Τι θα γίνει με τις γυναίκες των τζιχαντιστών;

Πάνω από 80 γυναίκες και 200 παιδιά τζιχαντιστών κρατούν ακόμα οι κουρδικές δυνάμεις, αν και κάθε εβδομάδα από το τέλος του 2019 κάποιες παραδίδονται στη χώρα προέλευσής τους – τη Γαλλία κυρίως, διότι οι υπόλοιπες χώρες τούς έχουν αφαιρέσει την ιθαγένεια. Τα γυναικόπαιδα βρίσκονται σε πρόχειρους καταυλισμούς στη Συρία και φυλάσσονται από Κούρδους «Ασάγι». Τον περασμένο Φεβρουάριο μια ομάδα γυναικών έκανε απεργία πείνας με αίτημα τον επαναπατρισμό τους: μερικές επικαλούνται λόγους υγείας, όπως η 55χρονη Pascale Descamps, ενώ άλλες ζητούν να γυρίσουν και να δικαστούν από το γαλλικό σύστημα δικαιοσύνης «για ό,τι έκαναν».

Η γαλλική κυβέρνηση δέχεται σποραδικές επιστροφές «κατά περίπτωση», αλλά προσκρούει στην κοινή γνώμη που είναι αντίθετη στον επαναπατρισμό των ενηλίκων γυναικών τουλάχιστον: από το 2019, 35 παιδιά που θεωρήθηκαν ορφανά έχουν επιστρέψει στη Γαλλία. Οι μητέρες τους –αληθινές, ψεύτικες ή θετές– έπρεπε να αποφασίσουν αν θα τα αποχωρίζονταν για το καλό τους. Όσες τα αποχωρίστηκαν δεν έχουν νέα τους: τα παιδιά τοποθετούνται σε θετές οικογένειες στη Γαλλία.

Μια επταμελής αντιπροσωπία γάλλων βουλευτών πήγε πριν από ένα μήνα στο Ερμπίλ, στο Κουρδιστάν του Ιράκ, με σκοπό να επισκεφτεί τα στρατόπεδα Al-Hol και Roj στη συριακή πλευρά του Κουρδιστάν όπου κρατούνται οι Γαλλίδες και τα παιδιά τους. Αλλά δεν μπόρεσε να περάσει τα σύνορα καθώς οι κουρδικές αρχές θεώρησαν το εγχείρημα υπερβολικά επικίνδυνο. Ωστόσο, αντιπροσωπίες από το Βέλγιο, την Αυστρία και την Καταλονία κατάφεραν να φτάσουν στα στρατόπεδα της περιοχής Ροτζάβα προκειμένου να διαπραγματευτούν την απελευθέρωση των κρατουμένων που μέχρι αυτή τη στιγμή δεν ξέρουν τι τις περιμένει. Η κουρδική διοίκηση, η οποία δεν είναι διεθνώς αναγνωρισμένη, δεν έχει δικαιοδοσία να τις δικάσει και η ιδέα να τις παραδώσει στο Ιράκ έχει εγκαταλειφθεί.

Σύμφωνα με τους γάλλους δικηγόρους Marie Dosé και Ludovic Rivière που ασχολούνται με την υπόθεση, οι γυναίκες είναι εξαντλημένες και κανείς δεν τις ενημερώνει για το τι πρόκειται να συμβεί. Η Βρετανία έχει αρνηθεί να δεχθεί άτομα που έφυγαν από τη χώρα για να πολεμήσουν με το επονομαζόμενο Ισλαμικό Κράτος ή που ακολούθησαν τζιχαντιστές, αν και μερικές γυναίκες ήταν ανήλικες όταν εγκατέλειψαν τη Βρετανία και έχασαν τη βρετανική ιθαγένεια. Ανάμεσα στις λεγόμενες «Νύφες του ISIS» υπάρχουν Αμερικανίδες, Καναδέζες, Ολλανδές και Γερμανίδες.

Το πιο πρόσφατο από τα ντοκιμαντέρ γύρω από αυτές τις γυναίκες, οι περισσότερες από τις οποίες είναι σήμερα απάτριδες, προβλήθηκε στις 17 Μαρτίου στο South by Southwest Film Festival. Οι μαρτυρίες των γυναικών αποκαλύπτουν το background της φυγής από τις ευρωπαϊκές χώρες και την προσωπικότητά τους –εσωστρεφή και εύθραυστα άτομα χωρίς φίλους και με ελλιπή μόρφωση–, καθώς και το πώς οδηγήθηκαν στον θρησκευτικό φανατισμό. Το ντοκιμαντέρ που έχει τίτλο «Η επιστροφή: Η ζωή μετά τον ISIS» δείχνει πράγματα που ενστικτωδώς ξέρουμε αλλά που οι γυναίκες αφηγούνται, όχι πολύ έναρθρα, στη μέση ενός αφιλόξενου τοπίου, μιας έρημης γης με αντίσκηνα και αυτοσχέδια αποχωρητήρια.

Η ισπανίδα σκηνοθέτρια και δημοσιογράφος Alba Sotorra Clua δίνει τον λόγο στην Govinaz Evdike, φεμινίστρια από το Κουρδιστάν που έχει έρθει για να βοηθήσει τις κρατούμενες παρότι ο ISIS γκρέμισε το σπίτι της και σκότωσε τον καλύτερό της φίλο. Η Govinaz ενθαρρύνει τις κρατούμενες να θυμηθούν πώς ήρθαν σ’ αυτόν τον τόπο που έγινε «κόλαση επί της γης» κι όπου οι τζιχαντιστές τις κλείδωσαν σε «madafas», στα σπίτια από όπου μπορούσαν να αποδράσουν μόνο αν παντρεύονταν και έκαναν παιδιά. Τις τελευταίες μέρες του ISIS πεινούσαν και έτρωγαν γρασίδι ενώ υπόσχονταν στα παιδιά τους ότι στον παράδεισο τα περιμένουν ψητά κοτόπουλα. Σήμερα, οι γυναίκες βρίσκονται στο έλεος των Κούρδων τους οποίους το ISIS προσπάθησε να εξοντώσει: μερικές δεν έχουν μετανιώσει, ούτε προσποιούνται ότι έχουν μετανιώσει και συνεχίζουν να αψηφούν τους Ασάγι με αποτέλεσμα απανωτές τιμωρίες.

Η Alba Sotorra βλέπει τις γυναίκες σαν θύματα που παρασύρθηκαν και που έγιναν αντικείμενα εκμετάλλευσης από τους φανατικούς ισλαμιστές. Με το ντοκιμαντέρ της ζητά από τις δυτικές κυβερνήσεις να δεχτούν τον επαναπατρισμό τους. Και ό,τι ήθελε προκύψει.