«Αν γίνεται να ανατραπεί ο Allende, προχωρήστε!»

Nεα απόρρητα έγγραφα για την πολιτική των ΗΠΑ στη Χιλή επί προεδρίας του μαρξιστή προέδρου Salvador Allende βλέπουν αυτές τις ημέρες το φως της δημοσιότητας. Τα αποχαρακτηρισμένα πλέον έγγραφα προέρχονται από το Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ και καταδεικνύουν τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε ο σύμβουλος για θέματα ασφαλείας των ΗΠΑ, Henry Kissinger, στη διαμόρφωση και υιοθέτηση μιας πολιτικής εχθρικής και αποσταθεροποιητικής προς την εκλεγμένη κυβέρνηση Αllende. Όμως τα έγγραφα δείχνουν επίσης ότι η πολιτική των ΗΠΑ δεν ήταν μονολιθική και ότι υπήρχαν και σημαντικές φωνές που διαφωνούσαν.

Καθοριστική ημέρα υπήρξε η 5η Νοεμβρίου 1970. Τοτε επρόκειτο να συνεδριάσει το Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας των ΗΠΑ προκειμένου να εξετάσει την πολιτική της χώρας έναντι της μαρξιστικής κυβέρνησης της Χιλής. Ο Kissinger, φοβούμενος ότι η σύσκεψη δεν θα κατέληγε σε ομοφωνία καθ’ όσον υπήρχαν διάφορες απόψεις, κατάφερε να επιτύχει μία 24 αναβολή της σύσκεψης ώστε να έχει προσωπική συνάντηση προηγουμένως με τον πρόεδρο των HΠA Richard Nixon.

Εκεί του πρότεινε ένα σκληρό σχέδιο αντιμετώπισης του καθεστώτος που περιλάμβανε διάφορα αποσταθεροποιητικά μέτρα. Ο Kissinger δικαιολογούσε την υιοθέτηση των σκληρών μέτρων επικαλούμενους τους κινδύνους που θα προκαλούσε μία διατήρηση του καθεστώτος Allende τόσο στις άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής όσο και στην Ευρώπη.

Μεταξύ των μέτρων που προέβλεπε το σχέδιο ήταν ο συγχρονισμός προσπαθειών με χώρες όπως η Αργεντινή και η Βραζιλία για τη δημιουργία προβλημάτων στον Allende, το μπλοκάρισμα διεθνών δανείων προς τη Χιλή, η πίεση σε αμερικανικές επιχειρήσεις να φύγουν από τη Χιλή, το μανιπουλάρισμα της τιμής του χαλκού (του κυριότερου εξαγωγικού προϊόντος της Χιλής) κ.λπ.

«Είναι αναγκαίο να ξεκαθαρίσετε τη θέση σας» είπε ο Κissinger στον πρόεδρο Νixon. «Το παράδειγμα μιας επιτυχημένης εκλεγμένης μαρξιστικής κυβέρνησης στη Χιλή οπωσδήποτε θα έχει επιπτώσεις και σε άλλες περιοχές του κόσμου ιδιαίτερα στην Ιταλία. Η μιμητική αναπαραγωγή όμοιων φαινομένων σε άλλες περιοχές θα επηρεάσει σημαντικά την παγκόσμια ισορροπία και τη θέση μας».

Ο Nixon φαίνεται να πείσθηκε από τις απόψεις του συμβούλου του και την επόμενη ημέρα κατά τη διάρκεια της σύσκεψης του Εθνικού Συμβουλίου, σύμφωνα με τα νέα απόρρητα έγραφα είπε: «Aν υπάρχει τρόπος να ανατραπεί ο Allende, κάντε το. Η κύρια ανησυχία μας με τη Χιλή είναι ότι ο Allende θα μπορέσει να σταθεροποιηθεί και ότι η εικόνα που θα προβάλλει στον υπόλοιπο κόσμο θα είναι της επιτυχίας. Θα είμαστε πολύ ψυχροί και πολύ σταθεροί αλλά εκτελώντας πράξεις που θα αποτελέσουν ένα πραγματικό μήνυμα στον Allende και στους άλλους».

Αξίζει να σημειωθεί ότι όλοι στην κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν συμφωνούσαν με την σκληρή πολιτική του Kissinger. To Υπουργείο Εξωτερικών, επικεφαλής του οποίου ήταν ο William Rogers, υιοθετούσε μια στρατηγική «modus vivendi» με το καθεστώς της Χιλής. Φοβόταν το διεθνές σκάνδαλο που θα ακολουθούσε αν οι προσπάθειες ανατροπής του Allende έρχονταν στο φως της δημοσιότητας και υποστήριζε μια πολιτική συνύπαρξης.

Στο ίδιο μήκος κύματος το Γραφείο Εξωτερικών Υποθέσεων υποστήριζε ότι υιοθετώντας μια πολιτική αποσταθεροποίησης οι ΗΠΑ παραβίαζαν «τον σεβασμό τους για τα αποτελέσματα δημοκρατικών εκλογών» και μείωναν τη διεθνή αξιοπιστία τους ενισχύοντας τον «εθνικιστικό αντιαμερικανισμό». Μια τέτοια πολιτική «θα χρησιμοποιηθεί από την κυβέρνηση Allende για να ισχυροποιήσει τη θέση της έναντι του λαού της Χιλής και για να κερδίσει επιρροή στο αμερικανικό ημισφαίριο».

Όμως τελικά η γραμμή που υιοθετήθηκε ήταν η «σκληρή» γραμμή του Kissinger με όλες τις τραγικές συνέπειες που βίωσε η Χιλή μερικά χρόνια μετά με την επικράτηση του στρατιωτικού πραξικοπήματος και τη δολοφονία του προέδρου Αllende.