Ο Βαλερί Ζισκάρ ντ' Εστέν υπήρξε διαπρεπής οικονομολόγος και συγγραφέας πολλών βιβλίων, ενώ ήταν από το 2003 μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας.
«Προσωπικός φίλος» του Κωνσταντίνου Καραμανλή — του διέθεσε το προεδρικό αεροσκάφος του για να επιστρέψει στην Ελλάδα το 1974 — ο Ντ’ Εστέν δήλωνε το 2019 σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Καθημερινή ότι χάρη σε εκείνον «η Ελλάδα μπόρεσε να βρει τον δρόμο προς τη δημοκρατία και να γίνει, το 1981, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Γεννημένος τη 2η Φεβρουαρίου 1926, μέλος της γαλλικής αντίστασης και από τα 18 του χρόνια, το 1944, μέλος της πρώτης στρατιάς της Ελεύθερης Γαλλίας, ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν έλεγε πως θαύμαζε δύο άνδρες: τον στρατηγό Σαρλ ντε Γκολ και τον Ζαν Μονέ, πατέρα της Ευρώπης.
Δεν ήταν παρά 48 ετών όταν εξελέγη πρόεδρος το 1974, επικρατώντας του Φρανσουά Μιτεράν, σε μια Γαλλία που ενταφίαζε τριάντα χρόνια οικονομικής ακμής και προσπαθούσε ακόμα να χωνέψει τον Μάη του ’68. Ήταν ο πρώτος μη γκολικός πολιτικός που αναδείχθηκε στην προεδρία της Γαλλίας έπειτα από δεκαετίες.
Το πρώτο διάστημα μετά την επικράτησή του, έπνευσε άνεμος ελευθερίας στη Γαλλία, έπειτα από τα χρόνια του Ντε Γκολ και του Πομπιντού. Οι προοδευτικές μεταρρυθμίσεις που προώθησε — ενηλικίωση στα 18, αποποινικοποίηση της άμβλωσης — είχαν φόντο το, χωρίς προηγούμενο για τη χώρα, προσωπικό του στιλ, τις φωτογραφήσεις ενώ έκανε σκι ή στο ποδοσφαιρικό γήπεδο, τις προεκλογικές αφίσες στις οποίες εικονιζόταν με την κόρη του, τις τηλεοπτικές ευχές για το νέο έτος μαζί με τη σύζυγό του.
Ο πολιτικός με την λεπτή σιλουέτα που δεν δίσταζε να παίξει ακορντεόν στην τηλεόραση τα πρώτα χρόνια επέλεγε να αψηφά συμβάσεις και τυπικότητες, καλώντας απλούς Γάλλους για δείπνο μια φορά την εβδομάδα, ανοίγοντας τις πόρτες της προεδρίας σε εργαζόμενους στην αποκομιδή των απορριμμάτων, μετανάστες από το Μαλί, για να πάρουν μαζί χριστουγεννιάτικο πρόγευμα — μεταμορφώνοντας την πολιτική επικοινωνία, που ήταν ακόμα πολύ άκαμπτη. Το γαλλικό ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο (Office de Radio et Télévision françaises, ORTF) καταργήθηκε τέσσερις μήνες αφού ανέλαβε την εξουσία.
Ο Ντ’ Εστέν, καθαρό προϊόν της γαλλικής ελίτ, έγινε για πρώτη φορά μέλος της κυβέρνησης το 1959· ήταν υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Δήμαρχος της Σαμαλιέρ, του πολιτικού οχυρού του στην Ωβέρνη, επισκίασε τον Ζακ-Σαμπάν Ντελμάς για να μετατραπεί σε αδιαφιλονίκητο ηγέτη της γαλλικής δεξιάς ως την εκλογική του νίκη το 1974.
Έπειτα από την πολλά υποσχόμενη αρχή της προεδρίας του, ο Ντ’ Εστέν, στον οποίο ο γαλλικός Τύπος αναφερόταν συχνά με το ακρώνυμο VGE, θα βρισκόταν αντιμέτωπος με την πρώτη του κρίση το 1976, όταν ο πρωθυπουργός του, ο γκολικός μετέπειτα πρόεδρος Ζακ Σιράκ, παραιτήθηκε.
Ήταν ο ηγέτης που ανέλαβε την πρωτοβουλία για να δημιουργηθεί η G7, το κλαμπ των ηγετών των πιο οικονομικά ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου, ενώ συνέβαλε καθοριστικά να εδραιωθεί ο λεγόμενος γαλλογερμανικός άξονας, μαζί με τον καγκελάριο Χέλμουτ Σμιτ.
Η επιβράδυνση της γαλλικής οικονομίας μετά την πετρελαϊκή κρίση, τα σκάνδαλα — η ύποπτη αυτοκτονία του υπουργού του Ρομπέρ Μπουλάν, τα διαμάντια που του πρόσφερε ο ηγέτης της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας Ζαν-Μπεντέλ Μποκασά — και η στροφή του σε πιο συντηρητικές πολιτικές θέσεις και στη λιτότητα έπληξαν τη δημοτικότητά του.
Τη 10η Μαΐου 1981, δεν κατάφερε να επανεκλεγεί, ηττήθηκε με διαφορά ενός εκατομμυρίου ψήφων από τον Φρανσουά Μιτεράν, που θα γινόταν ο πρώτος αριστερός πρόεδρος της 5ης γαλλικής Δημοκρατίας, που εγκαθιδρύθηκε το 1958. «Δεν είχα φανταστεί ποτέ την ήττα», θα παραδεχόταν αργότερα.
Έπειτα από μια αποχώρηση που έχει μείνει στη μνήμη πολλών για την άδεια καρέκλα που απέμεινε στο πλάνο μετά το τελευταίο του προεδρικό διάγγελμα, ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν πέρασε βαθιά κατάθλιψη. Αυτό που θυμόταν περισσότερο, θα έγραφε το 2006, δεν ήταν «η ταπείνωση», αλλά κάτι πολύ πιο οδυνηρό: «η απόγνωση του να αφήνεις το έργο σου ανολοκλήρωτο».
Σιγά-σιγά, το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990, ο VGE — ή, κατά το πολύ λιγότερο κολακευτικό προσωνύμιο της εφημερίδας Le Canard Enchaîné, «ο πρώην» (L’Ex) — και οι πολιτικές του ιδέες άρχισαν να χάνονται από το πολιτικό τοπίο.
Ο πρώην αρχηγός του κράτους, ευρωβουλευτής από το 1989 ως το 1993, πεπεισμένος ευρωπαίος, θα επιδίωκε μολαταύτα να επιτύχει έναν τελευταίο μεγαλεπήβολο στόχο: να εκλεγεί πρόεδρος της Ευρώπης. Το 2001, ονομάστηκε πρόεδρος της Συνέλευσης για το Μέλλον της Ευρώπης, που επιφορτίστηκε με την κατάρτιση ευρωπαϊκού συντάγματος — που όμως θα απορριπτόταν στο δημοψήφισμα του 2005 (το όχι επικράτησε με το 55%).
19°
