Αριζόνα: η μετά θάνατον εκδίκηση του Τζον Μακέιν

Νωρίς τα χαράματα της Παρασκευής 13 Νοεμβρίου, η Αριζόνα κλείδωσε για τον Τζο Μπάιντεν, αυξάνοντας το εκλεκτορικό του προβάδισμα στις 290 ψήφους. Μετά από 24 χρόνια –και για μόλις δεύτερη φορά μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου– η «Πολιτεία του χαλκού» ψήφισε τον Δημοκρατικό υποψήφιο· με δεδομένο πως ο Μπάιντεν αναμένεται να πάρει και την Τζόρτζια, ο Ντόναλντ Τραμπ θα είναι ο πρώτος Ρεπουμπλικάνος που καταφέρνει να χάσει και τις δύο πολιτείες μαζί – όσο και αν επιμένει να φωνάζει πως τον έκλεψαν.

Σε πλήρη αντίθεση με τον Τραμπ, εκείνος που αποδέχτηκε την ήττα ίσως πιο υποδειγματικά από οποιονδήποτε άλλον, ήταν ο Γερουσιαστής από την Αριζόνα, Τζον Μακέιν. Από το 2015 και μέχρι τον θάνατό του το 2018, ο Τραμπ είχε ανοίξει μια ιδιότυπη βεντέτα με τον Μακέιν στα πλαίσια των εκλογών του 2016, αποξενώνοντας τον πρώην Προεδρικό υποψήφιο και αντίπαλο του Μπαράκ Ομπάμα από το κόμμα που υπηρέτησε για σχεδόν 40 χρόνια. Όμως, στο τέλος, ο Μακέιν κέρδισε.

Ο μύθος και η καριέρα του Τζον Μακέιν

Έχοντας ακολουθήσει την οικογενειακή παράδοση, ο Μακέιν εντάχθηκε στο αμερικανικό πολεμικό ναυτικό και υπηρέτησε στον πόλεμο του Βιετνάμ. Εκεί, φυλακίστηκε από τους Βιετκόνγκ, βιώνοντας φρικτά βασανιστήρια για έξι ολόκληρα χρόνια· όταν ανακάλυψαν πως ο πατέρας του, Τζον Σ. Μακέιν, ήταν επικεφαλής του Αμερικανικού πολεμικού ναυτικού στον Ειρηνικό, του προσέφεραν τη δυνατότητα να αποφυλακιστεί πρόωρα – κυρίως για λόγους προπαγάνδας. Όμως, ο Μακέιν επέλεξε να τηρήσει τον κώδικα των Αμερικανικών δυνάμεων, αρνούμενος να αφεθεί ελεύθερος πριν από τους Αμερικανούς αιχμαλώτους  που είχαν συλληφθεί νωρίτερα από εκείνον.

Μετά τα πρώτα χρόνια της επιστροφής στις ΗΠΑ, ο Μακέιν εκπροσώπησε την Αριζόνα στην Ουάσιγκτον. Αρχικά κατέβηκε στο  Κογκρέσο, ενώ από το 1987 και μέχρι τον θάνατο του εκλεγόταν συστηματικά στη Γερουσία. Παρά τις συντηρητικές του θέσεις, ο Μακέιν ήταν από τους Ρεπουμπλικάνους Γερουσιαστές που ψήφιζαν σε συμφωνία με τους Δημοκρατικούς αντιπάλους τους σχεδόν μία στις τρεις φορές, ενοχλώντας συχνά την πολύ συντηρητική πλευρά του κόμματος του – η οποία όμως ακόμα παρέμενε ανοργάνωτη.

Οι αποτυχημένες προσπάθειες για την Προεδρία

Το 2000 ο Μακέιν διεκδίκησε το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων, απέναντι στον Μπους τον νεότερο – και τον πανίσχυρο μηχανισμό του πατέρα του. Παρότι τον ζόρισε αρκετά, ο Μακέιν έχασε, βλέποντας τελικά τον Μπους να κερδίζει την Προεδρία. Το 2008 διεκδίκησε ξανά το χρίσμα του κόμματος του, αυτή τη φορά με επιτυχία· όμως, στην Προεδρική κούρσα είχε αντίπαλο τον Μπαράκ Ομπάμα που ερχόταν με φόρα, υποσχόμενος να περάσει τις ΗΠΑ σε μια νέα σελίδα μετά την οκταετία Μπους. 

Η αντίθεση ανάμεσα στον Ομπάμα και τον Μακέιν ήταν εντυπωσιακή. Ο Ομπάμα ήταν νέος ενώ εκείνος ήταν ήδη πολύ μεγάλος, ο Ομπάμα είχε ένα εξωφρενικό επικοινωνιακό χάρισμα ενώ εκείνος παρέμενε μονίμως άβολος, ο Ομπάμα είχε τη στήριξη των Δημοκρατικών που έβλεπαν την εξουσία να έρχεται, ενώ εκείνος είχε τη χλιαρή υποστήριξη των Ρεπουμπλικάνων που ένιωθαν την κούραση και τον θυμό του εκλογικού σώματος για τον πόλεμο στο Ιράκ. Παράλληλα ο Μακέιν αντιμετώπισε τον σταδιακό ριζοσπαστισμό μερίδας των Ρεπουμπλικάνων, στον οποίο εναντιώθηκε παρά το πολιτικό κόστος. Σε ένα ιστορικό στιγμιότυπο, δύο ψηφοφόροι κατηγόρησαν τον Ομπάμα ως «Άραβα» και «φίλο της εσωτερικής τρομοκρατίας» με τον Μακέιν να τους διακόπτει λέγοντας πως αντίπαλος του είναι ένας «τίμιος άνθρωπος, που δεν πρέπει να φοβάστε, και με τον οποίο απλώς έχουμε θεμελιώδεις διαφορές».

Το «class» και ο «loser»

Συγκεντρώνοντας μόλις 173 εκλέκτορες έναντι 365 του Ομπάμα, ο Μακέιν έζησε μια πολιτική συντριβή. Όμως, στην ομιλία του μετά το αποτέλεσμα, ευχήθηκε στον αντίπαλο του τα καλύτερα και απαίτησε από το κοινό του να σταματήσει να τον αποδοκιμάζει, αδυνατώντας μάλλον να φανταστεί πως οκτώ χρόνια αργότερα η θεωρία συνομωσίας που ήθελε τον Ομπάμα να μην είναι Αμερικάνος θα βοηθούσε τον Ντόναλντ Τραμπ να είναι εκείνος ο πρώτος Ρεπουμπλικάνος Πρόεδρος μετά τον Τζορτζ Μπους. Η αποδοχή της ήττας του Μακέιν ήταν ο ορισμός του “class” καθώς δεν έκρυβε ούτε μισή γραμμή μισαλλοδοξίας και απέχθειας – παρά μόνο πικρίας για το αποτέλεσμα, που όμως δεν αμφισβήτησε ούτε στιγμή.

Ο Μακέιν επέστρεψε στην Ουάσιγκτον, συνεχίζοντας να εκπροσωπεί την Αριζόνα. Με τον καιρό εξελίχθηκε σε έναν Αμερικάνο statesman, και παρότι δεν έφτασε ποτέ πιο ψηλά από τη Γερουσία, η αξιοπρέπεια που έδειξε μπροστά στην ήττα, η ακεραιότητα του χαρακτήρα του και των θέσεων του, αλλά και τα μαρτύρια που πέρασε στο Βιετνάμ, κατέταξαν και εκείνον στις συνειδήσεις των περισσότερων Αμερικάνων ως έναν έντιμο άνθρωπο με τον οποίο οι μισοί από αυτούς είχαν απλώς ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές.

Εκτός όμως από τη συνείδηση του Ντόναλντ Τραμπ και των πιστών οπαδών του. Παρότι ο Μακέιν ανακοίνωσε αρχικά τη στήριξη του σε οποιονδήποτε Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο για το 2016,  ακολούθησε την πρωτοβουλία του επίσης αντιπάλου του Ομπάμα το 2012, Μιτ Ρόμνεϊ, και καταδίκασε τις «άσχετες και επικίνδυνες δηλώσεις» του Τραμπ σε θέματα εθνικής ασφαλείας. Νωρίτερα, ο Τραμπ είχε αποκαλέσει τον Μακέιν “loser” λέγοντας πως «ο μόνος λόγος» για τον οποίο έγινε γνωστός ήταν επειδή «τον έπιασαν» και προσθέτοντας πως εκείνος προτιμάει «όσους δεν φυλακίζονται από τον εχθρό». Μετά τη δημοσιοποίηση του βίντεο όπου ο Τραμπ δήλωνε αυτάρεσκα με ποιον τρόπο μπορεί να πιάνει τις γυναίκες, ο Μακέιν απέσυρε πλήρως τη στήριξη του, και περιορίστηκε σε έναν άχαρο ρόλο εσωκομματικής αντιπολίτευσης.

Η προστασία του Obamacare, η κηδεία του και η Αριζόνα το 2020

Η κόντρα Τραμπ-Μακέιν συνεχίστηκε και μετά το 2016. Ως Γερουσιαστής, ο Μακέιν διαφώνησε αρκετές φορές με το κόμμα του, με την ιστορική του ψήφο το 2017 εναντίον των ρυθμίσεων που θα καταργούσαν σε μεγάλο βαθμό το Obamacare να ξεχωρίζει, σοκάροντας τους Ρεπουμπλικάνους – και εξοργίζοντας τον Τραμπ όσο κανείς άλλος.

Ο Γερουσιαστής από την Αριζόνα πέθανε το καλοκαίρι του 2018, νικημένος από τον καρκίνο στον εγκέφαλο. Στην κηδεία του βρέθηκαν τόσο πολιτικοί σύμμαχοι, όσο και αντίπαλοι, έλειπε όμως ο Αμερικάνος Πρόεδρος, ο οποίος δεν έλαβε ποτέ πρόσκληση, σε ένα μεγαλοπρεπές πολιτικό και προσωπικό άδειασμα. Ακόμα πιο εντυπωσιακά όμως, ο Μακέιν είχε ζητήσει από τον άνθρωπο που του στέρησε την Προεδρία το 2008 να εκφωνήσει επικήδειο λόγο, διδάσκοντας στους Αμερικάνους πολιτικούς και πολίτες ακόμα και μετά τον θάνατο του ποια θα πρέπει να είναι τα πλαίσια της πολιτικής σύγκρουσης. Ο Ομπάμα δέχτηκε την πρόσκληση με έκπληξη και σεβασμό, σημειώνοντας εύστοχα στην ομιλία του πως «ο Τζον φύλαγε το τελευταίο για το τέλος, αναγκάζοντας τον Τζορτζ Μπους και εμένα να πούμε τα καλύτερα για εκείνον».

Όμως, ο Ομπάμα έκανε λάθος. Το τελευταίο που φύλαγε ο Μακέιν ήταν για τον Τραμπ, καθώς τον ανάγκασε να δει την Αριζόνα – την οποία ο Ρεπουμπλικάνος Πρόεδρος θεωρούσε σίγουρη – να επιλέγει τον Τζο Μπάιντεν. Ο ίδιος ο Μπάιντεν είχε δείξει το ίδιο ακριβώς επίπεδο προσωπικής και πολιτικής αξιοπρέπειας με τον Ομπάμα, μιλώντας και εκείνος στην κηδεία του Μακέιν, αδυνατώντας να συγκρατήσει τα δάκρια του. Ακολουθώντας τον ίδιο δρόμο, η δεύτερη σύζυγος του Μακέιν, Σίντυ, στάθηκε στο πλευρό του Μπάιντεν στην κούρσα του 2020, βοηθώντας τον να κερδίσει την Αριζόνα, με το μήνυμα της να εστιάζει στις αξίες που ένωναν τον σύζυγο της με τον Δημοκρατικό υποψήφιο, παρά τις πολιτικές τους διαφορές.

Γιατί αξίζει να τον θυμόμαστε σήμερα

Ο Τζον Μακέιν δεν ήταν ποτέ ένας εξαιρετικός πολιτικός. Μάλιστα, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την ανάδειξη της απίθανης Σάρα Πέιλιν σε κεντρικό στέλεχος των Ρεπουμπλικάνων, επιλέγοντας την για υποψήφια Αντιπρόεδρο και παρέχοντας στις εξωφρενικές απόψεις της μια τεράστια πλατφόρμα, πάνω στην οποία στηρίχτηκε στο μέλλον ο Ντόναλντ  Τραμπ. Στον Μακέιν έλειπε η πολιτική οξυδέρκεια και ευελιξία, αλλά και το θάρρος να εναντιωθεί ακόμα πιο σθεναρά στο κόμμα του όταν αυτό άρχισε να μετατρέπεται σε κάτι που εκείνος αποστρεφόταν. 

Όμως, καταλάβαινε από αξίες. Η στάση του Ντόναλντ Τραμπ μπροστά στην ξεκάθαρη ήττα του – αλλά και η συνολική πολιτική πορεία του – είναι διαμετρικά αντίθετες των αρχών του Μακέιν, οι οποίες φάνηκαν περισσότερο σε στιγμές απογοήτευσης και προσωπικών δυσκολιών. Ο Γερουσιαστής από την Αριζόνα πίστευε πως το εθνικό συμφέρον προηγούταν πάντα του προσωπικού και του πολιτικού· για τον Τραμπ ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Η πολιτική κληρονομιά του Μακέιν – μαζί με τη μαζική συμμετοχή των αυτόχθονων Ναβάχο που ζουν στην πολιτεία – έδωσαν την Αριζόνα για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες στον Δημοκρατικό υποψήφιο, έναν υποψηφιο που είχε περισσότερα κοινά μαζί του, κυρίως σε επίπεδο αξιών και ιδιοσυγκρασίας, με τις πολιτικές διαφορές να έχουν μικρότερη σημασία μπροστά στην πολιτισμική παρακμή της τετραετίας Τραμπ αλλά και στο ενδεχόμενο συνέχισης της για ακόμα τέσσερα χρόνια. Σήμερα, ο απερχόμενος Ρεπουμπλικάνος Πρόεδρος μάλλον κοιτάζει ακόμα πιο μπερδεμένος τον εκλεκτορικό χάρτη του 2020, καθώς ο Τζον Μακέιν πήρε την εκδίκηση του, με τους 11 εκλέκτορες της πολιτείας του να μετατρέπουν τη νίκη του φίλου του, Τζο Μπάιντεν, σε θρίαμβο.