Έκκληση στους Μουσουλμάνους από τον Yahya Cholil Staquf

Ο Yahya Cholil Staquf, μουσουλμάνος λόγιος που αγωνίζεται κατά των διώξεων των αλλοθρήσκων στον μουσουλμανικό κόσμο, αρθρογραφεί συχνά εναντίον του εξτρεμισμού και του κοινοτισμού που απειλεί την κοινωνική συνοχή στις δυτικές χώρες. Την περασμένη εβδομάδα το περιοδικό Spectator φιλοξένησε μια ακόμα παρέμβασή του.

«Για μερικούς» γράφει ο Staquf «η δίωξη ενός δασκάλου που έδειξε στους μαθητές του ένα καρτούν του Προφήτη Μωάμεθ στην αγγλική πόλη Μπάτλι μπορεί να φαίνεται σαν μια τοπική διαμάχη. Έχει σημασία, ρωτάνε πολλοί Βρετανοί, ότι μερικές δεκάδες μουσουλμάνοι συγκεντρώθηκαν για να διαμαρτυρηθούν στις πύλες ενός σχολείου στο Δυτικό Γιορκσάιρ; Δυστυχώς, αυτή η άποψη ―πολύ κοινή στον δυτικό κόσμο― είναι βαθιά αφελής. Για όσους από εμάς στον μουσουλμανικό κόσμο που παλεύουμε για την καταπολέμηση του ισλαμικού εξτρεμισμού, αυτό που συμβαίνει στο Batley Grammar School είναι ανησυχητικά οικείο. Μοιάζει με τοπικό περιστατικό αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει μόνο εθνικές επιπτώσεις· έχει ισχυρούς διεθνείς παραλληλισμούς. Γι’ αυτό χρειάζεται  προσοχή.

Το γεγονός στο Μπάτλι μοιράζεται τα ίδια συστατικά με τη υπόθεση του Samuel Paty, του Γάλλου δάσκαλου που έδειξε στους μαθητές του παρόμοιες εικόνες σε μια σχολική τάξη το περασμένο φθινόπωρο και στη συνέχεια δολοφονήθηκε βάναυσα καταμεσής στον δρόμο. Εύχομαι αυτό που συμβαίνει στο Μπάτλι να μην τελειώσει με αιματηρή βία. Εύχομαι και προσεύχομαι.

Τέτοια περιστατικά δείχνουν το τεράστιο πολιτιστικό και πολιτικό χάσμα που διχάζει τις δυτικές κοινωνίες σήμερα. Από τη μία πλευρά υπάρχει μια κοσμική ιδεολογία στην οποία βασίζεται η πολιτιστική, οικονομική και πολιτική εξουσία σε μεγάλο μέρος της Δύσης· από την άλλη πλευρά βρίσκονται εκείνοι που ασπάζονται πιο παραδοσιακές αξίες, συμπεριλαμβανομένων πολλών Χριστιανών, Ορθόδοξων Εβραίων και Μουσουλμάνων.

Αυτή η σύγκρουση είναι μόνο ένα ήσσον παράδειγμα ενός πολύ ευρύτερου προβλήματος κοινωνικής συνοχής.

Οι θρησκευόμενοι όλων των θρησκειών αντιμετωπίζονται συχνά με χλευασμό και περιφρόνηση, κάτι που μπορεί να είναι εξαιρετικά προσβλητικό και ενοχλητικό. Αλλά αντί οι μουσουλμάνοι να δίνουν πειστικές απαντήσεις σε αυτή την ατυχή πραγματικότητα, αντί να δίνουν το καλό παράδειγμα και να επιδιώκουν να ανυψώσουν το επίπεδο του παγκόσμιου διαλόγου και της αμοιβαίας ανεκτικότητας κάνουν το ακριβώς αντίθετο: έχουν επιτρέψει στο Ισλάμ να κατακτηθεί από πολιτικούς οπορτουνιστές. Αντί λοιπόν να εμπνέει αφοσίωση και σεβασμό για τον ευγενή Προφήτη και τη θρησκεία του, η συμπεριφορά των ισλαμιστών και η συστηματική προσφυγή τους στον εκφοβισμό και στη βία εμπνέουν απόρριψη, μίσος και φόβο: εν συντομία, ενισχύουν την «ισλαμοφοβία» την οποία ισχυρίζονται ότι καταπολεμούν.

Στη χώρα μου, την Ινδονησία, έχουμε δει παρόμοιες περιπτώσεις ισλαμιστών που προσπαθούν να υπαγορεύσουν τι μπορεί και τι μπορεί να συζητιέται σε μια σχολική τάξη και μάλιστα φτάνουν στο σημείο να απαιτούν να φορούν μαντίλα ακόμη και τα κορίτσια των χριστιανών. Αυτές οι διαφωνίες, που τροφοδοτούνται από την εξτρεμιστική ρητορική και την ηχώ των κοινωνικών μέσων, κλιμακώνονται γρήγορα. Οι ισλαμιστές γνωρίζουν πολύ καλά πώς να εντοπίζουν και να μεγιστοποιούν αυτές τις ευκαιρίες: ποια γεγονότα να αγνοούν και ποια να εκμεταλλεύονται.

Δεν είναι δική μου δουλειά να συμβουλεύσω τη βρετανική κυβέρνηση για το τι πρέπει να κάνει έναντι των ισλαμιστών. Η ανεξάρτητη έρευνα για τα γεγονότα στο Μπάτλι πρέπει να αποδείξει ότι είναι πραγματικά ανεξάρτητη και ότι δεν παραδίδεται σε απειλές βίας στο όνομα της κοινωνικής ειρήνης και συνοχής. Η πραγματική κοινωνική συνοχή προκύπτει από τον αμοιβαίο σεβασμό, που κερδίζεται μέσω συμπεριφοράς που αξίζει τον σεβασμό από άλλους. Η τραγική ειρωνεία της υπόθεσης στο Μπάτλι είναι ότι, ενώ οι ντόπιοι μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι υπερασπίζονται τον Προφήτη, προκαλούν την αντιπάθεια και τον φόβο.

Λέω ότι αυτή η σύγκρουση είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα ενός πολύ ευρύτερου προβλήματος διότι συνδέεται άμεσα με το γεγονός ότι ο ισλαμικός κόσμος δεν έχει ακόμη δημιουργήσει ένα πλήρες θεολογικό και κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο που να καθοδηγεί τους μουσουλμάνους οι οποίοι προσπαθούν να ζήσουν σε αρμονία με τις πραγματικότητες της σύγχρονης ζωής. Η Γαλλία είναι ίσως το επίκεντρο αυτού του προβλήματος, καθώς η κοσμικότητα βρίσκεται στον πυρήνα του σύγχρονου γαλλικού κράτους τον οποίον απορρίπτουν βιαίως οι φανατικοί μουσουλμάνοι.

Αλλά και η Βρετανία προσπαθεί να συγκρατήσει και ίσως να αποκρύψει ένα πρόβλημα που υποβόσκει. Αυτό το πρόβλημα θα επιλυθεί μόνο όταν οι Μουσουλμάνοι αναπτύξουν ένα θεολογικά νόμιμο και αυθεντικό πλαίσιο, το οποίο ναι μεν θα στηρίζεται στο ισλαμικό δίκαιο, αλλά θα τους επιτρέπει να ζουν δίπλα σε διαφορετικές πεποιθήσεις ως ίσοι πολίτες. Διαφορετικά, οι Ευρωπαίοι μουσουλμάνοι, συμπεριλαμβανομένων πολλών στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα συνεχίσουν να προσελκύονται σε ομάδες που απορρίπτουν την εξουσία του κράτους, οδηγώντας σε αντιπαραθέσεις όπως αυτές έξω από το Batley Grammar School και τον εκφοβισμό των κρατικών υπαλλήλων.

Αυτή η κατάσταση επιδεινώθηκε, νομίζω, από τις πρόσφατες εξελίξεις στον δυτικό πολιτικό λόγο. Η επανεμφάνιση της ρητορικής των ταυτοτήτων έχει ωθήσει μια καλειδοσκοπική σειρά διαφόρων ομάδων η καθεμιά από τις οποίες επιμένει ότι τα παράπονά της πρέπει να αναγνωριστούν και οι απαιτήσεις της να ικανοποιηθούν από την κοινωνία γενικότερα. Πολύ συχνά η επίσημη απάντηση σε αυτά τα παράπονα είναι να τα δέχεται μόνο και μόνο επειδή διατυπώνονται: αλλά δεν σημαίνει πως όποιος νιώθει θιγμένος έχει δίκιο. Στην περίπτωση του Ισλάμ, αυτό επέτρεψε στους πολιτικούς οπορτουνιστές να οπλίσουν την ισλαμική ταυτότητα και να σύρουν τις μουσουλμανικές κοινότητες σε εξαιρετικά πολωτικούς και ολοένα και πιο θανατηφόρους «πολιτιστικούς πολέμους» που εκτυλίσσονται σε μεγάλο μέρος της Δύσης.

Επομένως, ο στόχος είναι να αντιμετωπιστεί προτού να είναι πολύ αργά αυτή η τάση προς πόλωση και σύγκρουση που βασίζεται στην ταυτότητα. Προς το παρόν, οι τάσεις απειλούν να καταστρέψουν τα μοναδικά επιτεύγματα του δυτικού πολιτισμού, που βοήθησαν στη γέννηση μιας διεθνούς τάξης που βασίζεται σε κανόνες που βασίζεται στον σεβασμό των ίσων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας κάθε ανθρώπου. Αυτό δεν πρέπει να αφήσουμε να συμβεί.

Κατά την άποψή μου, μέρος της λύσης πρέπει να προέρχεται από το ίδιο το Ισλάμ. Είναι επιτακτική ανάγκη οι μουσουλμάνοι να μάθουν να προσαρμόζονται και να ζουν ειρηνικά με πολύ διαφορετικούς ανθρώπους από τους ίδιους. Αντί να επιτρέψουμε στους εξτρεμιστές να μετατρέψουν το Ισλάμ σε βίαιη αίρεση, οι μουσουλμάνοι πρέπει να ξεκινήσουν εποικοδομητικό διάλογο που επιδιώκει να προωθήσει τις κοινές πολιτιστικές αξίες ενισχύοντας μια διεθνή τάξη βασισμένη στην προστασία της εθνικής κυριαρχίας και των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων».