη και την Αίγυπτο να καταγράφουν τα περισσότερα. Εικάζεται ότι στην υποσαχάρια υπήρξαν πολλά μη καταγεγραμμένα.

Στην Ασία, σημειώθηκαν επισήμως 109.376.701 κρούσματα. Τα περισσότερα, λόγω του μεγάλου πληθυσμού, εντοπίστηκαν στην Ινδία, ενώ ακολουθούν το Ιράν, η Νότια Κορέα, το Βιετνάμ και η Ινδονησία. Στην Τουρκία εντοπίστηκαν 14.530.309 κρούσματα.Στην Αμερική σημειώθηκαν 149.518.189 κρούσματα: 79.562.252 στις ΗΠΑ, 29.380.063 στη Βραζιλία, 8.975.961 στην Αργεντινή, 5.607.845 στο Μεξικό. Στην Ευρώπη, από τα 183.944. 230 κρούσματα, τα περισσότερα εντοπίστηκαν στη Γαλλία, (23.495.797), στη Βρετανία (19.767.359), στη Γερμανία (18.683.287) και στη Ρωσία (17.376.241). Στην Ωκεανία, σημειώθηκαν 3.904.300 κρούσματα.

Στην πραγματικότητα έχουν σημασία τρεις δείκτες: το ποσοστό κρουσμάτων στον γενικό πληθυσμό, το ποσοστό νοσηλευομένων και το ποσοστό θανάτων. Επίσης, πρέπει να τονιστεί ότι στις περισσότερες χώρες δεν καταγράφονται όλα τα κρούσματα, ενώ σε μερικές χώρες δεν καταγράφονται ούτε οι θάνατοι, πράγμα που δυσκολεύει πολύ τις εκτιμήσεις. Το τελευταίο δεκαπενθήμερο, οι χώρες με τα περισσότερα κρούσματα σε απόλυτους αριθμούς ήταν το Βιετνάμ, η Βρετανία, η Βραζιλία, οι ΗΠΑ, η Χιλή, η Αίγυπτος, η Νότια Αφρική, το Μεξικό, η Αυστραλία, η Μαλαισία και η Ινδονησία. Τέλος, αν πάρουμε ως «καλό» παράδειγμα τη Γερμανία, όπου καταγράφονται όλα τα κρούσματα και υπάρχει αποτελεσματικό σύστημα περίθαλψης, βγαίνει το εξής συμπέρασμα: από τα 3.875.155 ενεργά κρούσματα σήμερα, οι 3.872.661 (δηλαδή το 99,9%) έχουν ήπια συμπτώματα ενώ μόνο 0,1%  ―2.494 άτομα― έχουν σοβαρά συμπτώματα ή βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση. Αυτό φαίνεται πως θα είναι στο εξής το επιδημιολογικό σχήμα αν, όπως προαναφέρθηκε, δεν έχουμε εκπλήξεις.