Η Νέα Υόρκη στην εποχή του COVID-19 και η ιστορία του εφιαλτικού νεκροταφείου χιλιάδων ανώνυμων ψυχών.
Με σφιγμένο στομάχι, όλος ο πλανήτης είδε στις οθόνες του, τις εικόνες από το drone από το Hart Island της Νέας Υόρκης με τους λευκοντυμένους, με προστατευτικές στολές άνδρες, να θάβουν ομαδικά ξύλινα προχειροφτιαγμένα φέρετρα νεκρών από τον COVID-19. Νεκρών που κανένας δεν αναζήτησε, κανένας δεν ξέρει το όνομά τους -και κανένας δεν θα θυμάται πού είναι θαμμένοι. Το Harts Island από έρημο νησί – νεκροταφείο απόρων και ανωνύμων, έγινε μέσα σε μία μέρα η πιο μακάβρια εικόνα της εποχής.
Η Νέα Υόρκη ζει έναν μεγάλο εφιάλτη
Ο κυβερνήτης Andrew Cuomo δήλωσε ότι «Στην πολιτεία της Νέας Υόρκης χάθηκαν 2.753 ζωές στην επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου στο World Trade Center και 7.000 ζωές μέχρι τώρα εξαιτίας αυτής της κρίσης. Είναι σοκαριστικό, είναι οδυνηρό, σου κόβει την ανάσα. Δεν έχω καν τα λόγια να το περιγράψω».
Από την ημέρα αυτής της δήλωσης μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι νεκροί από τον κορωνοϊό στην Νέα Υόρκη έχουν ξεπεράσει τους 9.385. Και ο αριθμός συνεχίζει να μεγαλώνει.
Τα νεκροτομεία της πόλης έχουν αναγκαστεί να περιορίσουν το χρόνο που κρατούν τις σορούς των νεκρών που δεν τους έχει αναζητήσει κανείς (συνήθως είναι από έναν έως δύο μήνες) και μετά από 14 μέρες το περισσότερο, να τις προωθούν σε έναν εφιαλτικό μαζικό τάφο, τον «οικογενειακό τάφο της Νέας Υόρκης» όπως είναι γνωστό το Hart Island όπου θάβονται εκεί καθημερινά 25 άνθρωποι, θύματα του COVID-19.
Μία πόλη φωτογενής και γεμάτη ζωντάνια, δύναμη, τέχνη, το μέρος όπου εκπληρώνονται τα όνειρα. Και όμως στην καρδιά της κρύβει ένα μυστηριώδες νησί που έχει μετατραπεί σε μαζικό τάφο.
Στη δυτική άκρη του Long Island Sound, και βορειοανατολικά του Μπρονξ βρίσκεται το Hart Island με μήκος περίπου 1,6 χλμ. και πλάτος περίπου 530 μ., μέρος της ομάδας των Νησιών Pelham. Η πρώτη χρήση του νησιού ήταν σαν στρατόπεδο εκπαίδευσης των έγχρωμων στρατιωτών το 1864. Από τότε έγινε στρατόπεδο αιχμαλώτων κατά την περίοδο του Εμφύλιου Πόλεμου, ψυχιατρική κλινική, σανατόριο φυματικών, νεκροταφείο, καταφύγιο άστεγων, αναμορφωτήριο αρρένων, φυλακή, κέντρο αποτοξίνωσης από ναρκωτικά, ακόμα και αποθήκη πυραύλων κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και, τώρα ξανά, μαζικός τάφος απόρων. Κάποια σχέδια για να μετατραπεί το νησί σε ένα μεγάλο πάρκο αναψυχής ποτέ δεν ευοδώθηκαν.
Αντίθετα, έγινε το πιο μακάβριο σημείο του χάρτη της πολιτείας.
Στο Hart Island βρίσκονται θαμμένοι περισσότερο από ένα εκατομμύριο άνθρωποι τα οστά και οι σκελετοί των οποίων, τα τελευταία χρόνια, έχουν αρχίσει να ξεθάβονται από τις συνεχείς καταρρακτώδεις βροχές εξαιτίας της διάβρωσης του εδάφους, ένα πρόβλημα που ξεκίνησε από τη δεκαετία του ‘90. Το 2018 η κατάσταση χειροτέρεψε με υπολείμματα ανθρώπινων σκελετών να ξεθάβονται από τους λόφους και να φτάνουν μέχρι τις ακτές του νησιού ενώ το ρεύμα τα παρασύρει μέχρι το Long Island. Είναι μία τραγική ειρωνεία, να συμβαίνει αυτό εκεί που θάβονται οι παρίες της κοινωνίας ενώ όλοι ζητούν “λίγο περισσότερο σεβασμό προς τους νεκρούς”.
Οι αρχές συλλέγουν τα οστά και τα ξαναθάβουν δίνοντας κάποια σχετική ανακούφιση στους συγγενείς των χαμένων. Το θάψιμο αναλαμβάνουν εξαρχής κρατούμενοι των φυλακών του Rikers Island -είναι μία εργασία που, εκτός από τα 50 σεντς για κάθε φέρετρο που θάβουν, τους προσφέρει και την ευκαιρία να βγουν λίγο στον ανοιχτό αέρα όπως παραδέχονται οι ίδιοι.
Από το 2015 έχουν δοθεί 13 εκατομμύρια δολάρια για την αποκατάσταση των τάφων αλλά μέχρι το 2018 τα έργα βρίσκονταν στο στάδιο του σχεδιασμού. Φέτος (2020) επρόκειτο να αρχίσουν οι εργασίες ενώ οι δικηγόροι πιέζουν να γίνει ένα πάρκο στο Hart Island για να είναι πιο προσβάσιμο στους επισκέπτες.
Περισσότερα από 1 εκατομμύριο αζήτητα πτώματα
Ξύλινα, πρόχειρα καρφωμένα φέρετρα με βιαστικά γραμμένο το όνομα του νεκρού με μαύρο μαρκαδόρο στο πλάι -εάν υπάρχει όνομα. Διαφορετικά, το νοσοκομείο προέλευσης είναι η μόνη ένδειξη για όποιον ίσως θελήσει στο μέλλον να αναζητήσει κάποιον νεκρό συγγενή του.
Μέχρι το 2013 δεν επιτρέπονταν η επίσκεψη στο νησί. Σήμερα, μετά από πολλές διατυπώσεις και γραφειοκρατία, και μετά από μήνες αναμονής, μπορεί να επισκεφθεί κανείς το νησί, ένα Σαββατοκύριακο κάθε μήνα επειδή δεν υπάρχει η κατάλληλη υποδομή για να φιλοξενηθεί μεγάλος αριθμός επισκεπτών. Και για όλη τη διάρκεια της επίσκεψης στέκεται δίπλα στον επισκέπτη ένας οπλισμένος φρουρός. Κάμερες, μικρόφωνα, οποιοδήποτε μέσον επικοινωνίας απαγορεύεται.
Το Hart Island είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νεκροταφείο της χώρας από τα μέσα του 19ου αιώνα. Τότε ήταν μία «μοντέρνα» προσέγγιση για το πώς μπορεί να οργανωθεί η ταφή των νεκρών σε μία μητρόπολη. Ανώνυμοι νεκροί, άνθρωποι από άσυλα ανιάτων και ψυχιατρείων που πέθαναν και μεταφέρθηκαν εκεί χωρίς να γίνει καμία προσπάθεια να ειδοποιηθούν οι δικοί τους. Περίπου μαζικές 1.500 ταφές τον χρόνο.
Στη δεκαετία του ‘80, το νεκροταφείο του νησιού χρησιμοποιήθηκε και για την ταφή των αζήτητων νεκρών της επιδημίας του AIDS. Άγνοια, φόβος, θάνατος και οι νεκροί θάβοντας ακόμα πιο βαθειά, τέσσερα μέτρα μέσα στη γη για να μην εξαπλωθεί ο ιός…
Η πρώτη που θάφτηκε εκεί, στο δημόσιο νεκροταφείο, ήταν, το 1869, μία γυναίκα 24 χρονών με το όνομα Louisa Van Slyke που πέθανε στο νοσοκομείο απόρων Charity. Από τότε το νεκροταφείο έγινε γνωστό ως Δημόσιο Νεκροταφείο ή “Potter's Field", το λιβάδι των απόκληρων. Πάντως, από το 1875 που ξεκίνησαν οι μαζικοί ενταφιασμοί, η πλειοψηφία των σορών έχει ταυτοποιηθεί.
Το Hart Island υπήρξε και κέντρο καραντίνας κατά την επιδημία του κίτρινου πυρετού του 1870, ενώ εκεί υπήρχε ήδη και το Pavilion, ψυχιατρείο γυναικών, καθώς και σανατόριο.
Αργότερα εκεί κτίστηκε και τεχνική σχολή με 300 μαθητές.
Το 1892 και αφού τα άσυλα ψυχιατρικών νοσημάτων της Νέας Υόρκης ήταν υπερπλήρη, αποφασίστηκε να επεκταθεί το ψυχιατρείο του Hart Island, από 1.100 σε 1.500 κρεβάτια.
Τέλη του 19ου αιώνα στο νησί έγιναν κοιτώνες και εργοτάξια του αναμορφωτηρίου περίπου 2.000 νεαρών αγοριών αλλά και ηλικιωμένων κρατουμένων από τις φυλακές του Blackwell.
Οι φυλακές του Hart Island μεγάλωσαν τόσο πολύ που έφτασαν να έχουν μέχρι και τη δική τους μπάντα και Καθολικό παρεκκλήσι.
Άγνωστα νεκρά μωρά
Το 1991, η φωτογράφος Μελίντα Χαντ προσπάθησε να αποκτήσει πρόσβαση στο νησί ξεκινώντας το φιλανθρωπικό πρόγραμμα Hart Island Project, διεκδικώντας ευκολότερη πρόσβαση στους ανθρώπους που ήθελαν να αναζητήσουν κάποιο δικό τους πρόσωπο. Εκτός από τη φωτογράφηση των χώρων, η Μελίντα είχε μαζί της και μία μητέρα η οποία ήθελε να επισκεφθεί τον τάφο του μωρού της, μία πράξη εντελώς συμβολική μια και τα νεκρά μωρά είναι μία από τις πιο σκοτεινές ιστορίες του Hart Island.
Πολλές μητέρες που χάνουν το μωρό τους πρόωρα ή επάνω στη γέννα, επάνω στη σύγχυση, την οδύνη ή από άγνοια, συμφωνούν να ταφεί το έμβρυο με μέριμνα της πολιτείας, χωρίς να τους δίνονται πολλές περαιτέρω λεπτομέρειες. Όταν διεκδικούν το δικαίωμα να επισκεφθούν τους τάφους, αρχίζει μία επίπονη, καφκικά γραφειοκρατική διαδικασία και συχνά μετά από μηνύσεις προς την υπηρεσία που διαχειρίζεται το Hart Island, καταλήγουν σε μία δικαίωση που απλώς μπορεί να τις οδηγήσει σε ένα νησί ανώνυμων τάφων.
Είναι πραγματικά μακάβρια η εικόνα που αντικρίζει κανείς.
Στο έδαφος ξεχωρίζουν μικρές, όρθιες, πέτρινες στήλες που σηματοδοτούν ότι εκεί βρίσκονται θαμμένα χίλια βρέφη. Οι πιο καινούργιες στήλες που σηματοδοτούν τάφο είναι απλώς από λευκό pvc. Μπορεί κανείς να δει, τρείς, τέσσερις, πέντε στήλες κοντά η μία στην άλλη: τρεις, τέσσερις, πέντε χιλιάδες μωρά… Ο ρυθμός είναι 40 με 50 μικρά φέρετρα την εβδομάδα που πετούν οι φυλακισμένοι-νεκροθάφτες από χέρι σε χέρι, ξεφορτώνοντάς τα από τα φορτηγά. Φέρετρα μωρών, ακόμα και εμβρύων, το ένα επάνω στο άλλο. Το μόνο που κάνει τα φέρετρα να ξεχωρίζουν είναι ο μαύρος μαρκαδόρος: από ποιό νοσοκομείο προέρχονται.
Μερικές φορές οι φυλακισμένοι φιλοτιμούνται και σχηματίζουν με πέτρες κάποιον σταυρό ή μπορεί να δει κανείς, παρατημένα μικρά γύψινα αγαλματάκια αγγέλων και Μαντόνες της δεκάρας δίπλα σε αγριολούλουδα.
Φυλακή των νεκρών
Το Hart Island, στις εικόνες από τα drones δείχνει ανατριχιαστικά ακατοίκητο. Μία έκταση γης με δέντρα, πουλιά και κανένα άλλο σημάδι, όνομα, χρονολογία, ένδειξη. Ένας τόπος εφιαλτικής ηρεμίας.
Τα ερειπωμένα του κτίρια, μικρά ή μεγαλύτερα κουφάρια από συγκροτήματα με ένα ψηλό φουγάρο να κυριαρχεί, ξεκοιλιασμένα κτίρια από βανδαλισμούς, με σπασμένα παράθυρα να κρύβουν μόνο σκοτάδι.
Το εσωτερικό των εγκαταλελειμμένων κτιρίων, που μοιάζει να δηλώνει στιγμή πανικού και άτακτης φυγής, είναι ακόμα πιο ανατριχιαστικό. Τεράστιοι άδειοι χώροι με σπασμένα τζάμια, κάποια ίχνη παλιάς αρχιτεκτονικής, άδεια σκουριασμένα κρεβάτια, ή γραφεία με χιλιάδες αρχεία και έγγραφα πεταμένα, αρχειοθήκες μισοσπασμένες, συρτάρια μισάνοιχτα, γκρεμίδια παντού.
Είναι ένας χώρος που κρύβει μνήμη, τραγικές ανθρώπινες ιστορίες, θάνατο και μία θλιβερή συνέχεια σε αυτόν, σαν τάφος που δεν έχει κλείσει καλά.
4°
