Η γεωργία «μηδενικών αποβλήτων» κερδίζει έδαφος στην Αφρική καθώς θεωρείται πως αντιμετωπίζει καλύτερα προβλήματα όπως η πείνα, η ανεργία και η κλιματική κρίση
Πριν από 35 χρόνια ένας επιστήμονας, γεννημένος στη Νιγηρία ξεκίνησε τον αγώνα του για να καταπολεμήσει τη φτώχεια στην αφρικανική ήπειρο.
Δεν είχε πολλά όπλα. Τέσσερα στρέμματα γης και μερικούς σπόρους. Είχε όμως ελπίδα. Η ξηρασία σε όλη την αφρικανική ήπειρο είχε προβληματίσει τότε τον Γκόντφρεϊ Ντζαμούγιο, ιερέα και καθηγητή πανεπιστημίου στο Ιρβάιν της Καλιφόρνιας.
«Οι άνθρωποι πέθαιναν από την πείνα, δεν μπορούσα να το αντέξω», λέει ο Ντζαμούγιο στο CNN.
Έχοντας διδακτορικό στη μικροβιολογία επέστρεψε στην Αφρική αναζητώντας μία λύση. Ο Αφρικανός επιστήμονας θεωρούσε πως η ήπειρος ήταν πλούσια σε βιοποικιλότητα και πως η σταθερή παραγωγή τροφίμων ήταν απολύτως ρεαλιστική. Πίστευε πως η ξηρασία δεν ήταν ο μόνος λόγος για την εκτεταμένη πείνα και πως η συνολική βιωσιμότητα του συστήματος δεν είχε μπει στην εξίσωση.
Έτσι ξεκίνησε να διαμορφώνει ένα γεωργικό σύστημα «μηδενικών αποβλήτων», το οποίο όχι μόνο θα αύξανε την παραγωγή αλλά θα βοηθούσε και το περιβάλλον και την δημιουργία θέσεων εργασίας.
Το 1985 ο καθηγητής παράτησε την πανεπιστημιακή του σταδιοδρομία και ξεκίνησε την βιώσιμη φάρμα του με το όνομα Songhai, στο Μπενίν.
Κεντρική ιδέα στην βιώσιμη γεωργία είναι οι φάρμες να είναι σχεδιασμένες με τέτοιο τρόπο ώστε να μιμούνται τον τρόπο που λειτουργούν τα οικοσυστήματα της φύσης.
«Ένα κεντρικό κομμάτι αυτής της ιστορίας είναι τα αγροκτήματα να είναι έτσι δομημένα που να λειτουργούν χωρίς να χρειάζονται ορυκτά καύσιμα ή χημικά», λέει η Λιζ Καρλάισλ, καθηγήτρια περιβαλλοντικών σπουδών στο πανεπιστήμιο της Σάντα Μπάρμπαρα, στην Καλιφόρνια.
«Αυτές οι ουσίες μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα τόσο στο διατροφικό σύστημα όσο και στο περιβάλλον», σχολιάζει.
Η γεωργία μηδενικών αποβλήτων, ένας τρόπος βιώσιμης γεωργίας, προσπαθεί να πάει αυτές τις αρχές ένα βήμα παραπάνω. Τα απορρίμματα και τα απόβλητα σε μία περιοχή δημιουργούν ζωοτροφή, κάυσιμα και θρεπτικές ουσίες σε μια άλλη.
Τα απόβλητα μίας περιοχής, όπως εκείνα των εκτρεφόμενων ζώων, θα χρησιμοποιηθούν είτε για την παραγωγή ενέργειας είτε σαν λιπάσματα για τις καλλιέργειες. Τα απομεινάρια από τους καρπούς με τη σειρά τους θα γίνουν ζωοτροφή κλπ», εξηγεί ο Ρόνι Μπράθγουεϊτ, αξιωματούχος στον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ.
Τα «μηδενικά απόβλητα» είναι ένα από τα σλόγκαν της εποχής λόγω και της συζήτησης για την κλιματική κρίση. Όμως αυτός ο τρόπος γεωργίας δεν είναι καινούργιος. Για χιλιάδες χρόνια ήταν η συνηθισμένη πρακτική μέχρι που η γεωργία ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες κινήθηκε προς την μονοκαλλιέργεια και τη χρήση συνθετικών λιπασμάτων, κατά τη διάρκεια της «πράσινης επανάστασης» της δεκαετίας του 1950. «Αυτό που δεν συνυπολογίστηκε ήταν η επίδραση που αυτός ο τρόπος γεωργίας έχει στη γη, στο νερό και γενικά στις φυσικές πηγές.
Η προσπάθεια του Ντζαμούγιο στο Shongai εξελίχτηκε σε ένα σύμβολο της αφρικανικής αντίστασης με ευεργετικά αποτελέσματα για όλη την περιοχή. Πέρα από την παραγωγή οργανικών προϊόντων στη φάρμα εργάζονται 300 άνθρωποι, ενώ τα απόβλητα της γης και των ζώων γίνονται λίπασμα ή ακόμα και βιοκαύσιμα.
Ο Ντζαμούγιο ζει εκεί και αναβαθμίζει συνεχώς τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται. Αυτό το πιστώνει στην πανεπιστημιακή του εκπαίδευση όμως το αποδίδει και στις πνευματικές και πολιτιστικές του ρίζες. Ειδικά στον πατέρα του, που τον ενθάρρυνε να συνεχίσει τις σπουδές του στο ανώτερο επίπεδο, προκειμένου να βοηθήσει τους συνανθρώπους του.
Μετά την επιτυχία στο πρώτο αγρόκτημα, το μοντέλο του Shongai έχει διαδοθεί ευρέως σε όλη τη δυτική Αφρική, με αντίστοιχα αγροκτήματα στη Σιέρα Λεόνε, την Ουγκάντα, τη Νιγηρία και αλλού.
Ο εμπνευστής του πιστεύει πως η γεωργία μηδενικών αποβλήτων αντιμετωπίζει όλο και καλύτερα τα ζητήματα για τα οποία δημιουργήθηκε. Δηλαδή την πείνα, την ανεργία και την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Και θέλει τη δει να εξελίσσεται και άλλο:
«Ναι είναι μια επανάσταση, αλλά δεν είναι μία επανάσταση με κάποιον εχθρό. Είναι μια επανάσταση που προσκαλεί όλους τους ανθρώπους να δουν τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο», λέει.
