Δείτε ζωντανά την εκταφή του δικτάτορα Φράνκο (video)

H Ισπανία ξεκίνησε σήμερα, 80 χρόνια μετά τον τερματισμό του αιματηρού Εμφυλίου Πολέμου, να «ενταφιάσει» ένα αλγεινό κομμάτι από το παρελθόν της, μεταφέροντας τη σορό του επί τέσσερις δεκαετίες δικτάτορα της χώρας Φρανθίσκο Φράνκο από το επονείδιστο για την ιστορική μνήμη της χώρας μαυσωλείο του στο Μνημείο της Κοιλάδας των Πεσόντων στο κοιμητήριο του Μινγκορούμπιο-Ελ Πάρδο.

Ήταν στις 23 Νοεμβρίου 1975, όταν ο Φράνκο ενταφιάσθηκε στην Κοιλάδα των Πεσόντων με όλες τις τιμές ενός αρχηγού κράτους και με την παρουσία του βασιλιά Χουάν Κάρλος. Σήμερα, η διαδικασία για την απομάκρυνσή του από το μνημείο πρόκειται να είναι πιο διακριτική και η ταφή του στον οικογενειακό τάφο στο Ελ Πάρδο, δίπλα στη σύζυγό του Κάρμεν Πόλο, θα τηρηθεί σε στενό οικογενειακό κύκλο.

Η σορός του Ισπανού δικτάτορα θα ενταφιασθεί στο «πάνθεον» του Κοιμητηρίου του Ελ Πάρδο στη Μαδρίτη, έπειτα από μία θρησκευτική λειτουργία, που θα τελεσθεί από τον γιό του πραξικοπηματία Αντόνιο Τεχέρα στις 23 Φεβρουαρίου 1981, Ραμόν Τεχέρα, και τον εφημέριο της Κοιλάδας των Πεσσόντων Σαντιάγο Καντέρα.

Πού θα ενταφιαστεί

Αρχικά, η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει πως δεν επρόκειτο να επιτρέψει τιμές και σημαίες πάνω στο φέρετρο, όμως τελικά αποφάσισε πως η οικογένειά του έχει το δικαίωμα να τιμήσει όπως θέλει τον πρώην δικτάτορα μέσα στο Κοιμητήριο, δεδομένου ότι το μαυσωλείο αυτό αποτελεί οικογενειακό τάφο, παρότι βρίσκεται και ανήκει σε δημόσιο χώρο, συνεπώς μπορούν οι οικείοι του να τελέσουν ιδιωτική λειτουργία.

Η κυβέρνηση είχε προτείνει στην οικογένεια Φράνκο να της πωλήσει το νέο μαυσωλείο, όμως αυτή δεν δέχθηκε. Οι Αρχές τόνισαν πως η οικογένεια θα έχει την ευθύνη για κόστος της συντήρησης του νέου τάφου του Φράνκο στο Ελ Πάρδο, όπου υπάρχει και ο τάφος της συζύγου του Κάρμεν Πόλο. Η οικογένεια θα έχει την ευθύνη συντήρησης και των δύο τάφων, ενώ το κράτος θα έχει τη διοικητική μέριμνα του μαυσωλείου για τα επόμενα 44 χρόνια και θα εγγυάται την ασφάλειά του.

Το κόστος

Η κυβέρνηση ενημέρωσε πως η ανακατασκευή του τάφου που θα υποδεχθεί τη σορό του Φράνκο στοίχισε 39.811,79 ευρώ, λογαριασμός που ήταν ο υψηλότερος στο συνολικό κόστος της εκταφής και μεταφοράς της από την Κοιλάδα των Πεσόντων στο Ελ Πάρδο, που είναι 63.061,40 ευρώ. Το να σκεπασθεί το έδαφος στο μαυσωλείο της Κοιλάδας θα στοιχίσει 4.932,92 ευρώ και μόνο η εκταφή έχει κοστολογηθεί 11.000 ευρώ.

Το φέρετρο δεν καλύπτεται από την ισπανική σημαία

Η ισπανική κυβέρνηση ενημέρωσε επίσης πως το κιβούρι του Φράνκο θα μεταφερθεί από τον ναό της Κοιλάδας των Πεσόντων στους ώμους των εγγονών του δικτάτορα, μέχρι το ελικόπτερο που θα μεταφέρει τη σορό στο Ελ Πάρδο. Η ταφόπλακα, που σκεπάζει τον τάφο του Φράνκο στην Κοιλάδα, έχει βάρος 1.500 κιλά θα ανασηκωθεί με ένα ειδικό υδραυλικό σύστημα. Ο εγγονός του Κριστόβαλ θα βρίσκεται εκεί για να ελέγξει ώστε να μην υπάρχουν παράνομες αποτυπώσεις της σκηνής από κάμερες, ενώ στο ελικόπτερο θα επιβιβασθεί για να συνοδεύσει το φέρετρο, ο άλλος εγγονός του Φρανθίσκο Φράνκο. Το φέρετρο δεν θα καλύπτεται από σημαία, όπως είχε ζητήσει η οικογένεια, τουλάχιστον έως την είσοδό του στο μαυσωλείο, όπου η οικογένεια έχει το δικαίωμα να τελέσει τη λειτουργία όπως θέλει. Στην νέα ταφή θα παραστούν 22 συγγενείς του Φράνκο, όπως και η υπουργός Δικαιοσύνης Μαρία Ντολόρες Ντελγάδο, ως μάρτυρας εκ μέρους του Βασιλείου της Ισπανίας.

Μεγάλη νίκη για την ισπανική δημοκρατία,  που άργησε 44 χρόνια!

Ο ΟΗΕ είχε καλέσει επανειλημμένως την Ισπανία να παρέμβει για την κατάργηση αυτού του επονείδιστου για την ιστορική μνήμη της χώρας Μνημείου στην Κοιλάδα των Πεσόντων, ένα μισαλλόδοξο επινίκιο μίας στυγνής δικτατορίας και ταπείνωσης των ηττημένων και χιλιάδων θυμάτων της 43χρονης θηριωδίας της. Μετά την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, που επέτρεπε τη μεταφορά της σορού, ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός της Ισπανίας επεσήμανε το πρωτόγνωρο του γεγονότος, η σορός του Φράνκο να βρίσκεται θαμμένη δίπλα στα, άγνωστα ακόμη πολλά από αυτά, θύματά του. «Κλείνουμε ένα σκοτεινό κεφάλαιο της ιστορίας μας. Κανένας εχθρός της δημοκρατίας δεν αξίζει να έχει ένα λατρευτικό μνημείο. Είναι μία μεγάλη νίκη για την ισπανική δημοκρατία»...Μία νίκη που άργησε 44 χρόνια.

Οι πληγές της φρανκικής δικτατορίας δεν έχουν κλείσει

Στην Ισπανία, το φρανκικό παρελθόν παραμένει ορατό, στα χωριά που εξακολουθούν να φέρουν το όνομα του Caudillo και στις πληγές της δικτατορίας που παραμένουν ανοικτές, 44 χρόνια μετά τον θάνατο του Φράνκο.

«Προφανώς, όταν υπάρχουν περισσότεροι από 100.000 αγνοούμενοι σε ομαδικούς τάφους, που δίνουν στην Ισπανία την δεύτερη θέση στην παγκόσμια κατάταξη των χωρών με τους περισσότερους αγνοούμενους (μετά την Καμπότζη), οι πληγές είναι ακόμη ανοικτές», εξηγεί ο Αλεχάντρο Κιρόγα, ιστορικός του Πανεπιστημίου του Newcastle.

Το μαυσωλείο της Valle de los Caidos, όπου έχει ενταφιασθεί ο Φράνκο κοντά στην Μαδρίτη, αφού ηγήθηκε της Ισπανίας από το 1939 μέχρι το 1975, είναι το σύμβολο του φρανκικού παρελθόντος στην δημοκρατική Ισπανία.

Το μνημειακό σύμπλεγμα, αντίστοιχο του οποίου δεν υπάρχει σε χώρες που κυβερνήθηκαν από δικτάτορες όπως η Γερμανία, η Ιταλία ή η Πορτογαλία, ξεχωρίζει την Ισπανία ως ανώμαλη εξαίρεση στην δυτική Ευρώπη, λέει ο Χούλιαν Κασανόβα, καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Saragossa.

Για την σοσιαλιστική κυβέρνηση, η εκταφή του Caudillo αποτέλεσε προτεραιότητα από την ανάληψη της εξουσίας τον Ιούνιο 2018, ώστε το μαυσωλείο, σημείο συνάντησης και προσκυνήματος των νοσταλγών, να πάψει να είναι τόπος εξύμνησης του φρανκισμού. 

Χωριά και δρόμοι 

Για τους ιστορικούς, η εκταφή είναι ένα βήμα προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης σε μία χώρα όπου 44 χρόνια μετά το τέλος του φρανκισμού, χωριά εξακολουθούν να φέρουν το όνομα του δικτάτορα, όπως τα Alberche del Caudillo και Llianos del Caudillo στην κεντρική Ισπανία, ενώ πολλοί δρόμοι φέρουν τα ονόματα στελεχών του καθεστώτος του.

Αυτή η ισπανική «ανωμαλία» οφείλεται κατ΄αρχάς, στο γεγονός ότι αντίθετα με τον Αδόλφο Χίτλερ ή τον Μπενίτο Μουσολίνι, ο Φράνκο επέζησε του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο δεν συμμετείχε, και πέθανε τριάντα χρόνια αργότερα ενώ εξακολουθούσε να βρίσκεται στην ηγεσία της χώρας.

Μετά τον θάνατό του, η μετάβαση προς την δημοκρατία «διατήρησε τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές ελίτ του φρανκισμού» και θεμελιώθηκε «στην ιδέα σύμφωνα με την οποία το φρανκικό παρελθόν δεν πρέπει να είναι θέμα πολιτικής αντιπαράθεσης», εξηγεί ο ιστορικός Αλεχάντρο Κιρόγα.

Το αποτέλεσμα είναι ότι μέρος «της ηγεσίας της δημόσιας διοίκησης και τη δικαιοσύνης διατήρησαν ένα πολύ συντηρητικό προφίλ κατά την διάρκεια μεγάλου μέρους της δημοκρατικής περιόδου», σύμφωνα με τον Μαρκ Γκιλ, ιστορικό του ανοικτού πανεπιστημίου της Καταλονίας.

Η αμνηστία που χορηγήθηκε κατά την διάρκεια της μετάβασης οδήγησε στην απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, αλλά εμπόδισε ταυτόχρονα να διεξαχθούν έρευνες για τα εγκλήματα του φρανκικού καθεστώτος. 

Το θέμα της ιστορικής μνήμης διχάζει 

Μόλις το 2007, με απόφαση του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεθ Θαπατέρο, το ισπανικό κοινοβούλιο ενέκρινε νόμο «περί ιστορικής μνήμης» με στόχο να αναγνωρισθούν τα θύματα του φρανκισμού και να αποσυρθούν όλα τα σύμβολα της δικτατορίας από τους δημόσιους χώρους.

Όμως έκτοτε, το θέμα εξακολουθεί να διχάζει την Ισπανία, με την δεξιά να κατηγορεί την αριστερά ότι επιδιώκει να ανοίξει τις πληγές του παρελθόντος.

Η εφαρμογή του νόμου αποκλείσθηκε κατά την διάρκεια της διακυβέρνησης της χώρας από το Λαϊκό Κόμμα, το οποίο βρισκόταν στην εξουσία από το 2011 έως το 2018 υπό τον Μαριάνο Ραχόι, και προήλθε από παράταξη που δημιουργήθηκε από πρώην υπουργούς του Φράνκο.

Πολύ συχνά, οι ενώσεις που αναζητούσαν τα λείψανα των αγνοουμένων της δικτατορίας «έσκαβαν σε συνθήκες απόλυτης μοναξιάς», σημειώνει ο Μαρκ Γκιλ, ενώ ο ίδιος ο Μαριάνο Ραχόι επαίρετο ότι δεν δαπάνησε ούτε ένα ευρώ δημοσίου χρήματος για την εφαρμογή του νόμου του 2007.

Ο διάδοχός του, ο Πάβλο Κασάδο, δήλωσε την Δευτέρα ότι δεν πρόκειται να χάσει «ούτε λεπτό για να μιλήσει γι’ αυτό που συνέβη στην Ισπανία εδώ και 50 χρόνια, για μία ιστορία που ευτυχώς έχει ξεπερασθεί σήμερα».

«Όταν γίνεται λόγος για τον Φράνκο και την Ιστορία, το Λαϊκό Κόμμα υιοθετεί μία στάση που δεν έχει καμία σχέση με την στάση ενός δημοκρατικού κόμματος. Είναι η μεγάλη εξαίρεση στην Ευρώπη», λέει ο Χούλιαν Κασανόβα.

Η θέση του ακροδεξιού Vox, που έκανε τον Απρίλιο την είσοδό του στην ισπανική βουλή και οι δημοσκοπήσεις το φέρνουν να αναδεικνύεται τρίτη πολιτική δύναμη της χώρας στις εκλογές της 10ης Νοεμβρίου, είναι ακόμη πιο προκλητική. Ο ηγέτης του Σαντιάγο Αβασκάλ θεωρεί ότι η σημερινή εκταφή του Φράνκο αποτελεί «βεβήλωση».

 Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, EFE, El Pais, El Publico