Οκλαχόμα: Εκατό χρόνια από τη σφαγή στην Τάλσα

Είκοσι επτά βιβλία πρότεινε χθες η Όπρα Γουίνφρι στους τηλεθεατές για να μάθουν ή να θυμηθούν τι συνέβη πριν από έναν αιώνα στην Τάλσα της Οκλαχόμα. Στις 31 Μαΐου όχλος λευκών κατοίκων επετέθη σε Αφροαμερικανούς στην περιοχή Γκρίνγουντ της πόλης, γνωστή ως Black Wall Street ή Little Africa, όπου ζούσαν σχετικά εύπορες οικογένειες μαύρων. Στην αρχή ο επίσημος απολογισμός της βίας ήταν 39 νεκροί (26 μαύροι και 13 λευκοί) και εκατοντάδες τραυματίες, αλλά στις επόμενες μέρες αναφέρθηκαν 85 νεκροί και σήμερα πιστεύεται ότι ήταν πάνω από 150. Στο μεταξύ, 6.000 μαύροι κατέφυγαν σε διοικητικά κτίρια για να προστατευτούν. Πολλοί από αυτούς παρέμειναν εκεί για κάμποσες ημέρες.

Η βία ξέσπασε όταν ο 19χρονος μαύρος στιλβωτής παπουτσιών Dick Rowland κατηγορήθηκε ότι επετέθη στη 17χρονη λευκή Sarah Page, χειρίστρια ασανσέρ στο κτίριο Drexel της πόλης. Ο νεαρός συνελήφθη για απόπειρα βιασμού αλλά, όταν άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες ότι έξω από τη φυλακή είχαν μαζευτεί λευκοί με σκοπό να τον λιντσάρουν, ένα πλήθος 75 μαύρων, μερικοί από τους οποίους ήταν οπλισμένοι, έσπευσαν να εμποδίσουν το λιντσάρισμα. Ακολούθησαν συμπλοκές γύρω από το σωφρονιστικό κατάστημα όπου, σύμφωνα με τις επίσημες αναφορές, σκοτώθηκαν 10 λευκοί και 2 μαύροι. Μόλις μαθεύτηκε αυτή η είδηση, λευκοί διαδηλωτές εισέβαλαν στη γειτονιά των μαύρων καίγοντας σπίτια και λεηλατώντας μαγαζιά, ώσπου το μεσημέρι της 1ης Ιουνίου η Εθνοφρουρά της πολιτείας της Οκλαχόμα επέβαλε τον στρατιωτικό νόμο.

Στο τέλος των ταραχών 10.000 μαύροι έμειναν άστεγοι, ενώ οι υλικές ζημιές υπολογίστηκαν γύρω στο $1,7 εκ. σε ακίνητα και $750.000 σε προσωπική περιουσία (περίπου $32,65 εκ. σε σημερινές τιμές). Πολλοί κάτοικοι εγκατέλειψαν την Τάλσα και όσοι έμειναν κλείστηκαν στη σιωπή: για πολλές δεκαετίες η τραγωδία δεν αποτελούσε μέρος της τοπικής ιστορίας· όλοι, τουλάχιστον όλοι οι λευκοί, ήθελαν να την ξεχάσουν. Όμως το 1996 μια δικομματική επιτροπή έδωσε το πράσινο φως για την έρευνα της σφαγής και το 2001 δημοσίευσε τα συμπεράσματά της ζητώντας να αποζημιωθούν οι απόγονοι των θυμάτων. Έτσι δημιουργήθηκε ένα πρόγραμμα υποτροφιών και ένα ταμείο ανάπτυξης του Γκρίνγουντ, ενώ η σφαγή μπήκε στη σχολική ύλη της ιστορίας και από το 2010 διδάσκεται στα παιδιά της Οκλαχόμα. Πολλά ήταν τα ανατριχιαστικά στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα, όπως το ότι ο ιδρυτής της Κου Κλουξ Κλαν της Τάλσα, W. Tate Brady, που το 1917 είχε υποβάλει μαύρους σε σωματικά βασανιστήρια, συνεργάστηκε εκείνο το μοιραίο διήμερο με την τοπική αστυνομία η οποία προμήθευσε τον όχλο με αεροπλάνα που βομβάρδισαν το Γκρίνγουντ. Προπάντων, η έρευνα αποκάλυψε ότι τελικά οι νεκροί ήταν 176, αλλά ο αριθμός ίσως είναι μεγαλύτερος διότι υπάρχουν συγκεχυμένες μαρτυρίες. Πάντως, σύμφωνα με τα στοιχεία του Στρατού της Σωτηρίας, τις ημέρες μετά τη σφαγή προσελήφθησαν ως νεκροθάφτες 37 μαύροι προκειμένου να θάψουν 150 ανθρώπους. Τον Σεπτέμβριο του 1921 ο νεαρός στιλβωτής παπουτσιών αφέθηκε ελεύθερος και μετακόμισε στο Κάνζας Σίτι, αφού η κοπέλα του ασανσέρ δήλωσε ότι ήθελε «να αφήσει το επεισόδιο πίσω της».

Μνημείο με τα ονόματα των νεκρών της σφαγής στην Τάσλα © Win McNamee/Getty Images

Την 1η Ιουνίου 2001 ο κυβερνήτης της Οκλαχόμα, Frank Keating, υπέγραψε «πράξη συμφιλίωσης» ενώ πέντε επιζήσαντες μήνυσαν την πόλη και την πολιτεία, χωρίς ωστόσο το δικαστήριο να δώσει συνέχεια στην υπόθεση «λόγω της παλαιότητάς της». Σήμερα ζει ένας από αυτούς τους επιζήσαντες, ο οποίος είναι 107 ετών.

Ανάμεσα στα βιβλία που γράφτηκαν για την τραγωδία και που τα πρότεινε ο Όπρα στην εκπομπή της ήταν το «Dreamland Burning» της Jennifer Latham. Η σειρά «Watchmen» του ΗΒΟ (2019) με τη Regina King και τον Don Johnson αναφέρεται επίσης στη σφαγή της Τάλσα.