Οι τουρκοφάγοι της Παταγονίας

Ζώντας στην Ελλάδα όλοι μας έχουμε γνωρίσει «τουρκοφάγους». Αλώστε, και να θέλαμε να τους αποφύγουμε, θα ήταν αδύνατο. Είναι παντού: στις εφημερίδες, στην τηλεόραση, στα υπουργεία, στα πολιτικά κόμματα, στο στράτευμα, στα καφενεία, στους αθλητικούς συλλόγους, στα σχολεία - παντού. Όμως όλοι αυτοί είναι «τουρκοφάγοι» σε εισαγωγικά, δεν έχουν κανιβαλίσει κάποιον Τούρκο ούτε ονειρεύονται -προς το παρόν τουλάχιστον- να το πράξουν.

Για να γνωρίσουμε πραγματικούς τουρκοφάγους (χωρίς εισαγωγικά) θα πρέπει να μεταφερθούμε λίγο στον χώρο και τον χρόνο. Θα πρέπει να ταξιδέψουμε στη μακρινή Παταγονία, την περιοχή που μοιράζονται η Αργεντινή και η Χιλή. Εκεί, μεταξύ των ετών 1904-1909, έλαβε χώρα ο λεγόμενος «Φόνος των Τούρκων», μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες της ιστορίας των προαναφερθεισών δύο χωρών: Πάνω 130 πλανόδιοι Τούρκοι έμποροι έχασαν τη ζωή τους και έγιναν θύματα κανιβαλισμού από μία συμμορία ληστών της φυλής των Mapuche. Τα ντοκουμέντα για αυτή τη συγκλονιστική ιστορία φυλάσσονται στο Ιστορικό Αρχείο της επαρχίας του Rio Negro της Αργεντινής. 

Ήταν η περίοδος που εκατοντάδες άνθρωποι από την Τουρκία και την ευρύτερη Μέση Ανατολή μετέβαιναν στην Αργεντινή και τη Χιλή για να βρουν ένα καλύτερο μέλλον. Όλοι αποκαλούντο «Τούρκοι» από τους ντόπιους, αν και στην πραγματικότητα πολλοί από αυτούς ήταν συριακής και λιβανέζικης καταγωγής. Εκτός από «Τούρκοι» ήταν γνωστοί και ως «mercachifles» (έμποροι που σφυρίζουν) επειδή χρησιμοποιούσαν το γνωστό σφύριγμα του τσοπάνη προαναγγέλλοντας την άφιξή τους σε κάποιο χωριό. Συνήθως ταξίδευαν με τα κάρα τους σε ομάδες των 3-4 ατόμων.

Από το 1905 αρχίζουν να κυκλοφορούν φήμες και καταγγελίες για Τούρκους εμπόρους οι οποίοι ταξίδευαν στην Παταγονία για να πουλήσουν την πραμάτεια τους αλλά ποτέ δεν επέστρεψαν. Λες και είχε ανοίξει η γη και τους είχε καταπιεί. Το 1909 ο κυβερνήτης της επαρχίας Rio Negro που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Παταγονίας (Αργεντινή) διορίζει έναν σερίφη για να ασχοληθεί με αυτή την υπόθεση, τον Jose Torino, γνωστό για τη σκληρότητά του και την ικανότητά του να αποσπά ομολογίες. Ο Torino με τη σειρά του διορίζει 10 βοηθούς και αποφασίζουν να ακολουθήσουν την πορεία που ακολουθούσαν οι Τούρκοι έμποροι. Ταξιδεύουν, ανταμώνουν κόσμο, κάνουν συλλήψεις και βίαιες ανακρίσεις και στο τέλος αρχίζει να έρχεται στην επιφάνεια μία απίστευτη ιστορία.

Όλοι οι Τούρκοι έμποροι είχαν πέσει θύματα μιας συμμορίας, τα μέλη της οποίας πρoέρχονταν από την φυλή των Mapuche. Τα μέλη της συμμορίας προσκαλούσαν τους εμπόρους για φαγητό, τους μεθούσαν και μετά τους σκότωναν και έπαιρναν την πραμάτεια τους. Τα μέλη της συμμορίας ήταν στην πλειονότητά τους ιθαγενείς mapuche, προερχόμενοι από τη Χιλή, τσοπάνηδες και κυνηγοί, όμως ταυτόχρονα και εγκληματίες που, εκμεταλλευόμενοι την απουσία σωμάτων ασφάλειας στην περιοχή, είχαν βρει εύφορο έδαφος για ληστείες, δολοφονίες και κάθε είδους έγκλημα.

Επικεφαλής της συμμορίας ήταν ένας άνδρας που πάντοτε φορούσε γυναικεία ρούχα. Την έλεγαν «Macagua» και θεωρείτο «machi» (μάγισσα). Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των μελών της συμμορίας που συνελήφθησαν, η Macagua μετά τους φόνους έδινε οδηγίες να ξεριζώσουν την καρδιά, το πέος και τους όρχεις των θυμάτων. Με αυτά έφτιαχναν φυλακτά που θα τους έφερναν γούρι, όμως επίσης τα έτρωγαν πιστεύοντας ότι έτσι θα ενίσχυαν τον ανδρισμό τους. Αυτά και άλλα τμήματα του σώματος των δολοφονηθέντων εμπόρων βράζονταν, ψήνονταν και μοιράζονταν σε όλα τα μέλη της συμμορίας. Οι συλληφθέντες δήλωναν ότι συμμετείχαν σε αυτό το όργιο κανιβαλισμού διότι φοβόντουσαν τα μάγια της «machi».

Κατά τη διάρκεια των 4 μηνών που διήρκεσε το κυνήγι της συμμορίας, συνελήφθησαν πάνω από 80 άτομα που, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, δολοφόνησαν τουλάχιστον 130 τούρκους εμπόρους.

Όμως μεταξύ των συλληφθέντων δεν ήταν η μάγισσα «Macagua». Στην αναφορά του ο Torino δικαιολογεί τη μη σύλληψη της ως εξής: «Ήταν γριά και ετοιμοθάνατη, ξαπλωμένη σε ένα κρεβάτι με προχωρημένη φυματίωση και σύφιλη και γι’ αυτό δεν την συνέλαβα μαζί με τους άλλους».

Άλλοι, πάλι, υποστηρίζουν ότι ισχυρά τοπικά οικονομικά συμφέροντα εμπόδισαν τον Torino να τη συλλάβει. Για αυτά τα οικονομικά συμφέροντα ο ανταγωνισμός των Τούρκων εμπόρων ήταν κατάρα που έπρεπε να αντιμετωπισθεί με τα πιο ακραία μέσα, ακόμα και πατρονάροντας συμμορίες ληστών και δολοφόνων.

Όπως και να έχει το πράγμα, αυτή είναι η τελευταία αναφορά που έχουμε για τη μάγισσα. Όμως στα χρόνια που πέρασαν από τότε, ταξιδιώτες αναφέρουν ότι έβλεπαν μια μοναχική γυναίκα τυλιγμένη με μαύρο σάλι, καβάλα σε έναν γάιδαρο, να περιπλανάται τις νύχτες στην αφιλόξενη πάμπα της Παταγονίας.