100 χρόνια Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας, 72 χρόνια κομμουνισμός

Όσο ανεβαίνει το επίπεδο ζωής στην Κίνα, τόσο λιγότερο πιθανός είναι ο εκδημοκρατισμός της χώρας -τον οποίον εξάλλου επιθυμούν πολύ λίγοι Κινέζοι· κυρίως διανοούμενοι των μεγαλουπόλεων. Aν και οι Κινέζοι μιμούνται τα ευρωαμερικανικά προϊόντα και έχουν υιοθετήσει τον ευρωαμερικανικό καταναλωτισμό, έχουν επίσης διδαχθεί να μη ζηλεύουν τίποτα που έχει δυτική καταγωγή και φυσιογνωμία: η δυτική δημοκρατία τούς ξενίζει όταν δεν τους φαίνεται εντελώς ανεπίτρεπτη. Οι κυβερνήσεις τους, δηλαδή το Κομμουνιστικό Κόμμα, επιλέγουν εδώ και σαράντα χρόνια μερικές ιδέες που ταιριάζουν στον κινεζικό πολιτισμό και οι οποίες βοηθούν την Κίνα να ξεπεράσει το χάος της Πολιτιστικής Επανάστασης -χωρίς ποτέ βεβαίως να επικρίνουν την κληρονομιά του Μάο. Για παράδειγμα, από το 1980, στις αρχές της πολιτικής «ανοιχτών θυρών», εισήχθησαν στην Κίνα μερικές αμερικανικές τηλεοπτικές σειρές και ταινίες β’ διαλογής, κυρίως επιστημονικής φαντασίας, καθώς και «καπιταλιστικές» σαπουνόπερες όπως το «Ντάλλας» και η «Δυναστεία». Οι διάλογοι ήταν ντουμπλαρισμένοι στα κινέζικα και διασκευασμένοι έτσι ώστε να αποκαλύπτουν την αμερικανική κατάντια. Η μόδα του ανοίγματος στη Δύση κορυφώθηκε γύρω στο 2008 όταν το Πεκίνο φιλοξένησε τους Ολυμπιακούς. Στη συνέχεια, η αντιδυτική προπαγάνδα πήρε τέτοιες διαστάσεις που οι Κινέζοι έχασαν το ενδιαφέρον τους για τα ψήγματα της αμερικανικής λαϊκής κουλτούρας και το ΚΚΚ έκλεισε τη στρόφιγγα των ξένων επιρροών. Από το 2012, όταν ανέλαβε την εξουσία ο Σι Τζινπίνγκ, η κινεζική προπαγάνδα εντάθηκε με αδιάκοπες αναφορές στον Ψυχρό Πόλεμο και στον πόλεμο της Κορέας, με ντοκυμαντέρ και ομιλίες για τους Αμερικανούς κατασκόπους που θέλουν να ανατρέψουν το κινεζικό καθεστώς και για τους λιγοστούς Κινέζους κομμουνιστές που προβάλλουν «λανθασμένες γνώμες».

Η εκστρατεία επανόρθωσης των λανθασμένων γνωμών καταλήγει σε συλλήψεις όπως εκείνη του Αμερικανο-κινέζου μπλόγκερ Charles Xue που είχε 12 εκατομμύρια followers. Ο Xue, που είχε έδρα το Πεκίνο, αναγκάστηκε να ομολογήσει δημοσίως, φορώντας χειροπέδες, ότι είχε κάνει «ανεύθυνα» σχόλια. Για να δικαιολογηθούν τα όλο και πιο απολυταρχικά μέτρα, ο Σι Τζινπίνγκ χρησιμοποιεί γλώσσα υπαρξιακής απειλής: «όλος ο κόσμος μας επιβουλεύεται» και υπάρχει ένας Αμερικανός κατάσκοπος κάτω από κάθε κρεβάτι. «Έχετε τα μάτια σας ανοιχτά». Σε μονοκομματικά κράτη, οι φόβοι του αρχηγού παίρνουν τεράστιες διαστάσεις: αν και οι ιδέες καταδίωξης δεν είναι καινούργιες στην Κίνα, η παράνοια έχει ενταθεί. Οι Κινέζοι φοβούνται ότι ξένοι σπιούνοι κινούνται ανάμεσά τους και ίσως χρησιμοποιούν ερωτικές παγίδες για να αποσπάσουν κρατικά μυστικά από εύπιστες Κινέζες· στα χωριά το ΚΚΚ προειδοποιεί για τη «διείσδυση χριστιανών» και για την απειλή μιγαδοποίησης.

Εφόσον φέτος το ΚΚΚ γιορτάζει έναν αιώνα ζωής, είναι η χρυσή ευκαιρία για την ανανέωση και την εντατικοποίηση της εθνικιστικής προπαγάνδας. Το Κόμμα εξυμνεί με τηλεοπτικά σποτ και γιγαντοαφίσες τη σοφία του Σι Τζινπίνγκ και εφιστά την προσοχή στις «εχθρικές δυνάμεις» όπως η διαφθορά, η ιδεολογική τεμπελιά και ο δημοκρατικός ζήλος. Στα σχολεία οι δάσκαλοι προτρέπουν τους γονείς να ψάξουν στα δωμάτια των παιδιών τους «διότι κυκλοφορούν πολλά θρησκευτικά, αντιδραστικά και φιλοδυτικά υλικά, όπως φυλλάδια και DVD» τα οποία πρέπει να καταστρέψουν αμέσως. Παραλλήλως, γίνεται καθημερινή μνεία στη «γοργή ανάρρωση από την πανδημία την οποία θαυμάζει η υφήλιος».

Η εθνικιστική προπαγάνδα έχει κατασκευάσει πολλές γενιές Κινέζων. Η διαφορά του σήμερα από το παρελθόν έγκειται στο ότι η σύγχρονη Κίνα έχει τη δύναμη να αναθεωρήσει τους διεθνείς κανόνες σύμφωνα με τα γούστα της. Και παρότι διαπράττει διαδοχικά εγκλήματα, όπως για παράδειγμα εναντίον των Ουιγούρων -της τουρκογενούς εθνοτικής ομάδας που ζει στην Ανατολική και Κεντρική Ασία, κυρίως στην αυτόνομη επαρχία της Σιντσιάνγκ- κανείς δεν τολμάει να μιλήσει. Εξάλλου, όπως και επί Μάο τσε Τουνγκ, το κινεζικό σύστημα έχει πολλούς θαυμαστές στη Δύση οι οποίοι έχουν μείνει έκθαμβοι μπροστά στο «κινεζικό θαύμα».

Εκτός από λάτρεις η Κίνα έχει εχθρούς, που πολλαπλασιάστηκαν κατά την προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ και που τώρα κατηγορούν τον Τζο Μπάιντεν για «πράκτορα των Κίτρινων». Η αμερικανική παράνοια έναντι των Κινέζων, αν και έχει κάποια υλική βάση, κάποιες ρίζες στην οικονομική πραγματικότητα, παίρνει γελοίες μορφές με αντι-ασιατικό πνεύμα και βίαιες επιθέσεις σε Αμερικανο-κινέζους.

Στο μεταξύ, ο κινεζικός κομμουνισμός προχωρεί με ένα μείγμα αυτοπεποίθησης και φοβίας -υπερηφάνεια για τα επιτεύγματά του και μανία καταδιώξεως- ενώ οι ΗΠΑ, τουλάχιστον από την πλευρά των Ρεπουμπλικανών παρέχουν στην Κίνα μια σειρά εργαλεία για να οξύνει την προπαγάνδα της εναντίον των ΗΠΑ. Το θέμα είναι πως όσα για μας αποτελούν αρετές -το ότι, λόγου χάρη, μετά από μια θητεία ο Ντόναλντ Τραμπ απομακρύνθηκε από την εξουσία- για τους Κινέζους αποτελεί τρέλα και παραξενιά. Αντιθέτως, ο Σι Τζινπίνγκ «απελευθερώθηκε», όπως λένε οι ίδιοι οι Κινέζοι, από ημερομηνίες και προθεσμίες. Το ότι μπορεί πια να κυβερνά μέχρι την τελευταία του πνοή είναι κάτι που τους χαροποιεί και τους κάνει εθνικά υπερήφανους.