Μάρτιν Λούθερ Κινγκ: Οι εκατοντάδες δρόμοι με το όνομά του

Εγκαταλελειμμένα κτίρια, συμμορίες που εμπορεύονται ναρκωτικά, άχτιστα οικόπεδα γεμάτα σκουπίδια: η οδός Μάρτιν Λούθερ Λινγκ στο Σαιντ Λούις του Μιζούρι, ενέπνευσε τον Μέλβιν Γουάιτ να ιδρύσει το μη κερδοσκοπικό ίδρυμα με τίτλο Beloved Streets of America, με στόχο την αναζωογόνηση των δρόμων με το όνομα του δρ Κινγκ, καθώς και των γύρω περιοχών που έχουν δει καλύτερες μέρες. Η Martin Luther King Drive στο Μιζούρι, πρώην λεωφόρος Easton, ήταν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα μια πολυσύχναστη επιχειρηματική συνοικία, με μαγαζιά, εστιατόρια και πολυκαταστήματα όπως το περίφημο Woolworth. Σήμερα, τα αστραφτερά πολυκαταστήματα έχουν φύγει κι έχουν αντικατασταθεί από κενά κτίρια γραφείων. Ο Μέλβιν Γουάιτ, που μεγάλωσε με τα οράματα του Αφρο-Αμερικανού αγωνιστή, λέει, και έχει δίκιο, ότι οι δρόμοι με το όνομα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ πρέπει να εναρμονιστούν με τις ιδέες και την κληρονομιά του - πράγμα που σήμερα, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν ισχύει.

Η πρώτη μετονομασία δρόμου MLK έγινε στο Σικάγο το 1968, λίγους μήνες μετά τη δολοφονία του Κινγκ στο Μέμφις του Τενεσί. Η αρχική πρόταση ήταν να ονομαστεί είτε ένας δρόμος στο κέντρο της πόλης, είτε ένας από τους μεγάλους αυτοκινητοδρόμους που χτίζονταν τότε στην πολιτεία του Ιλινόι με κόμβο το Σικάγο. Τελικά, ο δήμος αποφάσισε να μετονομαστεί η South Parkway, στη νότια πλευρά του Σικάγου, μια «μαύρη» περιοχή: το μοτίβο αυτό καταδίκασε τους δρόμους σε κλοιό μαύρης μειονότητας όπου επικρατούσαν δύσκολες συνθήκες.

Το κίνημα για την ονομασία των δρόμων μετά τη δολοφονία του Κινγκ απέκτησε μεγαλύτερη ταχύτητα στη δεκαετία του 1970 και ακόμα μεγαλύτερη στις αρχές και στα μέσα της δεκαετίας του 1980: το 1986 καθιερώθηκε ως μέρα αργίας η τρίτη Δευτέρα του Ιανουαρίου προς τιμήν του Κινγκ. Αλλά, παρά την άνοδο του βιοτικού επιπέδου και τη γενική πρόοδο της μαύρης κοινότητας στις ΗΠΑ, τα ποσοστά φτώχειας παραμένουν σχεδόν διπλάσια του εθνικού μέσου όρου σε περιοχές γύρω από δρόμους που πήραν το όνομά τους από τον Κινγκ, ενώ το εκπαιδευτικό επίπεδο είναι πολύ χαμηλότερο. Όχι ότι φταίνε οι μετονομασίες των δρόμων για την αστική παρακμή.

Κι όμως, λευκοί δημοτικοί άρχοντες σε κοινότητες από τη Φλόριντα μέχρι το Όρεγκον έχουν αρνηθεί να μετονομάσουν δρόμους τιμώντας τον Λούθερ Μάρτιν Κινγκ ή άλλες προσωπικότητες του αφρο-αμερικανικού κινήματος, διότι φοβούνται ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε φυγή των επιχειρήσεων και σε αύξηση της εγκληματικότητας. Για παράδειγμα, στην Τσατανούγκα του Τενεσί, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι τοπικοί ακτιβιστές ήθελαν να μετονομάσουν την 9η οδό σε οδό Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, και το δημοτικό συμβούλιο συμφώνησε με την πρόταση πλην όμως μόνο για το μισό του δρόμου που ήταν πιο στενά συνδεδεμένο με την κοινότητα των Μαύρων. Οι επιχειρηματίες του άλλου μισού της 9ης οδούς αντιτάχθηκαν σθεναρά διότι πίστευαν ότι θα ήταν κακό για τις επιχειρήσεις· ότι το όνομα θα επέφερε μείωση στην αξία των ακινήτων προσδίδοντας άρωμα γκέτο στην περιοχή.

Στην πραγματικότητα, Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ονομάζονται οι δρόμοι που βρίσκονται ήδη στις πιο φτωχές περιοχές, ενώ, για παράδειγμα, Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι ονομάζονται δρόμοι με έντονη επιχειρηματική δραστηριότητα, σχολεία, εκκλησίες και, κατά συνέπεια, περισσότερη καθαριότητα και ασφάλεια. Εξαιρέσεις υπάρχουν: στο Τσάπελ Χιλ της Βόρειας Καρολίνας, ο δρόμος με το όνομα του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ έχει καλή φήμη-είναι οικονομικά ενεργός και ζωντανός.

Το πρόβλημα της αστικής παρακμής είναι παλιό: οι περισσότερες αμερικανικές μεγαλουπόλεις έχουν χάσει το κέντρο τους και το λεγόμενο “downtown living’’ σημαίνει φτώχεια και έγκλημα. Όταν λοιπόν μετονομάζεται σε Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ένας δρόμος σε μια περιοχή που έχει βουλιάξει οικονομικά και πολιτιστικά, δεν φταίει το όνομά του για τη φτώχεια και το έγκλημα, φταίει η γενικότερη πολεοδομική πολιτική: συχνά στις γειτονιές των Μαύρων δεν υπάρχει τίποτ’ άλλο εκτός από μαγαζιά φτηνών ειδών («ό,τι πάρεις με ένα δολάριο»), φαστφουντάδικα και καφετέριες· τα σχολεία βρίσκονται συνήθως καταμεσής στην αστική έρημο.

Ο Μέλβιν Γουάιτ και το ίδρυμά του Beloved Streets of America έχει συγκεντρώσει αρκετά χρήματα για να αγοράσει πολλά εγκαταλελειμμένα κτίρια προκειμένου να γίνουν προσπάθειες αναζωογόνησης κατά μήκος και γύρω από την Martin Luther King Drive στο Σαιντ Λούις. Ποια είναι τα συστατικά ενός επιτυχημένου δρόμου που να εκφράζει τα ιδανικά του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και γενικότερα της αμερικανικής δημοκρατίας; Κίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων, πεζοί, αυτοκίνητα, αστικοί κήποι, τεχνολογικά κέντρα, μικρές επιχειρήσεις. «Ένα καλό σχολείο κι ένα καλό παντοπωλείο μπορούν να μεταμορφώσουν έναν κακόφημο δρόμο σε έναν ευχάριστο και ασφαλή τόπο συνάντησης και οικονομικής δραστηριότητας», λέει ο Μέλβιν Γουάιτ.