Εμβόλια-Άρση πατέντας: Ποιοι είναι υπέρ & κατά - Ποιοι ωφελούνται

Η ΕΕ είναι «έτοιμη να συζητήσει» άρση της πατέντας για τα εμβόλια κατά της Covid-19, δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προδιαθέτοντας για τη στάση που θα κρατήσει η ΕΕ στην αυριανή, Παρασκευή 7/5, συνεδρίαση του  Γενικού Συμβουλίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), καθώς αναμένεται απόφαση των 164 χωρών-μελών του Οργανισμού, επί του θέματος.

Να σημειώσουμε ότι μέχρι σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν εμφανιζόταν θετική απέναντι στην προοπτική αυτή, με το επιχείρημα ότι η διαδικασία θα πάρει πολύ χρόνο, ελλείψει μέσων παραγωγής που μπορούν να κινητοποιηθούν άμεσα. 

Η απόφαση Μπάιντεν που άλλαξε τις ισορροπίες για την άρση της πατέντας για τα εμβόλια κατά της Covid-19

Την ώρα που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου επεξεργάζεται μεθόδους για να αλλάξει προσωρινά η εμπορική νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας, η οποία δίνει, ουσιαστικά, στις φαρμακοβιομηχανίες το μονοπώλιο ως προς τον έλεγχο της παραγωγής εμβολίων, μπαράζ εξελίξεων προκάλεσε η ανακοίνωση ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν εξετάζει τρόπους για την απελευθέρωση της πατέντας των εμβολίων.  Ειδικότερα, ο Μπάιντεν, που είχε ταχθεί υπέρ της άρσης των πατεντών κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, δήλωσε ότι στηρίζει αυτήν την πρόταση, έπειτα από μια ομιλία του στον Λευκό Οίκο.

Στη συνέχεια η Κάθριν Τάι, υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ δήλωσε: «Αυτοί οι εξαιρετικά κρίσιμοι καιροί απαιτούν δραστικά μέτρα. Η κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά προκειμένου να τερματιστεί η πανδημία, στηρίζει την άρση αυτής της περιφρούρησης για τα εμβόλια της Covid-19».

ΠΟΥ - Γκεμπρεγέσους: «Mνημειώδη στιγμή»

Από την πλευρά του, Ο γ.γ. του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, χαρακτήρισε ως «μνημειώδη στιγμή» την απόφαση του προέδρου Μπάιντεν να στηρίξει την άρση των πατεντών για τα εμβόλια. 

Σε ανάρτησή του στο Twitter, ο Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους έγραψε ότι η δέσμευση του Αμερικανού προέδρου και της εκπροσώπου των ΗΠΑ για θέματα εμπορίου Κάθριν Τάι να στηρίξουν την άρση των πατεντών είναι ένα «πανίσχυρο παράδειγμα» της αμερικανικής ηγεσίας στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων υγειονομικών προκλήσεων.

«Η στήριξη του Λευκού Οίκου σε αυτήν την προσωρινή άρση των πατεντών για τα εμβόλια αντικατοπτρίζει τη σοφία και την ηθική ηγεσία των ΗΠΑ» για την ισότιμη πρόσβαση στα εμβόλια και τον τερματισμό της πανδημίας, πρόσθεσε ο γενικός γραμματέας του ΠΟΥ.

Nα σημειώσουμε ότι οι ΗΠΑ και ορισμένες άλλες χώρες είχαν μπλοκάρει προηγουμένως τις διαπραγματεύσεις στον ΠΟΥ, όταν η Ινδία και η Νότια Αφρική κατέθεσαν πρόταση άρσης των πατεντών, με στόχο να βοηθηθούν οι φτωχές χώρες να παρασκευάσουν εμβόλια για την Covid-19, χρησιμοποιώντας την «πνευματική ιδιοκτησία» φαρμακευτικών εταιρειών.

Ποιοι ζήτησαν να απελευθερωθούν οι πατέντες των εμβολίων;

Η πρόταση, για κοινή χρήση της φόρμουλας που παρασκεύασαν η AstraZeneca και οι Pzifer/BioNTech, που κατατέθηκε στις 2 Οκτωβρίου του 2020 από τη Νότια Αφρική και την Ινδία, στηρίχθηκε από περίπου 100 χώρες και μεγάλες μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Το αρχικό κείμενο προτείνει να υπάρξει προσωρινή άρση κάποιων υποχρεώσεων που πηγάζουν από τη Συμφωνία για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας στον Τομέα του Εμπορίου (TRIP), προκειμένου οποιαδήποτε χώρα να μπορεί να παράξει εμβόλια χωρίς να ανησυχεί για τις πατέντες, αλλά και φάρμακα και άλλο ιατρικό εξοπλισμό.

Η εξαίρεση από τις υποχρεώσεις βάσει της TRIP θα ίσχυε «μέχρι να έχει επεκταθεί ευρέως σε παγκόσμιο επίπεδο ο εμβολιασμός και να έχει ανοσοποιηθεί ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός».

Η πρόταση υποστηρίχθηκε από περισσότερες από 100 χώρες, κυρίως χώρες με χαμηλότερο και μεσαίο εισόδημα, αλλά συνάντησε την άρνηση ορισμένων εκ των μεγαλύτερων οικονομιών, όπως οι ΗΠΑ, η ΕΕ και η Ιαπωνία. Ο επικεφαλής της Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, είχε επίσης ζητήσει την απελευθέρωση της πατέντας μέχρι το τέλος της πανδημίας.

Η ΕΕ είναι «έτοιμη να συζητήσει» άρση της πατέντας για τα εμβόλια κατά της Covid-19

Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι «έτοιμη να συζητήσει» άρση της πατέντας για τα εμβόλια κατά της Covid, δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

«Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι επίσης έτοιμη να συζητήσει προτάσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης κατά αποτελεσματικό και ρεαλιστικό τρόπο», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας.

«Για τον λόγο αυτόν είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε με ποιον τρόπο η πρόταση των ΗΠΑ για την άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί των εμβολίων κατά της Covid-19 μπορεί να συμβάλει στην εκπλήρωση των στόχων αυτών», πρόσθεσε.

Η πρόεδρος της Κομισιόν τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι αυτήν την στιγμή «ο βασικός εξαγωγέας εμβολίων στον κόσμο» και κάλεσε τις άλλες χώρες που παράγουν εμβόλια να άρουν τους περιορισμούς στις εξαγωγές.

«Άμεσα καλούμε όλους τους παραγωγούς εμβολίων να επιτρέψουν την εξαγωγή και να αποφύγουν κάθε περιορισμό που μπορεί να διαταράξει τις (φαρμακευτικές) εφοδιαστικές αλυσίδες», επέμεινε σήμερα η πρόεδρος της Κομισιόν.

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν απευθυνόταν στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο de facto δεν έχει εξαγάγει ούτε μία δόση εμβολίου που έχει παραχθεί στο έδαφός του και κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου βάσει προεδρικής απόφασης απαγορεύεται αυστηρά η εξαγωγή εμβολίων και περιορίζεται η εξαγωγή συστατικών για την παραγωγή εμβολίων.

Ποιοι είναι υπέρ της άρσης της πατέντας των εμβολίων κατά της 

Οι χώρες που στηρίζουν την πρωτοβουλία, υπέρ της οποίας έχουν ταχθεί και ΜΚΟ όπως οι Γιατροί χωρίς Σύνορα (MSF) και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) αλλά και ο ίδιος ο ΠΟΥ, εκτιμούν ότι θα διευκολύνει την άμεση πρόσβαση όλων των χωρών που έχουν ανάγκη σε ιατρικό εξοπλισμό, επιτρέποντάς τους να αυξήσουν την παραγωγή τους.

Η Γερμανία είναι «ανοικτή» σε μια «συζήτηση» για το θέμα της άρσης των πατεντών για τα εμβόλια κατά της Covid-19, την οποία υποστηρίζει η Ουάσινγκτον, δήλωσε σήμερα ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας.

«Είναι μία συζήτηση στην οποία είμαστε ανοικτοί», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο Χάικο Μάας, ο οποίος πρόσθεσε πως «είναι μία ερώτηση την οποία οφείλουμε να θέσουμε στον εαυτό μας γιατί έχει σχέση με το τέλος αυτής της πανδημίας» της Covid-19.

Στο μεταξύ, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος ήταν μέχρι τώρα επιφυλακτικός για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, δήλωσε σήμερα ότι τάσσεται «εντελώς υπέρ της άρσης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας» για τα εμβόλια κατά της Covid-19 μετά τη σχετική ανακοίνωση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν.

«Ναι, οφείλουμε προφανώς να ενεργήσουμε έτσι ώστε αυτό το εμβόλιο να γίνει ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό», πρόσθεσε ο Γάλλος πρόεδρος κατά τα εγκαίνια ενός μεγάλου εμβολιαστικού κέντρου στο Παρίσι, υπογραμμίζοντας παράλληλα πως βραχυπρόθεσμη προτεραιότητα είναι «το δώρο των δόσεων» και «η παραγωγή σε σύμπραξη με τις πιο φτωχές χώρες».

Η Ρωσία θα υποστηρίξει την πρόταση για άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια κατά της COVID-19, τόνισε σε δηλώσεις του ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με την αναπληρώτρια πρωθυπουργό Τατιάνα Γκολίκοβα.

«Αυτή τη στιγμή ακούμε ότι υπάρχουν ιδέες στην Ευρώπη που, κατά τη γνώμη μου, αξίζουν την προσοχή. (Η ιδέα είναι) να παραιτηθούμε από όλα τα δικαιώματα προστασίας των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για τα εμβόλια κατά της COVID-19. Αυτό όχι μόνο δεν έρχεται σε αντίθεση, αλλά, απ' όσο και καταλαβαίνω, συμμορφώνεται με ορισμένους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, ο οποίος προβλέπει την άρση αυτής της προστασίας διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε εξαιρετικές περιστάσεις». είπε.

Επίσης, το Μαρόκο, η Αίγυπτος, η Ινδονησία και το Πακιστάν έχουν ανακοινώσει ότι διαθέτουν «ικανότητες παραγωγής», αν αρθούν οι πατέντες. 

Η θέση της Βρετανίας

Η Βρετανία συζητεί τρόπους για την αύξηση της παραγωγής και της προμήθειας εμβολίων κατά της COVID-19 με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, δήλωσε σήμερα εκπρόσωπος της κυβέρνησης, μετά την υποστήριξη που εξέφρασε η Ουάσινγκτον στην άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια αυτά.

«Το Ηνωμένο Βασίλειο εργάζεται με τα μέλη του ΠΟΕ για την επίλυση αυτού του ζητήματος. Είμαστε σε συζητήσεις με τις ΗΠΑ και τα μέλη του ΠΟΕ προκειμένου να διευκολυνθεί η αύξηση της παραγωγής και της προμήθειας εμβολίων κατά της COVID-19», δήλωσε το πρόσωπο αυτό.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον έχει χαιρετίσει τον ρόλο των ιδιωτικών φαρμακευτικών εταιρειών στην παραγωγή εμβολίων κατά της COVID-19, λέγοντας πως οι επενδύσεις τους σε ριψοκίνδυνα στοιχήματα αποτελούν «αυτό που είναι ο καπιταλισμός».

Ποιοι είναι κατά της άρσης της πατέντας των εμβολίων

Σύμφωνα με τον Τόμας Κούνι, πρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Φαρμακοβιομηχανιών (Ifpma) «η κατάργηση των πατεντών ή η προσωρινή τους άρση δεν θα παράξει ούτε μία παραπάνω δόση εμβολίου. Πάνω απ’ όλα είναι ζήτημα τεχνογνωσίας». 

Οι φαρμακευτικές εταιρείες υπογραμμίζουν ότι έχουν ήδη συνάψει περίπου 275 συμφωνίες συνεργασίας, κάποιες φορές και με ανταγωνιστές τους, προκειμένου να αυξήσουν το συντομότερο δυνατό την παραγωγή και να φτάσουν στις 10 δισεκατομμύρια δόσεις το 2021.

Παράλληλα επισημαίνουν ότι το πρόβλημα δεν ήταν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά οι εμπορικοί φραγμοί ή οι ελλείψεις σε κάποια συστατικά και εργαλεία τα οποία μπορούν να σταματήσουν την παραγωγή. Φοβούνται ότι πιο μικροί και λιγότερο γνωστοί παρασκευαστές θα προλάβουν να αποκτήσουν πρώτες ύλες και συστατικά, ακόμη και προσωπικό, που είναι ήδη δύσκολο να βρεθούν, χωρίς μάλιστα να καταφέρουν να παράξουν ασφαλή εμβόλια.

Οι φαρμακοβιομηχανίες εκτιμούν ότι περισσότερα από 100 συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των εμβολίων είναι ήδη δύσκολο να βρεθούν, είτε επειδή οι εξαγωγές τους έχουν απαγορευθεί είτε επειδή η ζήτηση είναι πολύ μεγάλη.

Μπορεί η ελλάδα να παράξει εμβόλια;

Για τις προϋποθέσεις και το χρονοδιάγραμμα παραγωγής του εμβολίου για τον κορωνοϊό στη χώρα μας στο πλαίσιο της πιθανής απελευθέρωση της πατέντας των εμβολίων μίλησε στον ΣΚΑΪ 100,3 ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) Θεόδωρος Τρύφων. Ο πρόεδρος της ΠΕΦ επισήμανε τις αλλαγές που θα επιφέρει παγκοσμίως η άρση πατέντας, το «Ιερό Δισκοπότηρο» για τους Αμερικανούς όπως το αποκάλεσε, ενώ αναφέρθηκε στη σημασία των κλινικών δοκιμών του ισραηλινού φαρμάκου για τον COVID στη χώρα μας, αλλά και στις δυνατότητες ελληνικής παραγωγής σελφ τεστ και ράπιντ τεστ. 

Παραγωγική δυνατότητα

«Η δυνατότητα του να φτιάξει κανείς ένα εργοστάσιο από το μηδέν, ακόμα κι αν έχει την τεχνογνωσία, θέλει ένα διάστημα που έχει σχέση με πολλές διαδικασίες ώστε να είμαστε σίγουροι ότι το ελληνικό προϊόν θα βασίζεται σε όλα τα ευρωπαϊκά, αμερικανικά ή παγκόσμια στάνταρ και απαιτούνται τουλάχιστον 12 με 16 μήνες» διευκρίνισε ο κ. Τρύφων. «Εδώ ακόμα κι εταιρείες εμβολίων που συνεργάζονται με τις εταιρείες που έχουν τα πνευματικά δικαιώματα ή τις πατέντες των εμβολίων άλλες εταιρείες που έχουν παραγωγικές μονάδες εμβολίων, θέλουν τουλάχιστον 6 με 8 μήνες προσαρμογή. Στην Ελλάδα δεν παράγεται συναφές εμβόλιο» τόνισε. 

Όπως επισήμανε, «η ελληνική φαρμακοβιομηχανία έχει τεχνογνωσία, έχει και ανθρώπους, και είναι ξεκάθαρο ότι εάν υπάρχει κάποιο χρονικό διάστημα και πχ. γίνει αυτό το εμβόλιο χρόνιο, όπως είναι η γρίπη, και υπάρχει δεδομένη ζήτηση και συμφωνία με τους αγοραστές όπως είναι τα κράτη, και αυτό θα το συζητήσουμε, και υπάρχει άμεση μεταφορά τεχνογνωσίας, έχουμε μια δυνατότητα σε ένα διάστημα από 12 έως 16 μήνες ανάλογα με το πόσο γρήγορα θέλει να μπει κανείς και πόσο γρήγορα θα γίνει μεταφορά τεχνογνωσίας να μπορεί να το παράξει». 

«Αυτή τη στιγμή αυτό το ακούω θετικά σαν προοπτική για την ελληνική φαρμακοβιομηχανία. Αλλά νομίζω το ζητούμενο σε αυτή την πανδημία όσο το δυνατόν γρηγορότερα να υπάρξουν διαθέσιμες τουλάχιστον 14 δισεκ. δόσεις για όλο τον πλανήτη» εξήγησε ο πρόεδρος της ΠΕΦ. 

Το παράδειγμα του AIDS

Στο τέλος της δεκαετίας του 1990 τα αντιρετροϊκά φάρμακα έφεραν την επανάσταση στη θεραπεία κατά του HIV. Η τριπλή θεραπεία αρχίζει να σώζει χιλιάδες ζωές όμως το κόστος της είναι τεράστιο για τη μεγάλη πλειονότητα των οροθετικών.

Χρειάστηκε να περιμένουν ως τις αρχές της δεκαετίας του 2000 ώστε να υπογραφούν πολλές συμφωνίες και να γίνουν συμβιβασμοί για να διευκολυνθεί η παρασκευή και η διανομή γενόσημων αντιρετροϊκών φαρμάκων σε χαμηλή τιμή.

Το 2003 μια προσωρινή συμφωνία, η οποία επαναβεβαιώθηκε στα τέλη του 2005, επέτρεψε να υιοθετηθεί η άρση των πατεντών γεγονός που έδωσε το δικαίωμα στις φτωχές χώρες που πλήττονταν από σοβαρές μολυσματικές ασθένειες να εισάγουν γενόσημα φάρμακα εφόσον δεν μπορούν να τα παράξουν μόνες τους.

Ακολουθήστε την Athens Voice στο Google News κι ενημερωθείτε πρώτοι για όλες τις ειδήσεις