Οι χώρες που έμειναν αλώβητες από την άνοδο των ευρωσκεπτικιστών

Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Δανία... Η άνοδος των ευρωσκεπτικιστικών και ακροδεξιών παρατάξεων άφησε αλώβητες πολλές από τις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου, καθώς αποδείχθηκε μικρότερη από ό,τι προβλεπόταν.

Στην Ισπανία, η οποία στέλνει στο Στρασβούργο την πέμπτη μεγαλύτερη ομάδα ευρωβουλευτών, οι σοσιαλιστές του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ κατήγαγαν όπως αναμενόταν ευρεία νίκη, με το 33% των ψήφων, πολύ μπροστά από το Λαϊκό Κόμμα (PP), την κεντροδεξιά, επίσης φιλοευρωπαϊκή παράταξη.

Αλλά αντίθετα με ό,τι συνέβη σε άλλες μεγάλες χώρες της ΕΕ, όπως η Γαλλία ή η Ιταλία, όπου κέρδισε η άκρα δεξιά της Μαρίν Λεπέν και του Ματέο Σαλβίνι, αντιστοίχως, οι ισπανοί ψηφοφόροι «δεν διχάστηκαν όσον αφορά την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση», εξήγησε ο Χοσέ Ιγνάθιο Τορεμπλάνκα του κέντρου μελετών European Council on Foreign Relations.

Το Vox, το κόμμα της άκρας δεξιάς, που έχασε έδαφος χθες (έλαβε περίπου 6%, από 10% στις βουλευτικές στα τέλη του Απριλίου) δεν έθεσε τον ευρωσκεπτικισμό στο επίκεντρο της προεκλογικής εκστρατείας του, καθώς αυτού του είδους η ρητορική δεν έχει απήχηση ούτε εκλογικό αντίκρισμα στη χώρα.

Καθώς για πολλούς Ισπανούς, η ΕΕ είναι συνώνυμη της ελευθερίας: «Η ένταξη στην Ευρώπη [σ.σ. την τότε ΕΟΚ, το 1986] και η επιστροφή στη δημοκρατία [μετά το τέλος της φρανκικής δικτατορίας το 1975] είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος», σύμφωνα με τον Τορεμπλάνκα.

Η ένταξη στην ΕΕ σήμανε τον εκσυγχρονισμό της Ισπανίας. Το υπερσύχρονο δίκτυο των τρένων υψηλής ταχύτητας που διαθέτει, το εκτενέστερο στην Ευρώπη, που συγχρηματοδοτήθηκε από ευρωπαϊκά ταμεία, είναι ένα από τα πιο ορατά οφέλη που αποκόμισε.

Για τον Ζαν-Ντομινίκ Ζιλιανί, στις χώρες εκείνες που «μεταμορφώθηκαν» χάρη στην εισδοχή τους στην ΕΕ, δεν υπήρξε καμία άνοδος των ευρωσκεπτικιστών: το Δουβλίνο, για παράδειγμα, «μετατράπηκε στην πύλη εισόδου των επενδύσεων των GAFA [σ.σ.: το ακρώνυμο των ονομάτων των αμερικανικών κολοσσών της τεχνολογίας Google, Amazon, Facebook και Apple] στην Ευρώπη». Παρόμοιες θεαματικές μεταμορφώσεις έγιναν πέραν της Ισπανίας και της Πορτογαλίας σε χώρες της Βαλτικής.

Σύμφωνα με το πιο πρόσφατο ευρωβαρόμετρο που έχει δημοσιοποιήσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Ιρλανδία είναι μια από τις πλέον φιλοευρωπαϊκές χώρες, με το 83% να αποτιμούν θετικά τα αποτελέσματα της ένταξης της χώρας τους στην ΕΕ, ποσοστό πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο [61%] στις 27 χώρες μέλη, αφαιρουμένου του ΗΒ.

Η Ιρλανδία, όπου οι φιλοευρωπαίοι κεντρώοι του κόμματος Φίνε Γκαέλ προηγούνται, κατά εκτιμήσεις, ωφελήθηκε σημαντικά από την εισδοχή της, το 1973: ενισχύθηκε με ευρωπαϊκά κεφάλαια 42 δισεκ. ευρώ, δημιουργήθηκαν 700.000 θέσεις εργασίας, το εξωτερικό εμπόριο πολλαπλασιάστηκε επί 90, σύμφωνα με κυβερνητικές στατιστικές.

Για τον Ζιλιανί, είναι η ιστορία αυτή που εξηγεί γιατί στην Ουγγαρία και την Πολωνία, που επίσης ωφελήθηκαν σημαντικά από την ένταξή τους στην ΕΕ, ο δεξιός εθνικιστής Βίκτορ Όρμπαν και οι συντηρητικοί εθνικιστές του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι βρίσκονται στην εξουσία και κέρδισαν τις ευρωεκλογές.

«Για την Ισπανία, Ευρώπη ίσον δημοκρατία και ευημερία. Στην Ουγγαρία και στην Πολωνία, Ευρώπη σημαίνει ευημερία, ασφάλεια» αλλά ταυτόχρονα πολλοί ψηφοφόροι ταυτόχρονα θέλουν «να ανακτήσουν εθνική κυριαρχία» είκοσι χρόνια μετά το τέλος του σοβιετικού μπλοκ, κατά τον ίδιο.

Στην Πορτογαλία, η ένταξη της οποίας έγινε ταυτόχρονα με αυτή της Ισπανίας, και σε αυτή την περίπτωση έπειτα από δεκαετίες στρατιωτικής δικτατορίας, οι σοσιαλιστές υπό τον πρωθυπουργό Αντόνιο Κόστα επίσης κέρδισαν, ενώ η επίδοση της λαϊκιστικής δεξιάς ήταν αμελητέα.

Στις χώρες της Βαλτικής, άλλοτε σοβιετικές σοσιαλιστικές δημοκρατίες που εντάχθηκαν το 2004 στην ΕΕ, συνώνυμη για αυτές με την ευημερία και την ασφάλεια έναντι της γειτονικής Ρωσίας, στη Λιθουανία δεν υπήρχε κάποια αξιοσημείωτη ευρωσκεπτικιστική πολιτική δύναμη που να συμμετείχε στις ευρωεκλογές. Στις προεδρικές εκλογές φάνηκε εξάλλου ότι ο λαϊκισμός δεν έχει ρεύμα στη χώρα, καθώς τόσο ο νικητής Γκιτάνας Ναουσέντα όσο και η αντίπαλός του Ινγκρίντα Σιμονίτε, αμφότεροι κεντροδεξιοί οικονομολόγοι, δηλώνουν φιλοευρωπαίοι.

Αλλά και στην Ολλανδία οι ψηφοφόροι φάνηκαν να δείχνουν την προσήλωσή τους στην ΕΕ, καθώς στις ευρωεκλογές πρώτο κόμμα αναδείχθηκαν οι Εργατικοί του Φρανς Τίμερμανς και όχι οι λαϊκιστές του FvD υπό τον Τιερί Μποντέ, όπως προέβλεπαν τα ινστιτούτα δημοσκοπήσεων.

Παράλληλα στη Δανία, του Κόμμα του Δανικού Λαού, που είχε επικρατήσει στις ευρωεκλογές του 2014 συγκεντρώνοντας το 26,6% των ψήφων, καταποντίστηκε εξασφαλίζοντας μόλις το 11% των ψήφων.