Χιλή: Η στροφή του νέου αριστερού πρόεδρου Γκάμπριελ Μπόριτς

O νεοεκλεγείς αριστερός 35χρονος πρόεδρος της Χιλής, Γκάμπριελ Μπόριτς, που αναλαμβάνει επισήμως τα καθήκοντά του τον επόμενο Μάιο, μπορεί, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, να παίξει ανανεωτικό ρόλο στο χώρο της αριστεράς στη Λατινική Αμερική. Ο ίδιος προβάλλει μια εικόνα μετριοπάθειας και προσπάθειας συνεργασίας με πολιτικές δυνάμεις που μέχρι προσφάτως απέρριπτε τόσο αυτός όσο και το κόμμα του.

Αυτό ισχύει κυρίως με τη σοσιαλδημοκρατία και τους παραδοσιακούς ηγέτες της, όπως τον Ricardo Lagos και την Michel Bachelet, που μέχρι πρόσφατα ήταν το αντικείμενο αφορισμού από τις δυνάμεις που υποστηρίζουν τον Μπόριτς επειδή, όταν είχαν την εξουσία, δεν άλλαξαν τις θεμελιώδεις κοινωνικές και οικονομικές δομές που κληροδότησε στη χώρα η δικτατορία του Πινοσέ. Όμως μεταξύ του πρώτου γύρου –όπου ο Μπόριτς έλαβε μόλις 25% των ψήφων και βρέθηκε σε δεύτερη θέση πίσω από τον υπερσυντηρητικό Kast με 27%– και του δεύτερου γύρου όπου έλαβε το 55%, ο Μπόριτς έκανε μια στροφή 180 μοιρών προσεγγίζοντας τους παραδοσιακούς ηγέτες της σοσιαλδημοκρατίας εγκωμιάζοντάς τους και κατά συνέπεια εξασφαλίζοντας την υποστήριξή τους. Έχοντας διαμορφώσει την πολιτική του προσωπικότητα ως φοιτητικός ηγέτης στις διαδηλώσεις του 2011 που στρεφόταν σε μεγάλο βαθμό εναντίον της μετριοπαθούς αριστεράς, τώρα δεν δίστασε να την προσεγγίσει και να αναγνωρίσει τον θετικό ρόλο που έπαιξε στην πρόσφατη ιστορία της χώρας.

Όμως υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η στροφή προς το κέντρο του νεαρού ηγέτη δεν ήταν ένας τακτικισμός που στόχευε στην προσέλκυση κεντρώων ψηφοφόρων αλλά κάτι πολύ πιο ουσιαστικό. Αυτό έγινε σαφές από την τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, o οποίος τον κάλεσε για να τον συγχαρεί για την εκλογική του νίκη. Ο τόνος και το περιεχόμενο της συνομιλίας, που οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ότι αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις, δείχνουν ότι ο Μπόριτς δεν φαίνεται να συμμερίζεται τις απόψεις ενός τμήματος της αριστεράς όχι μόνο στη Χιλή αλλά και σε ολόκληρη τη λατινοαμερικανική ήπειρο που έχει μεταβάλλει τον εθνικιστικό αντιαμερικανισμό σε ακρογωνιαίο λίθο της ιδεολογίας της.

Αυτό τον απομακρύνει από τη λεγόμενη «μπολιβαριανή» αριστερά που εκπροσωπούν τα καθεστώτα της Νικαράγουας της Βενεζουέλας και της Κούβας και τον φέρνει εγγύτερα προς αριστερές κυβερνήσεις, όπως του Obrador στο Μεξικό και του Fernandez, στην Αργεντινή που έχουν εξαιρετικές σχέσεις με τις ΗΠΑ. 

Από την πλευρά του Μπάιντεν, η χειρονομία του να καλέσει και να συγχαρεί τον Μπόριτς ήθελε να δείξει ότι η αντίθεση των ΗΠΑ σε καθεστώτα όπως της Νικαράγουας, της Κούβας και της Βενεζουέλας δεν σχετίζεται με την ιδεολογία τους αλλά με τις αντιδημοκρατικές πολιτικές που ακολουθούν.

Όμως η στροφή του Μπόριτς προς το κέντρο μπορεί μεν να ενθουσιάζει τον ευρύτερο πολιτικό περίγυρο, αλλά προκαλεί ισχυρές αντιδράσεις στις πολιτικές ομάδες που τον στηρίζουν. Μια απ' αυτές είναι το ΚΚ Χιλής που έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να δεχθεί τη στροφή προς το κέντρο και επιμένει στην άμεση εφαρμογή των προγραμματικών διακηρύξεων του συνασπισμού που στήριξε τον Μπόριτς. Σε αυτό τον συνασπισμό το κομμουνιστικό κόμμα έπαιξε σημαντικό ρόλο. Ο συνασπισμός Aprueba Dignidad, που κέρδισε τις προεδρικές εκλογές, βασιζόταν στο Frente Amplio (το κόμμα του Βoric) και το ΚΚ Χιλής.

Μια άλλη εστία αντίδρασης αποτελούν οι ομάδες των αναρχικών και εν γένει αντισυστημικών που πιστεύουν ότι η λύση θα πρέπει να δοθεί από τις μάζες στον δρόμο και όχι να προέλθει ως αποτέλεσμα συνδιαλλαγών με «συστημικές» πολιτικές δυνάμεις. Στα πλαίσια αυτής της λογικής δυσπιστούν σε οποιαδήποτε θεσμική λύση προωθεί ο νέος πρόεδρος προτιμώντας, αντιθέτως, λύσεις που σε τελική ανάλυση βασίζονται στη βία. Ήδη πριν από μερικές ημέρες κατέλαβαν τα γραφεία του Μπόριτς και γέμισαν τους τοίχους με συνθήματα εναντίον του.