Το 2019 στον κόσμο: Από την καταστροφή της Νοτρ Νταμ ως το Brexit

Αλυσιδωτές εκρήξεις λαϊκής οργής, πρωτοφανείς καύσωνες, αλλά και το σίριαλ του Brexit ή η διαδικασία παραπομπής του Ντόναλντ Τραμπ, τα κυριότερα γεγονότα που σημάδεψαν το 2019:

Κρίσεις εν σειρά στην λατινική Αμερική 

Τον Ιανουάριο, ο Χουάν Γκουαϊδό, στέλεχος της αντιπολίτευσης στην Βενεζουέλα, αυτοανακηρύσσεται μεταβατικός πρόεδρος ζητώντας την αποχώρηση του Νικολάς Μαδούρο, την επανεκλογή του οποίου αμφισβητεί, σε μία χώρα που βρίσκεται σε οικονομική κατάρρευση και αντιμετωπίζει σοβαρή μεταναστευτική κρίση. Αναγνωρίζεται από πενήντα περίπου χώρες, ανάμεσά τους και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Υποστηριζόμενος από τον στρατό, ο Μαδούρο παραμένει στην θέση του.

Στην Αϊτή, δεκάδες άνθρωποι σκοτώνονται στα μέσα του Σεπτεμβρίου κατά τις διαδηλώσει με αίτημα την παραίτηση του προέδρου Ζοβενέλ Μοΐζ λόγω των ελλείψεων καυσίμων.

Τον Οκτώβριο, ο Ισημερινός παραλύει επί σχεδόν δύο εβδομάδες μετά την κατάργηση των επιδοτήσεων στα καύσιμα, μέτρο που τελικά αναβάλλεται.

Στην Χιλή, το Κοινοβούλιο αποφασίζει στα μέσα του Νοεμβρίου τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την αναθεώρηση του Συντάγματος της εποχής του Πινοσέτ έπειτα από έναν μήνα βίαιων εκδηλώσεων διαμαρτυρίας για τις κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες (περί τους 20 νεκροί και περισσότεροι από 2.000 τραυματίες).

Η Βολιβία ακυρώνει στις 24 Νοεμβρίου την επανεκλογή του προέδρου Εβο Μοράλες, έπειτα από διαμαρτυρίες τεσσάρων εβδομάδων με δεκάδες νεκρούς. Ο πρώτος αυτόχθονας πρόεδρος της χώρας χάνει την υποστήριξη του στρατού και της αστυνομίας και οδηγείται σε παραίτηση στις 10 Νοεμβρίου. Αυτοεξορίζεται καταγγέλλοντας πραξικόπημα.

Στην Κολομβία, ο δεξιός πρόεδρος Ιβάν Ντούκε βρίσκεται από τα τέλη Νοεμβρίου αντιμέτωπος με κύμα διαμαρτυρίας και μαζικές διαδηλώσεις.

Αραβικές εξεγέρσεις, ταραχές στο Ιράν

Στις 22 Φεβρουαρίου ξεκινούν μαζικές διαδηλώσεις στην Αλγερία κατά της υποψηφιότητας του Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα για πέμπτη προεδρική θητεία. Στις 2 Απριλίου, ο πρόεδρος, η κατάσταση της υγείας του οποίου επιδεινώνεται συνεχώς μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο του 2013, παραιτείται υπό την πίεση του δρόμου και του στρατού. Ομως, οι Αλγερινοί συνεχίζουν να διαδηλώνουν μαζικά, αποφασισμένοι να απαλλαγούν από ολόκληρο το «σύστημα» που έχει διαμορφωθεί από το 1962 και την ανεξαρτησία.

Στις 11 Απριλίου, στο Σουδάν, είναι η σειρά του Ομαρ αλ-Μπεσίρ, στην εξουσία επί τρεις δεκαετίες, να ανατραπεί από τον στρατό έπειτα από κίνημα λαϊκής διαμαρτυρίας τεσσάρων μηνών, που πυροδοτήθηκε από τον τριπλασιασμό της τιμής του ψωμιού. Από τον Αύγουστο, η χώρα κυβερνάται από μεταβατικό συμβούλιο.

Στο Ιράκ, κοινωνικό κίνημα διαμαρτυρίας κατά της διαφθοράς, της ανεργίας, της διάλυσης των δημοσίων υπηρεσιών ξεκινά την 1η Οκτωβρίου για να εξελιχθεί σε σοβαρή πολιτική κρίση. Την 1η Δεκεμβρίου, το κοινοβούλιο κάνει δεκτή την παραίτηση της κυβέρνησης. Εκατοντάδες άνθρωποι, οι περισσότεροι διαδηλωτές, έχουν σκοτωθεί και χιλιάδες έχουν τραυματισθεί στην Βαγδάτη και τον σιιτικό νότο.

Στον Λίβανο, η ανακοίνωση στις 17 Οκτωβρίου της επιβολής φόρου επί των κλήσεων WhatsApp προκαλεί σφοδρή λαϊκή αντίδραση, που προκαλεί την παραίτηση του πρωθυπουργού Σάαντ Χαρίρι. Οι διαδηλωτές συνεχίζουν ωστόσο να απαιτούν την αποχώρηση ολόκληρης της πολιτικής τάξης της χώρας, που θεωρείται διεφθαρμένη και ανίκανη να τερματίσει τον οικονομικό μαρασμό.

Και το Ιράν υπήρξε επί εβδομάδες θέατρο ταραχών στα μέσα του Νοεμβρίου, μετά την αύξηση των τιμών της βενζίνης. Οι αρχές έχουν ανακοινώσει ότι πέντε άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά την καταστολή των διαδηλώσεων, ενώ η Διεθνής Αμνηστία κάνει λόγο για περισσότερους από 200 νεκρούς.

Η Boeing σε δίνη

Στα μέσα του Μαρτίου τα αεροσκάφη 737 MAX της αμερικανικής εταιρείας αεροναυπηγικής Boeing καθηλώνονται στο έδαφος, έπειτα από τη συντριβή δύο τέτοιου τύπου αεροσκαφών, της Lion Air και της Ethiopian Airlines, με 346 νεκρούς. Στο στόχαστρο, το αυτόματο σύστημα ελέγχου πτήσης. Η κρίση έχει ήδη κοστίσει περί τα δέκα δισεκατομμύρια δολάρια στη εταιρεία, η οποία αντιμετωπίζει σειρά αγωγών και την έρευνα των αμερικανικών αρχών. Στις 17 Δεκεμβρίου, η Boeing ανακοινώνει την αναστολή της παραγωγής των 737 MAX.

Ηνωμένο Βασίλειο: το saga του Brexit

Η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που αποφασίσθηκε από τους Βρετανούς μες δημοψήφισμα το 2016, προγραμματισμένη αρχικά για τις 29Μαρτίου 2019, αναβάλλεται επί τρεις φορές και πλέον έχει επαναπρογραμματισθεί για τις 31 Ιανουαρίου 2020. Οι εκλογές της 12ης Δεκεμβρίου έδωσαν στον Μπόρις Τζόνσον την άνετη πλειοψηφία που επεδίωκε ώστε να κατευθύνει κατά τις επιθυμίες του την διαδικασία της αποχώρησης της χώρας του από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ήδη εισήγαγε στον εφαρμοστικό νόμο της συμφωνίας του για το Brexit την απαγόρευση περαιτέρω αναβολής της εξόδου και οι επικριτές του καταγγέλλουν ότι κινείται προς ένα hard Brexit.

Η Νοτρ Νταμ στις φλόγες

Στις 15 Απριλίου, η σκεπή και ο ξύλινος σκελετός της στέγης του καθεδρικού ναού της Νοτρ Νταμ καταστράφηκαν από πυρκαγιά. Οι πυροσβέστες κατόρθωσαν να σώσουν το γοτθικό οικοδόμημα, ενώ ανθρώπινη αλυσίδα διέσωσε σχεδόν το σύνολο των έργων τέχνης του ναού. Η πυρκαγιά σε ένα από τα πλέον πολυσύχναστα μνημεία της Ευρώπη προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση και προσφορές ύψους 922 εκατομμυρίων ευρώ ηια την ανοικοδόμηση, που θα χρειασθεί χρόνια.

Η εικόνα μίας μαύρης τρύπας

Τον Απρίλιο, διεθνής ομάδα επιστημόνων αποκαλύπτει τη φωτογραφική απεικόνιση μίας μαύρης τρύπας: ένας σκοτεινός κύκλος στο μέσον ενός φωτεινού δακτυλίου, στο κέντρο του γαλαξία M87, σε απόσταση 50 εκατομμυρίων ετών φωτός από την Γη.

Κλιμάκωση με το Ιράν

Τον Μάιο, η Τεχεράνη αρχίζει να αποδεσμεύεται από την διεθνή συμφωνία του 2015 για τον έλεγχο του πυρηνικού της προγράμματος, απαντώντας στην αποχώρηση των ΗΠΑ από την συμφωνία το 2018 και την επαναφορά των κυρώσεων.

Η πίεση αυξάνεται ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και την Τεχεράνη έπειτα από πράξεις δολιοφθοράς και επιθέσεις κατά τάνκερ στον Κόλπο, η ευθύνη για τις οποίες επιρρίπτεται στο Ιράν, το οποίο την αρνείται.

Στις 14 Σεπτεμβρίου, την ευθύνη των επιθέσεων κατά των σαουδαραβικών πετρελαϊκών εγκαταστάσεων αναλαμβάνουν οι αντάρτες Χούτι, που υποστηρίζονται από την Τεχεράνη.

Στις 7 Νοεμβρίου, το Ιράν επαναλαμβάνει τις δραστηριότητες εμπλουτισμού του ουρανίου στον υπόγειο σταθμό του Φορντό.

Διαδηλώσεις στο Χονγκ Κονγκ

Το Χονγκ Κονγκ γνωρίζει από τον Ιούνιο την σημαντικότερη κρίση του από την επιστροφή του στην κινεζική κυριαρχία το 1997, με σχεδόν καθημερινές όλο και βιαιότερες διαδηλώσεις κατά της αυξανόμενης ανάμειξης του Πεκίνου στην διακυβέρνησή του και με το αίτημα των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Στις 24 Νοεμβρίου οι δημοκρατικοί υποψήφιοι εξασφαλίζουν συντριπτική νίκη στις τοπικές εκλογές.

Ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών

Ο Ιούλιος 2019 είναι ο θερμότερος μήνας που έχει καταγραφεί ποτέ, με ρεκόρ υψηλώνθερμοκρασιών στην Ευρώπη, αλλά και στον Βόρειο Πόλο. Τον Αύγουστο, η Ισλανδία αποχαιρετά τον πρώτο παγετώνα που εξαφανίζεται, ενώ άλλοι 400 τελούν υπό την απειλή της τήξης.

Τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο, πυρκαγιές κατακαίγουν ολόκληρες περιοχές της Αμαζονίας, εξαιτίας της αποδάσωσης, προκαλώντας σφοδρές επικρίσεις κατά του ακροδεξιού προέδρου της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρο.

H Αυστραλία αντιμετωπίζει από τον Νοέμβριο τεράστιες πρωτοφανούς σφοδρότητας πυρκαγιές.

Η νεαρή σουηδή οικολόγος Γκρέτα Τούνμπεργκ συσπειρώνει εκατομμύρια ανθρώπους στο κίνημα «Fridays for Future».

Αμερικανική αποδέσμευση

Στις αρχές του Αυγούστου, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχωρούν από την συνθήκη για τα Πυρηνικά Οπλα Μέσου Βεληνεκούς (INF), διμερή αμερικανο-σοβιετική συμφωνία της εποχής του Ψυχρού Πολέμου.

Στο όνομα της αρχής του «Πρώτα η Αμερική», ο Ντόναλντ Τραμπ πολλαπλασιάζει τις πράξεις αμερικανικής αποδέσμευσης στην διεθνή σκηνή: αποχώρηση από την βορειοανατολική Συρία, επισημοποίηση της αποχώρησης από την Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, εκκίνηση ανηλεούς εμπορικού πολέμου με τους εταίρους τους, κυρίως την Ευρωπαϊκή Ενωση και την Κίνα, η οικονομία της οποίας επιβραδύνεται σημαντικά.

Impeachment

Η Βουλή των Αντιπροσώπων εκκινεί στις 24 Σεπτεμβρίου τη διαδικασία παραπομπής και καθαίρεσης του Ντόναλντ Τραμπ, για κατάχρηση εξουσίας, υπό το βάρος της αποκάλυψης ότι ζήτησε από το Κίεβο έρευνα κατά του Τζο Μπάιντεν, εν δυνάμει αντιπάλου του στις προεδρικές εκλογές του 2020. Στις 18 Δεκεμβρίου, η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει για την παραπομπή του Τραμπ σε δίκη στην Γερουσία για κατάχρηση εξουσίας και παρακώλυση της λειτουργίας του Κονγκρέσου.

Συρία: η τουρκική επίθεση

Στις 9 Οκτωβρίου, η Τουρκία εξαπολύει επίθεση κατά των κουρδικών Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG), συμμάχων των δυτικών δυνάμεων στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους, τις οποίες η Άγκυρα χαρακτηρίζει «τρομοκρατική οργάνωση». Η τουρκική επιχείρηση ξεκινά αμέσως μετά την αιφνιδιαστική ανακοίνωση της αποχώρησης των αμερικανικών δυνάμεων από την βορειοανατολική Συρία, κίνηση που προκαλεί διεθνή κατακραυγή.

Η Άγκυρα, που επιδιώκει την δημιουργία «ασφαλούς ζώνης» στην βόρεια Συρία για να εγκαταστήσει εκεί περί τα δύο εκατομμύρια σύρους πρόσφυγες που έχουν καταφύγει στην Τουρκία, τερματίζει την επίθεσή της στις 23 Οκτωβρίου, με βάση δύο συμφωνίες που διαπραγματεύθηκε χωριστά με τις ΗΠΑ και την Ρωσία.

Ο θάνατος του Μπαγκντάντι

Στις 27 Οκτωβρίου, ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοινώνει τον θάνατο του ηγέτη της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, κατά τη διάρκεια αμερικανικής στρατιωτικής επιχείρησης στην βορειοδυτική Συρία. Ο αλ-Μπαγκντάντι ανατινάχθηκε πυροδοτώντας το γιλέκο που φορούσε όταν το κρησφύγετό του καταλήφθηκε από τις αμερικανικές ειδικές δυνάμεις.

Στο τέλος του Μαρτίου, οι αραβο-κουρδικές δυνάμεις, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, έχουν καταλάβει το τελευταίο συριακό προπύργιο του Ισλαμικού Κράτους στην Μπαγούζ, σφραγίζοντας το τέλος του χαλιφάτου, αλλά όχι και των εν υπνώσει πυρήνων του.

Κίτρινα γιλέκα στα Ηλύσια Πεδία

Στις 16 Μαρτίου, το Παρίσι γνωρίζει νέα αναζωπύρωση της βίας, με τις λεηλασίες και τους εμπρησμούς καταστημάτων στην λεωφόρο των Ηλυσίων Πεδίων, κατά τον τέταρτο μήνα της κινητοποίησης των «κίτρινων γιλέκων» κατά της κοινωνικής και φορολογικής πολιτικής της γαλλικής κυβέρνησης. Από την έναρξη των κινητοποιήσεων, οι οποίες φυλλορρόησαν με την παρέλευση των μηνών, ένδεκα άνθρωποι έχασαν την ζωή τους, ενώ χιλιάδες τραυματίσθηκαν. Ο ΟΗΕ εξέφρασε την ανησυχία του για μαρτυρίες που παρέπεμπαν σε «χρήση υπερβολική βίας» και ζήτησε την διεξαγωγή έρευνας.

Οι Gafa υπό πίεσιν

Στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη, οι γίγαντες του Ιντνερνετ Google, Apple, Facebook και Amazon, δέχονται επικρίσεις για την διαχείριση των προσωπικών δεδομένων και για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην διαφημιστική αγορά, την on line έρευνα, το ηλεκτρονικό εμπόριο και γίνονται στόχος ερευνών, απειλών διάλυσης και επιβολής υψηλών προστίμων (5 δισεκατομμύρια δολάρια για την Facebook στις ΗΠΑ). Ενα μπρα-ντε-φερ φέρνει αντιμέτωπους τους γίγαντες του web με τα μέσα ενημέρωσης για την δωρεάν εκμετάλλευση από τους ψηφιακούς κολοσσούς του περιεχομένου που παράγουν τα ΜΜΕ.