Οι μαρτυρίες 4 νεαρών Ουκρανών που αμύνονται ηρωικά στην Α.V.

Ο πόλεμος που ξεκίνησε το πρωί της 24ης Φεβρουαρίου, με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, μας σόκαρε. Μας σόκαρε γιατί μια χώρα εισέβαλε σε μια άλλη στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Μας σόκαρε γιατί γκρέμισε με τον πιο απόλυτο τρόπο όλες τις βεβαιότητές μας. Πολλοί λένε ότι θα έπρεπε να το περιμένουμε, ότι ήταν αναμενόμενο μιας και στην περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας σιγοκαίει το φυτίλι του πολέμου εδώ και 8 χρόνια. Μας σόκαρε όμως και γιατί ήταν κάτι που είχαμε πιστέψει πως ανήκε στις πιο σκοτεινές ιστορίες μαις παλιάς ιστορίας: μια χώρα να εισβάλει σε μια άλλη στην Ευρώπη με το οποιοδήποτε πρόσχημα.

Σε εμάς που έχουμε μεγαλώσει με ευρωπαϊκά προγράμματα, μαθητικές, φοιτητικές και πολιτιστικές ανταλλαγές, με Γιουροβίζιον και ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, με εθελοντισμό σε πανευρωπαϊκές οργανώσεις νεολαίας και οργανισμούς, αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία γκρέμισε τη βεβαιότητά μας πως η ειρήνη στην Ήπειρο που ζούμε, κινούμαστε και ονειρευόμαστε, είναι ακλόνητη. Σόκαρε δε ακόμα περισσότερο γιατί βάλαμε τον εαυτό μας στη θέση τους, γιατί αυτοί οι άνθρωποι όλα αυτά τα χρόνια νιώθουν Ευρωπαίοι, το αίτημα για ένωση με την Ευρώπη και τη Δύση έχει ξεκινήσει ήδη από τις αιματηρές συγκρούσεις στην πλατεία Μεϊντάν, το 2014, και επανέρχεται επιτακτικά τώρα στις φλόγες του πολέμου.

Έλεγα σε μια φίλη τις προάλλες ότι δεν μπορώ να ο βγάλω από το μυαλό μου: πριν τρία καλοκαίρια χόρευα με φίλους από την Ουκρανία σε συνέδρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νέων, που κάναμε μαζί εθελοντισμό, ύμνους της Γιουροβίζιον και τραγούδια των ΑΒΒΑ. Τώρα αυτοί οι φίλοι κρύβονται σε υπόγεια και καταφύγια, μάχονται για την επιβίωσή τους, για την ελευθερία της πατρίδας τους, αλλά και για τα ευρωπαϊκά ιδανικά.

Προσπάθησα να επικοινωνήσω με κάποια από τα παιδιά που έχω γνωρίσει τα τελευταία χρόνια. Μόνο δύο μπόρεσα να εντοπίσω, τα οποία με τη σειρά τους με έφεραν σε επαφή με άλλα δύο. Αυτές είναι οι ιστορίες τους.

Anastasia Scherbin

Ξεκίνησα μια βιντεοκλήση το πρωί της Τετάρτης με την Anastasia. Η Anastasia είναι 37 ετών και ζει στην πόλη Τσέρνιγκοφ, στα βόρεια σύνορα της Ουκρανίας με τη Λευκορωσία με τον άντρα και τα δύο παιδιά της. Από τις 24 Φεβρουαρίου βρίσκονται κρυμμένοι σε ένα υπόγειο, καθώς δεν κατάφεραν να εκκενώσουν εγκαίρως την πόλη.

«Στις 24 Φεβρουαρίου, γύρω στις 5:30 το πρωί, με ξύπνησε ο άντρας μου με τις λέξεις “Ο πόλεμος μόλις ξεκίνησε”. Ο άντρας μου και άλλες οικογένειες άκουσαν εκρήξεις παντού στην πόλη αλλά και σε άλλα μέρη της χώρας και, παρόλο που υπήρχαν διαρκείς συζητήσεις το τελευταίο διάστημα για τον πόλεμο και το επικείμενο ξεκίνημά του, τα νέα εκείνο το πρωί με παρέλυσαν. Ο άντρας μου δουλεύει σε έναν διεθνή οργανισμό και καθ’ όλη τη διάρκεια του τελευταίου μήνα, του ζητούσαν να φύγουμε από τη χώρα και να μετακομίσουμε στη Βουδαπέστη. Εγώ όμως αρνιόμουν να φύγω γιατί αρχικά δεν πίστευα ότι ο Πούτιν θα τολμούσε να ξεκινήσει έναν πόλεμο, επίσης δεν ήθελα να αφήσω μόνους τους γονείς και τους παππούδες μου, και τέλος τα παιδιά θα επέστρεφαν στο σχολείο μετά από έναν μήνα τηλεκπαίδευσης, ύστερα από ένα νέο πανδημικό κύμα. Ήθελα απλά τα παιδιά να επιστρέψουν στην κανονική τους ζωή. Καθώς πακέταρα τις βαλίτσες εκείνο το πρωί, έκλαιγα και σκεφτόμουν πόσο χαζή είμαι», μου λέει η Anastasia και με φωνή που τρέμει. Συνεχίσαμε με μηνύματα.

«Δυστυχώς δεν καταφέραμε να εκκενώσουμε το Τσέρνιγκοφ το πρωί της 24ης Φεβρουαρίου», συνεχίζει το ίδιο απόγευμα η Anastasia.

Μου περιγράφει πόσο δύσκολο ήταν να πάρουν την απόφαση αν θα φύγουν προς δυτικά, ή θα παραμείνουν στην πόλη τους.

«Οι γονείς μου δεν είχαν πετρέλαιο στο αυτοκίνητό τους και έτσι αναγκαστήκαμε να ξοδέψουμε τρεις πολύτιμες ώρες στην ουρά για το βενζινάδικο. Είχαμε χάσει όλο μας τον χρόνο, όταν ακούσαμε στο ραδιόφωνο ότι η δυτική Ουκρανία, η οποία θεωρείται πιο ασφαλής, έχει αποκλειστεί από τα αυτοκίνητα. Τη δεύτερη μέρα η κατάσταση έγινε ακόμα πιο άσχημη, οπότε αποφασίσαμε να παραμείνουμε στην πόλη. Την τρίτη ημέρα η πόλη μας περικυκλώθηκε από τα ρωσικά στρατεύματα και όλες οι γέφυρες κατεδαφίστηκαν. Δεν έχουμε πια καμία ελπίδα να βγούμε από εδώ».

Την ακούω να μου μιλάει και με λούζει το άγχος, ο φόβος, ραγίζει η καρδιά μου. 

«Αυτό είναι που με αγχώνει πιο πολύ, ξέρεις, ότι θα πρέπει να μείνουμε εδώ μέχρι να τελειώσει όλο αυτό χωρίς να μπορούν να μας απεγκλωβίσουν τα τρένα που όλη μέρα απομακρύνουν κόσμο από τις πιο επικίνδυνες περιοχές της Ουκρανίας. Οι γονείς μου μένουν σε ένα ασφαλές σπίτι. Εμείς έχουμε ένα υπόγειο, το οποίο αποκαλούμε αστειευόμενοι “Πεντάστερο Καταφύγιο Βομβών” - είναι ζεστό, έχει νερό, τουαλέτα, ένα κρεβάτι, ακόμα και μια τηλεόραση, προσώρας».

Τη ρωτάω τι θέλει πιο πολύ αυτή τη στιγμή. «Έχοντας μείνει ήδη επτά μέρες στο υπόγειο, το μόνο που θέλω είναι να ξοδέψω τουλάχιστον δεκαπέντε λεπτά έξω από εδώ χωρίς να ακούω διαρκώς σειρήνες», μου απαντά.

Τα παιδιά; «Τα παιδιά δεν φαίνεται να είναι τρομερά αγχωμένα με την όλη κατάσταση και αυτό είναι κάπως καθησυχαστικό. Βρίσκονται στο σπίτι -έστω στο υπόγειό του- με άτομα που αγαπούν. Ο γιoς μου, που είναι δέκα ετών, φοβάται τρομερά τα πυρηνικά όπλα και χθες μου είπε “Μαμά, πρέπει η Ουκρανία να χάσει τον πόλεμο, γιατί αλλιώς ο Πούτιν θα ρίξει τα πυρηνικά και τότε δεν θα έχουμε καμία ελπίδα να γλιτώσουμε”.

Εύχομαι να μπορούσα κάπως να βοηθήσω, αλλά δεν μπορώ. Η Anastasia μου λέει πόσο σημαντικό τους είναι να νιώθουν ότι τους στηρίζουμε. «Κάπως ήδη συνηθίζουμε στο υπόγειο. Περνάμε την ώρα μας παίζοντας επιτραπέζια, διαβάζοντας βιβλία και μελετώντας μαζί με τα παιδιά για να μη μένουν πίσω στα μαθήματά τους. Δεν θα έλεγαν πως τα καταφέραμε, αλλά πραγματικά προσπαθούμε. Είμαστε ευγνώμονες για όλη τη στήριξη από την Ευρώπη και τον κόσμο. Θέλουμε να τελειώσει αυτός ο πόλεμος».

Πρέπει να κλείσουμε. 

«Στις 24 Φεβρουαρίου, ξυπνήσαμε από τον ήχο εκρήξεων. Ήταν τρομακτικά. Αμέσως αρπάξαμε τις τσάντες με είδη ανάγκης που είχαμε έτοιμες σε περίπτωση που γινόταν η εισβολή και εγκαταλείψαμε το Κίεβο για το Λουτσκ», μου γράφει η Katya στο chat. Χθες ήταν τα γενέθλιά της.

«Έκλεισα τα 24 και ήμουν ανακουφισμένη που δεν πέρασα την ημέρα των γενεθλίων με βομβαρδισμούς, όπως η οικογένειά μου στο Χάρκοβο, τη Χορλίβκα και το Ντόνετσκ. Έχω μετανιώσει που φόρεσα τόσο άβολα παπούτσια φεύγοντας και που άφησα τόσο φαγητό στο σπίτι στο Κίεβο. Ήταν τα πιο ηλίθια πράγματα που θα μπορούσα να κάνω σε καιρό πολέμου. Οι πρώτες μέρες ήταν πολύ δύσκολες. Αρχικά είχαμε εγκλωβιστεί στους περιφερειακούς δρόμους του Κιέβου για πάνω από επτά ώρες, λόγω της κυκλοφοριακής συμφόρησης με αποτέλεσμα να είμαστε ευάλωτοι σε τυχόν αεροπορικές επιδρομές. Τώρα είναι κάπως καλύτερα τα πράγματα. Όλοι μάχονται γενναία, θαυμάζουμε τον στρατό μας, αυτοί που βρίσκονται σε πιο ασφαλείς περιοχές κάνουν δωρεές και φτιάχνουν εθελοντικά βόμβες μολότοφ, σαμποτάρουν τους εισβολείς», μου περιγράφει με μηνύματα και ηχητικά κλιπ η Katya.

«Θυμάμαι το 2014, όταν πρωτοέζησα τον πόλεμο στο Λουγκάνσκ, έτρεχα μετά το σχολείο να πάω στο σπίτι, καθώς μας ενημέρωσαν πως υπήρχαν τανκς στην πόλη», μου γράφει η Anastasiia, η οποία εγκατέλειψε οικογενειακώς τότε το Λουγκάνσκ για το Κίεβο ξαναχτίζοντας σταδιακά τη ζωή της.

Σπουδάζει, κάνει εθελοντισμό και δουλεύει στον τομέα της εκπαίδευσης. Είναι 22 ετών. Πρόσφατα (τον Ιανουάριο του 2022) νοίκιασε δικό της σπίτι με το αγόρι της σε μια περιοχή του Κιέβου.

«Δεν πιστεύαμε ότι ο Πούτιν θα ξεκινήσει έναν κανονικό πόλεμο. Στο διάγγελμά του της 21ης Φεβρουαρίου όπου αναγνώριζε τις αυτοανακηρυχθείσες ανεξάρτητες περιοχές του Λουγκάνσκ και του Ντόνετσκ, τρομοκρατήθηκα. Ο λόγος του ήταν γεμάτος μίσος και άρνηση της ουκρανικής ύπαρξης. Το πρωί της εισβολής με ξύπνησε το τηλεφώνημα της μαμάς μου. Ήταν απόλυτη: “Ο πόλεμος ξεκίνησε. Πηγαίνετε να βρείτε αμέσως καταφύγιο”. Τις δύο πρώτες μέρες μείναμε για πολλές ώρες στα καταφύγια ανάμεσα σε μικρά παιδιά, έγκυες γυναίκες και ηλικιωμένους. Μόλις μάθαμε από τις ειδήσεις ότι οι εισβολείς βρίσκονταν στα περίχωρα του Κιέβου, συνειδητοποιήσαμε ότι η ελπίδα μας να εγκαταλείψουμε την πόλη θα χανόταν σύντομα».

«Για καλή μας τύχη κάποιοι φίλοι των γονιών του συντρόφου μου προσφέρθηκαν να μας πάρουν μαζί τους καθώς έφευγαν εκτός Κιέβου», συνεχίζει η Anastasiia. «Έπρεπε πρώτα όμως να βγούμε στα περίχωρα του Κιέβου για να μπορέσουν να μας πάρουν με το αυτοκίνητό τους. Μαζέψαμε τα απαραίτητα και κατεβήκαμε στο μετρό - ήταν το μόνο που λειτουργούσε από τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Καθώς φτάσαμε στην έξοδο της γραμμής μετρό που βρισκόταν στην άκρη της πόλης και ετοιμαζόμασταν να ανεβούμε, κόσμος άρχισε να τρέχει προς τις αποβάθρες φωνάζοντας: “Γυρίστε πίσω! Πυροβολούν πολίτες εδώ!”».

Μου περιγράφει πώς όλοι πανικοβλήθηκαν και άρχισαν να τρέχουν προς την αποβάθρα, κόσμος έσπρωχνε ο ένας τον άλλον.

«Αποφασίσαμε να κινηθούμε με μετρό προς την αντίθετη άκρη της πόλης. Όταν φτάσαμε, μάθαμε πως δεν υπήρχαν λεωφορεία για να κατευθυνθούμε προς τα κοντινά χωριά και ο κόσμος προσπαθούσε να μπει στον αυτοκινητόδρομο, ο οποίος ήταν μπλοκαρισμένος. Τσεκάραμε τον χάρτη και αποφασίσαμε να πάμε με τα πόδια, κινούμενοι παράλληλα στον αυτοκινητόδρομο, μέσα από τα χωράφια. Περπατήσαμε δύο ώρες μέχρι να μας βρουν οι φίλοι μας. Αναγκαστήκαμε να περάσουμε την νύχτα σε ένα χωριό. Τη στιγμή που σου γράφω υπάρχουν τανκς των εισβολέων και οι κάτοικοι είναι έτοιμοι να αντισταθούν, αν χρειαστεί. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει αύριο. Υπάρχει μονάχα το σήμερα και σήμερα δεν μπορώ να κάνω τίποτα παρά να ανησυχώ για την ασφάλεια των δικών μου, να είμαι θυμωμένη με τον δικτάτορα που τα προκάλεσε όλα αυτά και να είμαι περήφανη για το έθνος μου», καταλήγει η Anastasiia.

Η Anastasiia και η Katya εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους για τη βοήθεια και την υποστήριξη από την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο και εύχονται περαιτέρω αποκλεισμό της Ρωσίας, είσοδο της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και «να τελειώσει σύντομα αυτός ο εφιάλτης με νίκη της Ουκρανίας».

Illia Koshytskyi

Το τέταρτο και τελευταίο άτομο που μπόρεσα να εντοπίσω και να επικοινωνήσω είναι ο Illia. O Illia είναι 25 ετών και μένει στο Σούμι, μια σχετικά μικρή πόλη στα βορειοανατολικά, πρωτεύουσα του Όμπλαστ του Σούμι. Μου στέλνει βίντεο με την κίνηση στους δρόμους της πόλης. Ουρές σε φαρμακεία και καταστήματα τροφίμων. Ο ίδιος μου λέει ότι οι περισσότεροι δεν ήταν πρόθυμοι αρχικά να πάνε στα σύνορα, αυτό όμως έχει αλλάξει. Σαν αποτέλεσμα ο ίδιος έμεινε εκτός τακτικού στρατού γιατί η συμμετοχή είναι τόσο μαζική που η Ουκρανία δεν έχει αρκετά όπλα για όλους
.

O Illia ακολούθησε όσους έμειναν εκτός, στην οργάνωση αστικών περιπολιών και «αντάρτικου», που κατασκευάζουν μαζικά μολότοφ και περιμένουν τους εισβολείς. Η πόλη του άλλωστε είναι περικυκλωμένη από τις πρώτες μέρες της εισβολής.

«Σταμάτησα να πηγαίνω στο καταφύγιο κάθε φορά που ακούγονταν οι σειρήνες», μου λέει ο Illia, «Ηταν τρομακτικά εκεί κάτω. Πλέον όποτε γίνεται βομβαρδισμός, πέφτω κάτω και περιμένω να σταματήσει. Αν το πρωί με ξυπνήσουν οι σειρήνες αυτό είναι καλό γιατί σημαίνει πως είμαι ακόμα ζωντανός».

Ο Illia σταμάτησε να μου στέλνει βίντεο γιατί ξεκίνησε νέος βομβαρδισμός στην πόλη με αποτέλεσμα να σταματήσει η ηλεκτροδότηση και είχε ελάχιστη μπαταρία στο κινητό του.

Έστειλα αργότερα στον Illia για να δω πώς είναι και για να του κάνω κάποιες διευκρινιστικές ερωτήσεις. Μου είπε ότι το Σούμι βομβαρδίζεται, πως έχουν εισβάλει στρατεύματα στην πόλη και γίνονται μάχες στους δρόμους. Του ευχήθηκα καλή τύχη και του είπα «Slava Ukraini» (Δόξα στην Ουκρανία) για να μου απαντήσει: Heroyam Slava (Δόξα στους ήρωες).

Στο βίντεο που βλέπουμε και μου έστειλε ο Illia, είναι μαζί με έναν φίλο συμπολεμιστή του πάνω σε ένα άρμα μάχης στο Σούμι. Και οι δυο χαμογελούν και φαίνεται σαν να το διασκεδάζουν. Είναι η άμυνά τους αυτό το χαμόγελο. Ποιος χαίρεται επειδή ανέβηκε σε ένα τανκς; Δεν μπορούμε να μπούμε στην ψυχολογία τους. Δεν ξέρουμε πώς είναι να φοβάσαι, να ξέρεις ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να πέσει βόμβα ή να έρθεις αντιμέτωπος με τον εχθρό. Χαμογελάνε γιατί το κάνουν για την πατρίδα τους. Ο Illia και οι φίλοι του είναι παιδιά σαν και μένα, παιδιά σαν και εσάς και σαν τα παιδιά σας, με όνειρα για μια ζωή που τους περίμενε, μέχρι που σε μια νύχτα ο κόσμος τους γύρισε ανάποδα, μια για πάντα, και βρέθηκαν να αμύνονται και να πολεμούν σαν ήρωες για ιδανικά, για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Και αυτό είναι το συγκλονιστικό.