Η Αγία Σοφία γίνεται τζαμί: H πρόκληση Ερντογάν - Οι αντιδράσεις

Έντονες αντιδράσεις προκάλεσε η απόφαση του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέψει σε τζαμί την Αγία Σοφία.

Πατώντας πάνω στην απόφαση της τουρκικής Δικαιοσύνης, η οποία έκρινε παράνομο το κυβερνητικό διάταγμα του Κεμάλ Ατατούρκ το 1934, με το οποίο μετατράπηκε σε μουσείο η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη, ο Ερντογάν ανακοίνωσε σε διάγγελμά του την απόφαση να μετατρέψει σε τζαμί το ιστορικό μνημείο, πυροδοτώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις.

Για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί τοποθετήθηκε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Αικατερίνη Σακελλαροπούλου.

«Η απόφαση της Τουρκίας να τη μετατρέψει σε τζαμί προκαλεί ευθέως την ιστορική μας μνήμη, υπονομεύει ανεπανόρθωτα τις αξίες της ανεκτικότητας και του διαλόγου των θρησκειών και επιφέρει σοβαρό πλήγμα στις σχέσεις της με την Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη διεθνή κοινότητα» ξεκαθάρισε η Αικατερίνη Σακελλαροπούλου για την Αγία Σοφία.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, σε παρέμβασή του, καταδίκασε την απόφαση Ερντογάν να μετατρέψει σε τζαμί την Αγία Σοφία, επισημαίνοντας ότι «η απόφαση αυτή -και μάλιστα 85 χρόνια από την ανακήρυξή της ως μουσείου- προσβάλλει τον οικουμενικό χαρακτήρα της». Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, η απόφαση αυτή επηρεάζει τόσο τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα αλλά και τις σχέσεις της Άγκυρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την UNESCO και την παγκόσμια κοινότητα συνολικά».

Για σοβαρή πρόκληση που παραβιάζει τις οικουμενικές αξίες έκανε λόγο ο πρόεδρος της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ υπογράμμισε ότι η κυβέρνηση έχει καθήκον να αναδείξει το θέμα σε διεθνές επίπεδο. Από τη μεριά της η πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ Φώφη Γεννηματά κάλεσε τους διεθνείς οργανισμούς να επιβάλουν κυρώσεις, χαρακτηρίζοντας «μαχαιριά» για τον ελληνικό λαό τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.

Είχαν προηγηθεί οι τοποθετήσεις του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια και της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, οι οποίοι έκαναν λόγο για πρόκληση της τουρκικής ηγεσίας απέναντι στη διεθνή κοινότητα. Η Λίνα Μενδώνη, μάλιστα, ξεκαθάρισε ότι «ο εθνικισμός που επιδεικνύει ο πρόεδρος Ερντογάν δεν συνιστά σωστό σύμβουλο, οδηγώντας τη χώρα του έξι αιώνες πίσω», υπογραμμίζοντας με νόημα ότι ο Τούρκος πρόεδρος «αποφάσισε για τη χώρα του την πολιτιστική απομόνωση της».

Διάγγελμα Ερντογάν για Αγία Σοφία: Στις 24 Ιουλίου η πρώτη μουσουλμανική προσευχή

Από τη μεριά του ο Ερντογάν υπεραμύνθηκε της απόφασής του να μετατρέψει σε τζαμί την Αγία Σοφία.

Στο διάγγελμα Έρντογαν για την Αγία Σοφία και ενώ υποστηρικτές του πανηγύριζαν έξω από το ιστορικό μνημείο και ο Ιμάμης είχε ήδη απευθύνει προσκλητήριο στους μουσουλμάνους να προσευχηθούν, ο Τούρκος πρόεδρος γνωστοποίησε ότι η πρώτη μουσουλμανική προσευχή στο τζαμί της Αγίας Σοφίας θα γίνει την Παρασκευή 24 Ιουλίου 2020.

«Ακυρώνουμε την πληρωμένη είσοδο, καθώς η Αγία Σοφία εγκαταλείπει το μουσειακό καθεστώς... Όταν έρθουν οι επισκέπτες θα δουν ότι δεν ισχύουν οι φήμες και πως διατηρούμε όλη την πολιτιστική κληρονομιά του μνημείου.... Η κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας, η Αγία Σοφία θα συνεχίσει να τους αγκαλιάζει όλους με το νέο της καθεστώς, το οποίο είναι πολύ πιο ειλικρινές και πολύ πιο πρωτότυπο... Οι πόρτες της Αγίας Σοφίας θα είναι ανοιχτές σε όλους, ντόπιους και ξένους, Μουσουλμάνους και μη Μουσουλμάνους» τόνισε μεταξύ άλλων ο Ερντογάν για την Αγία Σοφία.

Κατά τη διάρκεια της τοποθέτησής του ο Ερντογάν κάλεσε όλους να σεβαστούν την απόφαση να μετατραπεί σε τζαμί η Αγία Σοφία.

«Καλώ όλους να σεβαστούν την απόφαση για την Αγία Σοφία, η οποία ελήφθη από τα δικαστικά και εκτελεστικά όργανα της χώρας μας. Κατανοούμε όλες τις απόψεις που κατατίθενται στη διεθνή αρένα. Ωστόσο, το ζήτημα αφορά την κυριαρχία της Τουρκίας. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρούμε σαν παραβίαση της ανεξαρτησίας μας οποιαδήποτε στάση ξεπερνά την έκφραση γνώμης» ξεκαθάρισε.

Αγία Σοφία: Πώς αντέδρασαν ΗΠΑ, ΕΕ και Ρωσία στην απόφαση μετατροπής της σε τζαμί - Το μήνυμα από την UNESCO

«Απογοητευτική» χαρακτήρισε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ την απόφαση της Τουρκίας να μετατρέψει σε τζαμί την Αγία Σοφία.

Ειδικότερα, η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Μόργκαν Ορτέιγκους, κάλεσε την τουρκική κυβέρνηση να διατηρήσει την προσβασιμότητα σε όλους τους επισκέπτες.

«Κατανοούμε ότι η τουρκική κυβέρνηση παραμένει προσηλωμένη στη διατήρηση της πρόσβασης στην Αγία Σοφία για όλους τους επισκέπτες και ανυπομονούμε να ακούσουμε τα σχέδιά της για να διασφαλίσει ότι θα παραμείνει προσβάσιμη χωρίς εμπόδια σε όλους» τόνισε χαρακτηριστικά. Όπως εξήγησε η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η Αγία Σοφία είναι ένα σημαντικό μέρος από τις «ιστορικές τοποθεσίες της Κωνσταντινούπολης» που συμπεριλαμβάνονται στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, σε αναγνώριση της πλούσιας πολυπολιτισμικής της ιστορίας.

Για «λυπηρή» απόφαση έκανε λόγο ο ύπατος εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ζοζέπ Μπορέλ.

Ο κ. Μπορέλ, μιλώντας εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανέφερε ότι «η Αγία Σοφία έχει ισχυρή συμβολική, ιστορική και παγκόσμια αξία. Η Τουρκία έχει αναπτύξει μια παράδοση πολιτιστικής διατήρησης, καθώς και αναγνωρισμένη παράδοση πνευματικής και πολιτιστικής ανοικτότητας». Και πρόσθεσε: «Η απόφαση του Τουρκικού Συμβουλίου Επικρατείας να ανατρέψει μία από τις αποφάσεις ορόσημο της σύγχρονης Τουρκίας και η απόφαση του Προέδρου Ερντογάν να θέσει το μνημείο υπό τη διεύθυνση της Αρχής Θρησκευτικών Υποθέσεων, είναι λυπηρή».

Ο υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ επέκρινε έντονα την απόφαση της Τουρκίας για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, επισημαίνοντας: «Λυπούμαστε βαθιά, δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την απόφαση». Και εκτίμησε ότι με αυτήν την εξέλιξη η Τουρκία απομακρύνεται και άλλο από την Ευρώπη.

Από τη μεριά της η UNESCO ανακοίνωσε πως θα επανεξετάσει το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, μετά τη μετατροπή της σε τζαμί, ενώ η ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εξέφρασε και εκείνη τη θλίψη της γιατί «δεν εισακούστηκαν από την τουρκική κυβέρνηση ούτε η ανησυχία της ίδιας, ούτε και άλλων, κατά τόπους, Ορθοδόξων Εκκλησιών». Ο εκπρόσωπος του Πατριάρχη Κυρίλλου πρόσθεσε πως «η απόφαση αυτή δεν στοχεύει στη καθησύχαση των υπαρχουσών αντιθέσεων, αλλά αντιθέτως μπορεί να οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερους διχασμούς».

Το σκεπτικό της απόφασης να μετατραπεί σε τζαμί η Αγία Σοφία

Στον διεθνή Τύπο ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο σκεπτικό της απόφασης που πήρε το Τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας, το κορυφαίο διοικητικό δικαστήριο της Τουρκίας.

Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, η οποία είναι ιδιοκτησία του Ιδρύματος Μωάμεθ Πορθητή έχει διατηρηθεί και διασφαλίζεται «από τη νομική μας τάξη» και η Αγία Σοφία έχει παραχωρηθεί στο κοινό για να χρησιμοποιηθεί ως τζαμί κατ’απαίτηση του ιδρύματος.

Αναφέρει ακόμη ότι δεδομένου ότι πρόκειται για ακίνητη περιουσία και με βάση τον νομικό κανόνα, η φύση και ο σκοπός της ακίνητης περιουσίας στην ιδρυτική πράξη δεν μπορεί να αλλάξει, ενώ είναι δεσμευτικό το κράτος να διασφαλίσει ότι τα περιουσιακά στοιχεία του ιδρύματος χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τη βούληση του ιδρύματος.

Κατά συνέπεια συνάγεται το συμπέρασμα ότι η ακίνητη περιουσία που ανήκει στο ίδρυμα δεν είναι νομικά δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για άλλο σκοπό εκτός από τζαμί. Προσθέτει ότι ως εκ τούτου η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (του 1934) δεν ήταν σύμφωνη με τον νόμο. 

«Εξήχθη το συμπέρασμα ότι η ιδρυτική πράξη το διέθετε ως τζαμί και η χρήση του εκτός αυτού του χαρακτήρα δεν είναι δυνατή νομικώς. Η κυβερνητική απόφαση του 1934 με την οποία τερματίστηκε η χρήση της (Αγίας Σοφίας) ως τζαμί ορίζοντάς την ως μουσείο δεν είναι σύννομη» καταλήγει στην απόφασή του το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας, δίνοντας πάτημα στον Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί και να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στη διεθνή κοινότητα.

ΚΟΡΩΝΟΪΟΣ: Live updates - Τι πρέπει να ξέρουμε για τον κορωνοϊό- Συνεχής ενημέρωση εδώ