ΕΟΚΕ: Η διαδικτυακή συζήτηση για τα Άτομα με Αναπηρία

Η Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία (International Day of Persons with Disabilities) γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου. Η γιορτή αυτή καθιερώθηκε το 1992 από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Ο εορτασμός της ημέρας, στοχεύει να επιστήσει την προσοχή στα προβλήματα που προκύπτουν από την αναπηρία, και να ενδυναμώσει την υποστήριξη για την αξιοπρέπεια, τα δικαιώματα και την ευημερία των ατόμων με αναπηρία. Επιδιώκει επίσης να ευαισθητοποιήσει το κοινό για τα οφέλη που θα προκύψουν από την ένταξη των ατόμων με αναπηρία σε κάθε πτυχή της πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι το 15% περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού, πάνω από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι, αντιμετωπίζουν κάποια μορφή αναπηρίας. Ο αριθμός αυτός προβλέπεται να αυξηθεί με δεδομένη τη γήρανση του πληθυσμού και την αύξηση των μεταδοτικών ασθενειών. Κι ενώ η αναπηρία σχετίζεται με μειωμένες δυνατότητες, αυτό δεν συμβαίνει στον ίδιο βαθμό για όλα τα άτομα με αναπηρία. Πολλά εξαρτώνται κυρίως από το περιβάλλον στο οποίο ζουν και από το εάν έχουν ίση πρόσβαση στην υγεία, την εκπαίδευση και την εργασιακή απασχόληση.

Φέτος, η Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία γιορτάζεται κατά τη διάρκεια της εβδομάδας από τις 30 Νοεμβρίου έως τις 4 Δεκεμβρίου σε συνδυασμό με την 13η Σύνοδο της Διάσκεψης Κρατών Μελών στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Αυτή τη χρονιά, η ημέρα είναι αφιερωμένη στην δόμηση μιας προσβάσιμης και βιώσιμης  μετά Covid-19 εποχής.  

Με την πανδημία να επηρεάζει όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα τους πιο ευάλωτους ανθρώπους στην κοινωνία και με πολλά άτομα με αναπηρία να πληρώνουν ήδη ένα τεράστιο τίμημα, είναι σήμερα πιο σημαντικό παρά ποτέ να πραγματοποιηθούν δράσεις για την περαιτέρω ενδυνάμωση των ατόμων με αναπηρία δημιουργώντας έναν κόσμο χωρίς νομικά, τεχνολογικά και φυσικά εμπόδια, όπως και εμπόδια από λανθασμένες συμπεριφορές. Αυτό θα τους επέτρεπε να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους ως ίσοι πολίτες και να ζήσουν απρόσκοπτα ως ενεργά μέλη της κοινωνίας.

Υπάρχουν περίπου 87 εκατομμύρια άτομα με κάποιας μορφής αναπηρία στην Ε.Ε. Όσο περνούν τα χρόνια, ο αριθμός των ανθρώπων με αναπηρία θα εξακολουθήσει να αυξάνεται στο μέλλον.

Με αφορμή την Ημέρα, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) διοργάνωσε στις 2 Δεκεμβρίου μια διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου. Στο πάνελ έλαβαν μέρος ομιλητές που είναι ένθερμοι υποστηρικτές των ατόμων με αναπηρία και ο καθένας από τους οποίους αγωνίζεται σε πολλά διαφορετικά επίπεδα για να γίνει ο κόσμος πιο προσιτός στα άτομα με αναπηρία. Συγκεκριμένα, συμμετείχαν οι: Sinéad Burke - Ιρλανδή συνήγορος για θέματα αναπηρίας και διευθύντρια της συμβουλευτικής εταιρείας «Tilting the Lens» η ένταξη της οποίας αποτέλεσε πρωτοβουλία της Επιτροπής, Ιωάννης Βαρδακαστάνης - μέλος της ΕΟΚΕ και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ για την Αναπηρία και της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), Krzysztof Pater - μέλος της ΕΟΚΕ, συντάκτης και εισηγητής της γνωμοδότησης σχετικά με το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία να ψηφίζουν στις Ευρωεκλογές, καθώς και ο Pier Vittorio Barbieri - επικεφαλής της Θεματικής Ομάδας της ΕΟΚΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Η συζήτηση εστίασε στα φλέγοντα ζητήματα που πρέπει ακόμα να επιλυθούν ώστε να επιτευχθεί η ισότητα και η ένταξη των πολιτών με αναπηρία που θα τους επιτρέψει να ζήσουν ως ενεργά μέλη της κοινωνίας.

Τα θέματα συζήτησης αφορούσαν τις ανθρωποκεντρικές πολιτικές της Μεγάλης Βρετανίας και των κυβερνήσεων γενικότερα, τον αντίκτυπο της πανδημίας στα άτομα με αναπηρία και τις πτυχές της καθημερινότητάς τους που έχουν επηρεαστεί περισσότερο και τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στις κοινωνίες. Οι ομιλητές αναφέρθηκαν στην εκπαίδευση, την εργασία, τους προσβάσιμους εργασιακούς χώρους, αλλά και στη χρήση γλώσσας που θα δώσει ένα αίσθημα ασφάλειας και άνεσης στα άτομα με αναπηρία. Είναι επίσης ιδιαίτερης σημασίας, να λαμβάνουν μέρος απευθείας στις αποφάσεις που τα αφορούν.

Η Πρόεδρος της ΕΟΚΕ Christa Schweng καλωσόρισε την Sinéad Burke, υπενθυμίζοντας τη σημασία της Συνόδου των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, «μια εμβληματική διεθνή συμφωνία που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος αντιλαμβάνεται την αναπηρία. Η συμφωνία υπεγράφη από την Ε.Ε. το 2010, αλλά δεν έχει ακόμα επικυρωθεί από όλα τα κράτη-μέλη».

Πόσο αισιόδοξη είναι η Sinéad Burke για την προσπάθεια που καταβάλει για να ενθαρρύνει τα παιδιά ώστε να αποδέχονται τη διαφορετικότητα λόγω αναπηρίας; Πώς ανταποκρίνονται;

«Έχω βάσιμες ελπίδες. Αλλά με διακατέχει και μια αίσθηση νευρικότητας και φόβου. Νομίζω ότι συχνά η αναφορά στα παιδιά, χρησιμοποιεί φράσεις και γλώσσα, όπως το ότι αυτά δεν βλέπουν κάτι διαφορετικό. Δεν πιστεύω ότι αυτό είναι αλήθεια. Από τότε που ήμουν μαθήτρια, ήταν σαφές ότι τα παιδιά βλέπουν το διαφορετικό. Έχουν επίγνωση της ταυτότητας από πολύ μικρή ηλικία, αλλά αυτό που διαφέρει στα παιδιά από τους ενήλικες είναι ότι συχνά αποκρίνονται με περιέργεια και με ενσυναίσθηση.

Όταν πρόκειται για θέματα αναπηρίας, συχνά η απόκριση των ενηλίκων είναι να μην κάνουν απολύτως τίποτα, να είναι απαθείς. Θα ζητούσα από τους ενήλικες να προσέξουν τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά (τους) ανταποκρίνονται. Να δουν ότι η αποδοχή και η περιέργεια είναι σημαντικές. Για να σας δώσω ένα πολύ σύντομο παράδειγμα: ως γυναίκα με εμφανή αναπηρία, ξεχνάω μερικές φορές ότι έχω νανισμό μέχρι που μου το υπενθυμίζουν οι γύρω μου, γιατί είμαι ανάπηρη εκ γενετής. Αλλά υπάρχουν στιγμές στην καθημερινότητά μου που μου υπενθυμίζουν συνεχώς ότι είμαι ανάπηρη και αυτές θα συμβούν στο σουπερμάρκετ ή στο μανάβικο. Συχνά θα βρεθώ σε έναν από τους διαδρόμους και ένα παιδί που συνοδεύεται από τους γονείς του θα με δει και θα πει φωναχτά: κοιτάξτε, να μια γυναίκα νάνος.

Εάν κάποιος από εσάς είναι γονέας ή έχει βρεθεί σε μια τέτοια κατάσταση, καταλαβαίνει τι συμβαίνει στη συνέχεια. Ο ενήλικας νιώθει ντροπή και δεν μπορεί να πιστέψει ότι το παιδί αντέδρασε με αυτόν τον τρόπο. Και επιλέγει να αποσπάσει την προσοχή του δείχνοντάς του κάτι άλλο γιατί δεν γνωρίζει τον τρόπο ή δεν αισθάνεται την ανάγκη να διευκολύνει μια συζήτηση πάνω στο θέμα.

Το παιδί δεν ενδιαφέρεται παρά μόνο για μένα και με αποκαλεί γυναίκα-νάνο. Ο ενήλικας δεν ξέρει τι να πει ή τι να κάνει. Δεν είχε προηγουμένως καμία αλληλεπίδραση με την αναπηρία. Το μόνο που κάνει είναι να το απομακρύνει από το χώρο. Με αυτήν τους όμως την πράξη, ουσιαστικά λένε στο παιδί ότι είμαι ένα άτομο που δεν πρέπει να δει, ούτε να του μιλήσει. Με αντιμετωπίζουν ως αντικείμενο λόγω της δικής τους αμηχανίας και του φόβου ότι θα γίνουν οι ίδιοι ευάλωτοι, αντί να δεχθούν την περιέργεια του παιδιού και να του πουν: ναι, αυτή είναι μια γυναίκα νάνος, γιατί δεν της λες ένα γεια; Όταν το παιδί θα με χαιρετήσει, θα έχει ικανοποιηθεί η περιέργειά του και θα μιλήσει ξανά σε άτομα με αναπηρία. Αν οι ενήλικες προετοιμάζουμε τα παιδιά να κατανοούν την αναπηρία ως κάτι ξένο, τότε θα υπάρχουν παρόμοιες καταστάσεις.

Στο σχολείο ή τη ζωή γενικότερα δεν υπάρχουν πρακτικές που να ενθαρρύνουν την ένταξη των ατόμων με αναπηρία. Πιστεύω, λοιπόν ότι οι ενήλικες πρέπει να καθοδηγηθούν από τα παιδιά για την ανταπόκριση στην αναπηρία. Ακόμη και μια συνομιλία στο σουπερμάρκετ, είναι μια σημαντική αρχή».