Βραβείο Ζαχάρωφ 2020: Αυτές είναι οι τελικές υποψηφιότητες

Κάθε χρόνο το ΕΚ απονέμει το βραβείο Ζαχάρωφ σε ανθρώπους και οργανισμούς που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.

Ο νικητής τους του βραβείου Ζαχάρωφ για το 2019 ήταν ο Ίλαμ Τότι, ένας Ουιγούρος οικονομολόγος που αγωνίζεται για τα δικαιώματα της κοινότητας των Ουιγούρων της Κίνας.

Οι υποψηφιότητες για το βραβείο Ζαχάρωφ προτείνονται από πολιτικές ομάδες ή ομάδες τουλάχιστον 40 ευρωβουλευτών.

Οι πολιτικές ομάδες παρουσίασαν τις φετινές υποψηφιότητες σε κοινή συνεδρίαση της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων, της επιτροπής ανάπτυξης και της υποεπιτροπής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στις 28 Σεπτεμβρίου 2020.

Οι υποψήφιοι για το βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης για το 2020, είναι:

• Η δημοκρατική αντιπολίτευση στη Λευκορωσία, που εκπροσωπείται από το Συμβούλιο Συντονισμού, μια πρωτοβουλία θαρραλέων γυναικών, πολιτικών προσωπικοτήτων και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών. Προτάθηκε από ΕΛΚ, S&D, Renew Europe.
•  
• Mgr Νατζίμπ Μούσα Μιχαέλ, Αρχιεπίσκοπος Μοσούλης. Προτάθηκε από ID.
• Οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές της Guapinol και η Μπέρτα Κάσερες. Προτάθηκε από Verts/ALE, GUE/NGL
• Η δημοκρατική αντιπολίτευση στη Λευκορωσία, με εκπρόσωπο την Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια. Προτάθηκε από ΕΣΜ.
• Οι ΛΟΑΤΚΙ ακτιβιστές της Πολωνίας, Γιάκομπ Γκαουρόν, Πολίνα Παγιάκ, Παουέλ Πρενέτα και Καμίλ Ματζούκα, ιδρυτές του ιστοτόπου «Άτλας του Μίσους». Προτάθηκε Μαλίν Μπγιορκ, Τέρι Ρείντκε, Μάρκ Έιντζελ, Ρασμούσεν Άντρεσεν και 39 άλλα μέλη.

Η δημοκρατική αντιπολίτευση στη Λευκορωσία, όπως αυτή εκπροσωπείται από το Συμβούλιο Συντονισμού, αποτελεί μια πρωτοβουλία θαρραλέων γυναικών (η Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, βασική υποψήφια της αντιπολίτευσης, η νομπελίστρια Σβετλάνα Αλέξιεβιτς, η μουσικός και πολιτική ακτιβίστρια Μαρίγια Καλεσνίκοβα, οι πολιτικές ακτιβίστριες Βόλχα Καβάλκοβα και Βεράνικα Τσαπκάλα), καθώς και των εξής πολιτικών προσωπικοτήτων και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών: Σιαρέι Τσικανούσκι, βίντεο μπλόγκερ και πολιτικός κρατούμενος, Άλες Μπιαλιάτσκι, ιδρυτής της οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων Βιάσνα, Σιαρέι Ντιλέφσκι, Στσιάπαν Πουτσίλα, ιδρυτής του καναλιού NEXTA στο Τέλεγκραμ και Μίκολα Στατκέβιτς, πολιτικός κρατούμενος και προεδρικός υποψήφιος στις εκλογές του 2010.

Η Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια είναι καθηγήτρια, ακτιβίστρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικός που, μετά τη σύλληψη του συζύγου της, παρουσιάστηκε στις προεδρικές εκλογές του 2020 ως βασική υποψήφια της αντιπολίτευσης. Ο Αλεξάντερ Λουκασένκο ανακηρύχθηκε επίσημα νικητής των εκλογών παρά τις καταγγελίες μαζικής εκλογικής νοθείας και η Τιχανόφσκαγια, κατόπιν αιτήματός της για επανακαταμέτρηση των ψήφων, αναγκάστηκε να καταφύγει στη γειτονική Λιθουανία για να αποφύγει τη φυλάκιση. Η αμφιλεγόμενη επανεκλογή του Λουκασένκο προκάλεσε μαζικές διαμαρτυρίες που, παρά τον ειρηνικό τους χαρακτήρα, καταστάλθηκαν από τις αστυνομικές δυνάεις με πρωτοφανή βία. Εν τω μεταξύ ιδρύθηκε το Συμβούλιο Συντονισμού για την εκπροσώπηση της κοινωνίας πολιτών της Λευκορωσίας και τη διευκόλυνση της ειρηνικής μετάβασης της εξουσίας.

«Ο λαός της Λευκορωσίας αξίζει το βραβείο Ζαχάρωφ, επειδή οι Λευκορώσοι όλων των γενεών έχουν εξεγερθεί κατά της δικτατορίας του Λουκασένκο (...) Η βία δεν θα εμποδίσει τους πολίτες της Λευκορωσίας να διεκδικήσουν το αίτημά τους για ελεύθερες εκλογές και δημοκρατική αλλαγή», είπε η Σάντρα Κάλνιετε (ΕΛΚ, Λετονία). Από την πλευρά της, η Κάτι Πίρι (Κάτω Χώρες, ΕΛΚ) τόνισε ότι «αυτή η υποψιότητα αποδεικνύει την ισχυρή υποστήριξη των αιτημάτων και προσδοκιών του λαού της Λευκορωσίας για νέες, ελεύθερες και δίκαιες εκλογές, για δημοκρατική διακυβέρνηση, για θεμελιώδη δικαιώματα και το τέλος των αυταρχικών καθεστώτων στην ευρωπαϊκή ήπειρο».

«Η δημοκρατική αντιπολίτευση της Λευκορωσίας καλύπτει αναπόφευκτα μια ευρεία ποικιλία θέσεων και η υποψηφιότητα αυτή αντικατοπτρίζει ένα σύνολο δυνάμεων που, παρά τη διαφορετικότητά τους, συνδέονται από την αντίθεσή τους στο ισχύον καθεστώς και υποστηρίζουν σαφώς το θάρρος και τη γενναιότητα της κοινωνίας των πολιτών», πρόσθεσε ο Πάετ Ούρμας (Εσθονία, Renew Europe).

Η Άννα Φοτίγκα (Πολωνία, ΕΣΜ) εξήγησε τους λόγους για τους οποίους η πολιτική της ομάδα αποφάσισε να υποστηρίξει την υποψηφιότητα της δημοκρατικής αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας, με εκπρόσωπο την Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια: «Όλα αυτά τα χρόνια υποστηρίζουμε, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πάνω και πέρα από τις πολιτικές διαφορές, την δημοκρατική κοινωνία και αντιπολίτευση στη Λευκορωσία. Η επιλογή της Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια ως επικεφαλής και εκπρόσωπος της δημοκρατικής αντιπολίτευσης ήταν επιλογή τους (...)».

Όταν το Ισλαμικό Κράτος έφτασε στη Μοσούλη, τον Αύγουστο του 2014, ο αρχιεπίσκοπος Μοσούλης, Νατζίμπ Μούσα Μιχαέλ, διασφάλισε την εκκένωση της περιοχής από τους Χριστιανούς, τους Σύριους και τους Χαλδαίους, αποτρέποντας κατ’ αυτόν τρον τρόπο, μια μαζική δολοφονία στο Ιρακινό Κουρδιστάν. Παράλληλα κατάφερε να διασώσει περισσότερα από 800 ιστορικά χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 13ο έως τον 19ο αιώνα. Στη συνέχεια, τα χειρόγραφα αυτά ψηφιοποιήθηκαν και εκτέθηκαν στη Γαλλία και στην Ιταλία. Από το 1990 και μετά, ο Νατζίμπ Μούσα Μιχαέλ συνεισέφερε στη διαφύλαξη πάνω από 8.000 ακόμα χειρογράφων και 35.000 εγγράφων της Ανατολικής Εκκλησίας.

«Έχουμε την ευκαιρία να δώσουμε αυτό το βραβείο σε ένα θαρραλέο άτομο, έναν απτόητο υπερασπιστή των Χριστιανών αυτού του τόπου, να αναγνωρίσουμε και να υπογραμμίσουμε την προσπάθεια αυτού του ιερέα που αντιστάθηκε στη βαρβαρότητα και διέσωσε τα πολύτιμα αυτά χειρόγραφα», τόνισε ο Νικολά Μπέι.

Οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές της Γουαπινόλ στην Ονδούρα (Πορφίριο Σόρτο Σεντίγιο, Χοσέ Αβελίνο Σεντίγιο, Ορμπίν Ναούν Χερνάντεζ, Κέβιν Αλεχάντρο Ρομέρο, Άρνολντ Χαβιέρ Αλεμάν, Έβερ Αλεξάντερ Σεντίγιο, Ντανιέλ Μάρκεζ και Τζερεμίας Μαρτίνεζ Ντιαζ) είναι μέλη της Δημοτικής Επιτροπής Υπεράσπισης των Δημόσιων, Κοινών Αξιών στην Τοκόα. Έχουν φυλακιστεί για τη συμμετοχή τους σε καταυλισμό ειρηνικής διαμαρτυρίας εναντίον μιας εξορυκτικής εταιρείας της οποίας οι δραστηριότητες προκάλεσαν τη μόλυσνη των ποταμών Γουαπινόλ και Σαν Πέδρο. Παρά την απελευθέρωση άλλων φυλακισμένων, οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές της Γουαπινόλ βρίσκονται ακόμα υπό κράτηση ενώ η ομάδα δίωξης δεν έχει παρουσιάσει ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία που να δικαιολογούν την παράταση της κράτησής τους.

Η Μπέρτα Κάσερες, που δολοφονήθηκε τον Μάρτιο του 2016, ήταν μια γενναία οικολόγος και εξέχουσα ακτιβίστρια για τα εδαφικά δικαιώματα από την ιθαγενή κοινότητα Λένκα στην Ονδούρα. Ήταν συνιδρύτρια του Συμβουλίου των Αυτόχθονων Πληθυσμών της Ονδούρας (COPINH) και αγωνιζόταν κατά της υφαρπαγή γης, της παράνομης υλοτομίας και των έργων μεγάλης κλίμακας (mega-projects) για πάνω από δύο αιώνες. Το 2015 βραβεύθηκε με το διεθνές περιβαλλοντικό βραβείο Goldman.

Η Τίλι Μετζ (Λουξεμβούργο, Verts/ALE) αναφέρθηκε στις δύσκολες στιγμές που βιώνουν οι ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ονδούρα. «Πρόκειται για δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις που δείχνουν το καθεστώς ατιμωρησίας και αδικίας που επικρατεί στην Ονδούρα...η Ονδούρα έχει το υψηλότερο ποσοστό δολοφονιών ανθρώπων που είτε υπερασπίζονταν τη γη τους είτε το περιβάλλον στον κόσμο». 

Το 2019, οι ΛΟΑΤΚΙ ακτιβιστές της Πολωνίας Γιάκομπ Γκαουρόν, Πολίνα Παγιάκ, Παουέλ Πρενέτα και Καμίλ Ματζούκα, ίδρυσαν τον ιστότοπο «Άτλας του Μίσους», χαρτογραφώντας και παρακολουθώντας πολλούς τοπικούς πολωνικούς δήμους που είχαν υιοθετήσει, απορρίψει ή είχαν σε εκκρεμότητα «αντι-ΛΟΑΤΚΙ ψηφίσματα» ενώ διοχέτευαν πληροφορίες σε ακτιβιστές, μέσα ενημέρωσης και πολιτικούς. Σήμερα, πάνω από 100 δήμοι ή τοπικές αρχές στην Πολωνία έχουν αυτοανακηρυχθεί «ζώνες ελεύθερες από ΛΟΑΤΚΙ» ή υιοθέτησαν τους λεγόμενους «Περιφερειακούς Χάρτες Οικογενειακών Αξιών». Το 2020, οι τοπικοί δήμοι άσκησαν μήνυση στους Γιάκομπ Γκαουρόν, Πολίνα Παγιάκ και Παουέλ Πρενέτα για δυσφήμιση, απαίτησαν δημόσια συγνώμη και ζήτησαν την οικονομική αποζημίωση «οργανώσεων φιλικών προς τις οικογένειες» στις πέντε αυτές περιφέρειες.

«Αυτή η υποψηφιότητα αφορά [...] τον σεβασμό του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας, των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όλες αυτές τις αξίες που προωθεί δηλαδή το βραβείο Ζαχάρωφ. Και οι ακτιβιστές αυτοί δικάζονται σήμερα επειδή είχαν το θάρρος να αποκαλύψουν τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν οι ΛΟΑΤΚΙ», υπογράμμισε η Μάλιν Μπγιορκ (GUE/NGL).