Παναμάς: Οι δολοφονίες της αίρεσης «Νέο Φως του Θεού»

Στις αρχές Δεκεμβρίου 2021 δικαστήριο του Παναμά επέβαλε τη μέγιστη ποινή φυλάκισης 50 ετών σε επτά μέλη της αίρεσης «Νέο Φως του Θεού» που σκότωσαν μια γυναίκα και έξι παιδιά σε θρησκευτική τελετή σε μια απομακρυσμένη περιοχή της Κεντρικής Αμερικής. Το δικαστήριο καταδίκασε δύο ακόμη μέλη της αίρεσης σε 47 χρόνια φυλάκισης το καθένα.

Οι ανατριχιαστικοί σκοτωμοί από τα μέλη της αίρεσης «Νέο Φως του Θεού» συνέβησαν στις 14 Ιανουαρίου 2020 στην κοινότητα ιθαγενών Νγκαμπέ Μπουγκλέ του Άλτο Τερόν. Είναι ένας πληθυσμός αυτοχθόνων Ινδιάνων που ζει μέσα στο τροπικό δάσος, στην ακτή της Καραϊβικής. Ενώ ο Παναμάς έχει το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη Λατινική Αμερική, με ποσοστό ακραίας φτώχειας μόλις 6,6%, σε αυτή την ημιαυτόνομη περιοχή ιθαγενών το ποσοστό αυτό είναι 96%. Οι Νγκαμπέ Μπουγκλέ που έχουν ζήσει σχεδόν 7.000 χρόνια στην περιοχή υποφέρουν από ψηλά ποσοστά φτώχειας και αναλφαβητισμού.

Στη Λατινική Αμερική τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύχθηκε ραγδαία ο Ευαγγελικός Χριστιανισμός –σαν συνέπεια της επιθετικής ιεραποστολικής δουλειάς. Ωστόσο, οι κάτοικοι του Άλτο Τερόν είναι Καθολικοί. Το Άλτο Τερόν βρίσκεται στη ζούγκλα, στην ακτή της Καραϊβικής του Παναμά, και είναι σε μεγάλο βαθμό αποκομμένο από τον σύγχρονο κόσμο. Οι κάτοικοι πρέπει να περπατούν ώρες κατά μήκος απότομων και λασπωμένων μονοπατιών μέχρι το ποτάμι, από όπου σκάφη τους μεταφέρουν σε άλλα χωριά που διαθέτουν ηλεκτρικό ρεύμα, τηλέφωνα, κλινικές και αστυνομία. Οι πιο πολλοί στην κοινότητα ζουν καλλιεργώντας γιούκα και ρύζι και είναι Καθολικοί. Ο μικρός ορεινός οικισμός φιλοξενεί περίπου 300 ανθρώπους που ζουν σε καλύβες φτιαγμένες από φοίνικες και πολλοί συνδέονται με δεσμούς αίματος μεταξύ τους.

Οι κάτοικοι είχαν αγνοήσει σε μεγάλο βαθμό τη θρησκευτική ομάδα «Νέο Φως του Θεού» που δρούσε για περίπου τρία χρόνια στον οικισμό του Άλτο Τερόν. Όταν οι άνθρωποι αυτοί, που σχημάτισαν προοδευτικά την αίρεση, χόρευαν και τραγουδούσαν, οι Καθολικοί αυτόχθονες το απέδιδαν στην παρουσία του Θεού. Κανείς δεν έδωσε σημασία, ώσπου ένα μέλος της αίρεσης ανακοίνωσε ότι είχε ένα όραμα: Όλοι στον οικισμό έπρεπε να μετανοήσουν για τις αμαρτίες τους, αλλιώς θα πέθαιναν. Στις 13 Ιανουαρίου 2020 η αίρεση κάλεσε τους χωρικούς στην αυτοσχέδια εκκλησία της σε ένα μακρύ ξύλινο υπόστεγο, ενώ μέλη της αίρεσης άρχισαν να σέρνουν όσους αρνούνταν να πάνε. Εκεί τους χτυπούσαν με ξύλα για να υποταχθούν, ενώ άλλα μέλη στέκονταν με μαχαίρια για να εξοντώσουν όσους δεν μετανοούσαν.

Μια γυναίκα από τους 14 ανθρώπους που διασώθηκαν από την εκκλησία την επόμενη μέρα, η Ντίνα Μπλάνκο, είπε ότι είχε πάει με την 9χρονη κόρη της, η οποία έπασχε από επιληψία, τον 15χρονο γιο της και τον πατέρα της. Όταν έφτασαν, τους είπαν να μην ανοίξουν τα μάτια τους, να πιάσουν ο ένας το χέρι του άλλου και να προσευχηθούν. «Ένιωσα κάτι να με χτυπάει στο κεφάλι, δεν κατάλαβα τι μου συνέβη, κι έπεσα κάτω», είπε στο Associated Press. «Όταν συνήλθα, μου έλεγαν συνέχεια να μην ανοίγω τα μάτια μου. Άκουγα ντραμς, ακορντεόν, ουρλιαχτά, κλάματα. Ήμουν δεμένη».

Ο Χοζέ Γκονζάλες είπε (στην εφημερίδα Guardian) ότι μέλη της αίρεσης εμφανίστηκαν οπλισμένα με μαχαίρια για να πάρουν την οικογένειά του. Ο εξάχρονος γιος του είχε καταφέρει να δραπετεύσει και να ειδοποιήσει τον Γκονζάλες, ο οποίος εργαζόταν σε ένα κοντινό χωριό, κι έτσι, έσωσε τη Δευτέρα 13 Ιανουαρίου δύο από τα παιδιά του -ένα 5χρονο κορίτσι και ένα 7χρονο αγόρι- από τη χόβολη, ενώ ο 15χρονος γιος του κατάφερε να διαφύγει μόνος του. Ο Γκονζάλες ζήτησε βοήθεια για την 33χρονη έγκυο σύζυγό του και πέντε από τα άλλα παιδιά τους, αλλά οι αστυνομικές δυνάμεις δεν είχαν τη δυνατότητα να μπουν στην περιοχή εκείνο το βράδυ.

Όταν η αστυνομία έφτασε στο χωριό των ιθαγενών στις 14 Ιανουαρίου 2020 με ελικόπτερο, το τελετουργικό του βίαιου εξορκισμού που εκτελούσε η αίρεση «Νέο Φως του Θεού» βρισκόταν στην τέταρτη μέρα του. Οι αξιωματικοί βρήκαν 15 χωρικούς δεμένους δίπλα στο κουφάρι μιας θυσιασμένης κατσίκας. Τους είχαν χτυπήσει με μαχαίρια και Βίβλους -μια Βίβλος πάνω στον ξύλινο άμβωνα ήταν ανοιχτή στο Βιβλίο της Αποκάλυψης- τους είχαν αναγκάσει να περπατήσουν πάνω σε χόβολη, είχαν αναγκάσει μια γυναίκα να γδυθεί, ενώ σε μερικούς είχαν κάψει τη γλώσσα με καυτή χόβολη για να τους «απαλλάξουν από τον διάβολο». Η γυναίκα του Γκονζάλες, τα πέντε παιδιά τους κι η έφηβη γειτόνισσά τους είχαν αποκεφαλιστεί και θαφτεί. Τα πτώματα είχαν πεταχτεί σε φρεσκοσκαμμένο κοινό τάφο στο νεκροταφείο του χωριού.

Στην Λατινική Αμερική οι δεισιδαιμονίες, οι πρωτόγονες δοξασίες και η μαγεία είναι κάτι συνηθισμένο ακόμη και σήμερα, ειδικά σε πιο αμόρφωτους πληθυσμούς. Η ακραία σήμερα περίπτωση της ανθρωποθυσίας ήταν κοινή πρακτική σε πολλούς αρχαίους τοπικούς πολιτισμούς κι έπαιζε σημαντικό ρόλο. Ανθρωποθυσία, στο ανθρωπολογικό και θρησκειολογικό εννοιολογικό πλαίσιο, είναι η θυσία ανθρώπινων πλασμάτων είτε χάριν της συλλογικής ευημερίας της κοινότητας, είτε χάριν της συντήρησης ενός ταμπού προς τη θεότητα που απαιτεί τη θυσία. Οι διάφορες μυθολογίες εξιστορούν τέτοιου είδους ανθρωποθυσίες –για παράδειγμα η θυσία του Ισαάκ ή η θυσία της Ιφιγένειας. Ουσιαστικά, περιγράφουν μία τελετουργική πράξη θανάτωσης, θύμα της οποίας είναι αποκλειστικά ο άνθρωπος. Σε ορισμένες περιπτώσεις η έννοια της θυσίας συνδέεται με την αναγνώριση του αίματος ως ιερής ζωικής δύναμης. 

Οι ανθρωποθυσίες ήταν σημαίνουσα θρησκευτική πρακτική των Αζτέκων (πίστευαν ότι χωρίς αυτές ο ήλιος δε θα ανέτελλε και η ανθρωπότητα θα χανόταν) και άλλων λαών της Νοτίου και της Κεντρικής Αμερικής, όπως οι Μάγια. Κάθε χρόνο περίπου δέκα με είκοσι χιλιάδες άτομα θυσιάζονταν στις τελετές αυτές. Οι Αζτέκοι πίστευαν πως οι ανθρωποθυσίες ήταν απαραίτητες για την ύπαρξη του κόσμου και του ανθρώπινου είδους. Λάμβαναν χώρα κάθε μέρα με την ανατολή του ηλίου στην κορυφή των ναών-πυραμίδων και ήταν γνωστές ως «Ανθισμένος Θάνατος». Οι περισσότεροι από τα θύματα ήταν άντρες, κυρίως αιχμάλωτοι πολέμου. Η μέθοδος θανάτωσης ποίκιλλε ανάλογα με τον εκάστοτε θεό που ήθελαν να τιμήσουν, αλλά γενικά οι θυσίες που προσφέρονταν στους θεούς, γίνονταν με τελετές σχετικές με τις ιδιότητες τους.

Σύμφωνα με τον καθηγητή θρησκευτικών σπουδών -με ειδίκευση στη Λατινική Αμερική- του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, Άντριου Τσέσνατ, «σε ορισμένες ακραίες λατρείες, στη λογική των θρησκευτικών θυσιών, δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη πίστης από τη θυσία ενός αγαπημένου προσώπου ή μέλους της οικογένειας».  Αλλά όσο κι αν πρακτικές σαν αυτές της αίρεσης «Νέο Φως του Θεού» του Παναμά απηχούν τις πρακτικές των αρχαίων προγόνων τους, για τον ηγέτη των αυτοχθόνων της ημιαυτόνομης ζώνης των Νγκάμπ Μπουγκλέ «η αίρεση ήταν "σατανική", αντίθετη με τις χριστιανικές πεποιθήσεις της περιοχής».

Επικεφαλής της αίρεσης ήταν ο πατέρας του Γκονζάλες, ο Μάριο Πλατάνο Γκονζάλες, 60 ετών, που στα τέλη του περασμένου έτους άρχισε να εκτελεί τις ιεροτελεστίες στην εκκλησία, κοντά στο κέντρο του χωριού. Η αίρεση «Νέο Φως του Θεού» πίστευε ότι είχε εντολή από τον Θεό να θυσιάσει μέλη της κοινότητάς τους που δεν μετανοούσαν. Οι πεποιθήσεις της λατρείας ήταν ένα κράμα Πεντηκοστιανισμού με ιδέες από τη «Νέα Εποχή» και έμφαση στο «Τρίτο Μάτι» (πνευματικές και θρησκευτικές πρακτικές και πεποιθήσεις που προέκυψαν από το ρεύμα του αποκρυφισμού). Ανάμεσα στα μέλη της αίρεσης που καταδικάστηκαν για την υπόθεση εκτός από τον ίδιο τον πατέρα του Γκονζάλες ήταν και δύο από τα αδέρφια του. Οι χωρικοί είπαν ότι είχαν δηλώσει πως είναι προφήτες.   

Οι ντόπιοι χωρικοί –η ομάδα ιθαγενών- είναι κατηγορηματικοί πως αν δεν υπήρχε τόσο μακρά ιστορία εγκατάλειψης από το κράτος, θα είχαν σωθεί ανθρώπινες ζωές. Στο Άλτο Τερόν δεν υπήρχε αστυνομική παρουσία, ούτε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης. Στα τέλη του 2018 η κυβέρνηση ξεκίνησε ένα σχέδιο ανάπτυξης για τους αυτόχθονες πληθυσμούς που υποστηρίζεται από χρηματοδότηση 80 εκατομμυρίων δολαρίων από την Παγκόσμια Τράπεζα, αλλά οι κάτοικοι του Άλτο Τερόν επιμένουν ότι δεν έχουν δει τα οφέλη. Τις μέρες μετά τη σφαγή, ο πρόεδρος του Παναμά περιέγραψε την απόλυτη θλίψη του για τα γεγονότα. Η κυβέρνηση είπε ότι θα δώσει προτεραιότητα σε 100 κοινότητες, συμπεριλαμβανομένης της κοινότητας του Άλτο Τερόν και άλλες κοινότητες αυτοχθόνων, στο πλαίσιο ολοκληρωμένου προγράμματος για την επέκταση των υπηρεσιών υγείας, εκπαίδευσης και τηλεπικοινωνιών σε φτωχές περιοχές.

Πέρυσι κατασκευάστηκε ένας νέος δρόμος προς τις ακτές της Καραϊβικής και ένα μεγάλο έργο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται στο στάδιο του διαγωνισμού, αλλά παρόμοιες ενέργειες και εξαγγελίες αντιμετωπίζονται πάντα με καχυποψία από τους αυτόχθονες, που ισχυρίζονται ότι η κυβέρνηση τους θυμάται μόνο όταν προκύπτουν τραγικά συμβάντα, όπως η θανάτωση αθώων ανθρώπων, κυρίως παιδιών, από την αίρεση «Νέο Φως του Θεού».