BBC: Συνθήκες δουλείας για τις οικιακές βοηθούς στην Κύπρο

«Οι δολοφονίες στην Κύπρο αποκαλύπτουν την κακομεταχείριση των μεταναστριών», τιτλοφορείται άρθρο του BBC που αναφέρεται στη μεταχείριση των μεταναστριών στην Κύπρο με αφορμή την υπόθεση των κατά συρροή δολοφονιών από τον 35χρονο «Ορέτη».

Το δημοσίευμα έρχεται μετά τις κατηγορίες που διατυπώθηκαν σε βάρος της Αστυνομίας ότι δεν ερεύνησε ως έπρεπε τις εξαφανίσεις των θυμάτων.

«Η υπόθεση έχει αποκαλύψει ένα σύστημα εκμετάλλευσης που επιτρέπει την εργασία δεκάδων χιλιάδων γυναικών μεταναστριών ως οικιακών βοηθών υπό συνθήκες που επικριτές έχουν περιγράψει ως συνθήκες σύγχρονης δουλείας», σχολιάζει η δημοσιογράφος του BBC.

Στο BBC μιλά αλλοδαπή οικιακή βοηθός και τονίζει ότι οι δολοφονίες συνιστούν ένα εγερτήριο που δείχνει ότι οι συναδέλφισσές της υποφέρουν υπό το ισχύον σύστημα και ότι οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στην κυπριακή κοινωνία.

Από την πλευρά της η εκπρόσωπος της οργάνωσης των Φιλιππινέζων στην Κύπρο αναφέρει ότι δέχεται τακτικά καταγγελίες από συμπατριώτισσες της ότι οι μισθοί τους είναι κάτω από 400 ευρώ το μήνα ή ότι υποχρεώνονται να εργάζονται 12 με 14 ώρες την ημέρα, χωρίς διακοπές και υφιστάμενες συχνά σεξουαλική παρενόχληση.

Επικαλούμενο δήλωση της κυπριακής κυβέρνησης, το BBC αναφέρει ότι σε περίπτωση παραβίασης των όρων των συμβολαίων που συνάπτουν οι αλλοδαπές οικιακές βοηθοί ακολουθείται αυστηρή διαδικασία διερεύνησης κάθε καταγγελίας.

Σημειώνεται ότι ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Πρόδρομος Προδρόμου ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση δίνει σήμερα στη δημοσιότητα λεπτομερείς απαντήσεις που έχουν δώσει το Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων σε διεθνή μέσα ενημέρωσης.
 
Οι απαντήσεις, είπε, δίνονται στη δημοσιότητα ενόψει δημοσιευμάτων και ισχυρισμών ότι η κυβέρνηση δεν έχει ανταποκριθεί, ενημερώνοντας αναφορικά με τις ενέργειες της, τις νομοθεσίες και τις πολιτικές που ισχύουν στην Κυπριακή Δημοκρατία και ως εκ τούτου υπάρχουν επικριτικά και δυσφημιστικά δημοσιεύματα στο διεθνή Τύπο.

«Μας συμπεριφέρονται σαν σκλάβες»

Συνεχίζοντας, η Φιλιππινέζα οικιακή βοηθός που βρίσκεται στην Κύπρο από το 2011 υποστηρίζει ότι οι μετανάστριες στη δική της θέση «θυσιάζουν» τη ζωή τους για να στηρίξουν τα παιδιά τους. «Μας συμπεριφέρονται σαν σκλάβες», δηλώνει.

Σημειώνεται ότι οι γυναίκες αυτές βρίσκουν εργασία στην Κύπρο μέσω πρακτορείων στις πατρίδες τους, κυρίως στις Φιλιππίνες, το Βιετνάμ, τη Σρι Λάνκα, την Ινδία και το Νεπάλ.

Πληρώνουν στα πρακτορεία ποσό από 2.000 έως 7.000 δολάρια. Αν και η κυβέρνηση λέει ότι αυτές οι χρεώσεις είναι παράνομες, η γυναίκα που μιλά στο BBC λέει ότι πήρε τραπεζικό δάνειο για να πληρώσει και ότι πέρασε τον πρώτο χρόνο στην Κύπρο απλά αποπληρώνοντας τους τόκους, λαμβάνοντας αρχικά τον κατώτατο μισθό των 400 ευρώ.

Η γυναίκα αυτή τελικά το έσκασε από το πρώτο σπίτι που εργαζόταν καθώς δεχόταν σεξουαλική παρενόχληση. Κατήγγειλε την παρενόχληση στο πρακτορείο της, το οποίο της είπε ότι δεν μπορούσε να φύγει από τον «φιλικό» εργοδότη της πριν παρέλθουν έξι μήνες.

Κι άλλη οικιακή βοηθός καταγγέλλει σεξουαλική παρενόχληση, προσθέτοντας ότι η κυπριακή αστυνομία δεν κάνει τίποτα. Το δημοσίευμα επισημαίνει ότι η Αστυνομία και η κυβέρνηση διαβεβαιώνουν πως τέτοιες καταγγελίες ερευνώνται πλήρως.

Μεταξύ άλλων καταγγελιών, το BBC αναφέρει και τις περιπτώσεις που μία οικιακή βοηθός εργάζεται σε περισσότερα από ένα σπίτια, έτσι ώστε οι εργοδότες να μοιράζονται το κόστος, κάτι όμως που είναι παράνομο.

Καταγράφονται επίσης τα παράπονα των μεταναστριών ότι λαμβάνουν μόνο βασική ιατρική περίθαλψη, χωρίς οδοντιατρική ή γυναικολογική κάλυψη ή ότι δυσκολεύονται να πάρουν τη σύνταξη τους, παρά τη διαβεβαίωση των κυπριακών αρχών ότι οι μετανάστες δικαιούνται την ίδια κοινωνική προστασία με τους Κυπρίους.

«Οι διακρίσεις εδώ είναι τεράστιες. Ο ρατσισμός αφθονεί», δηλώνει μία εκ των γυναικών αυτών, από τις Φιλιππίνες.

Ο Δώρος Πολυκάρπου από την οργάνωση αρωγής ΚΙΣΑ, σχολιάζει, τέλος, ότι «το όλο σύστημα είναι σχεδιασμένο να τις κρατά απομονωμένες και ευάλωτες και αποκλεισμένες. Είναι συνθήκες παρόμοιες με σύγχρονη δουλεία».

Η απάντηση της κυπριακής κυβέρνησης στα ξένα δημοσιεύματα

Αναλυτικά η απάντηση του Γραφείο του Κυβερνητικού Εκπροσώπου Πρόδρομου Προδρόμου στα «επικριτικά ή και δυσφημιστικά» δημοσιεύματα όπως τα χαρακτηρίζει:

Ενόψει δημοσιευμάτων και ισχυρισμών ότι η κυβέρνηση δεν έχει ανταποκριθεί επαρκώς για την πληροφόρηση διεθνών μέσων ενημέρωσης σχετικά με τη νομοθεσία που ισχύει στην Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς και με πολιτικές και δράσεις της Κυβέρνησης και ως εκ τούτου υπήρξαν επικριτικά ή και δυσφημιστικά δημοσιεύματα, δίνονται στη δημοσιότητα λεπτομερείς απαντήσεις που έχουν δώσει τις τελευταίες μέρες το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και το Υπουργείο Εσωτερικών σε ξένα μέσα ενημέρωσης:

1.         Σύμφωνα με τους κανονισμούς αναφορικά με την εργοδότηση προσώπων από τρίτες χώρες, μόνο ένας εργοδότης θεωρείται νόμιμος εργοδότης και είναι αυτός στον οποίο εκδόθηκε η σχετική άδεια για απασχόληση του εργαζόμενου. Οποιαδήποτε περίπτωση απασχόλησης του συγκεκριμένου εργαζόμενου σε άλλον εργοδότη καθ’ υπόδειξη του νόμιμου εργοδότη, δίδει στον εργαζόμενο το δικαίωμα να καταγγείλει τον εργοδότη και να πετύχει με αυτό τον τρόπο την αποδέσμευσή του, διατηρώντας το δικαίωμα να εργαστεί νόμιμα σε άλλον εργοδότη.

2.         Η Κυβέρνηση ενισχύει συνεχώς τις προσπάθειες για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας για όλους τους εργαζόμενους από τρίτες χώρες και οι όροι απασχόλησης τους προβλέπονται με σαφή τρόπο σε γραπτά συμβόλαια εργασίας που ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να συνάψει και να προσκομίσει για να του παραχωρηθεί η άδεια απασχόλησης. Σημειώνεται ότι οι όροι εργοδότησης εργατών από τρίτες χώρες είναι βάσει των κανονισμών οι ίδιοι ή καλύτεροι από τους όρους εργοδότησης που προβλέπονται από τις συλλογικές συμβάσεις του κλάδου που απασχολούνται ή παρόμοιας επιχείρησης, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η ισότητα στην απασχόληση και να αποφεύγεται η εκμετάλλευση.

3.         Όλες οι αιτήσεις για απασχόληση εργατών από τρίτες χώρες εξετάζονται από τριμερή επιτροπή στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων και των εργοδοτών, ώστε να διασφαλίζεται ότι τηρούνται τα προβλεπόμενα από τις συλλογικές συμβάσεις και για τους εργαζόμενους τρίτων χωρών.

4.         Όλα τα συμβόλαια εργοδότησης για οικιακούς εργαζόμενους προβλέπουν εξαήμερη εργασία με 42 ώρες σύνολο εργάσιμων ορών. Σε περίπτωση υπερωριών προβλέπεται υπερωριακή αμοιβή. Το συμβόλαιο είναι υποχρεωτικό βάσει του Νόμου.

5.         Επιπρόσθετα, τα συμβόλαια προβλέπουν για μία μέρα την βδομάδα υποχρεωτική ανάπαυση, χωρίς το δικαίωμα να μην δίδεται αυτή η μέρα, έστω και αν συμφωνούν εργαζόμενος και εργοδότης.

6.         Σε περίπτωση παραβίασης οποιωνδήποτε από τους όρους του συμβολαίου ο εργαζόμενος μπορεί να υποβάλει καταγγελία και να αποζημιωθεί, καθώς και να αποδεσμευτεί από τον συγκεκριμένο εργοδότη με το δικαίωμα να εργαστεί σε άλλον εργοδότη της επιλογής του στον ίδιο κλάδο.

7.         Για την εξέταση των παραπόνων που υποβάλλονται, η αρμόδια Διυπουργική Επιτροπή έχει καθορίσει συγκεκριμένη διαδικασία ως ακολούθως:

(α)       Οι παραπονούμενοι εργαζόμενοι από τρίτες χώρες υποβάλλουν γραπτώς το παράπονο τους στην Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αστυνομίας, όπου σφραγίζεται και στην συνέχεια υποβάλλεται στο οικείο Επαρχιακό Γραφείο του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

(β)       Το αρμόδιο Επαρχιακό Γραφείο Εργασιακών Σχέσεων, καλεί σε συνάντηση τα δύο μέρη (εργοδότη-εργοδοτούμενο, οι οποίοι μπορεί να συνοδεύονται και από τους αντιπροσώπους τους) για να τοποθετηθούν επί του παραπόνου.

(γ)        Στη συνέχεια, ετοιμάζεται έκθεση γεγονότων από Επιθεωρητή του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων με σχετική εισήγηση, η οποία αποστέλλεται στην αρμόδια Επιτροπή Επίλυσης Εργατικών Διαφορών για απόφαση.

(δ)        Η Επιτροπή είναι τριμερής και απαρτίζεται από ένα λειτουργό του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ένα λειτουργό του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης του Υπουργείου Εσωτερικών και ένα λειτουργό της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αστυνομίας.

(ε)        Η τελική απόφαση λαμβάνεται από τον Αν. Διευθυντή του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης και γνωστοποιείται γραπτώς στα δυο μέρη.

8.         Κάθε εργαζόμενος, περιλαμβανομένων κύπριων καθώς και αλλοδαπών, που πιστεύει ότι είναι θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας του, έχει το δικαίωμα να υποβάλει καταγγελία σύμφωνα με τη σχετική Νομοθεσία περί ισότητας στην εργασία. Η νομοθεσία προσφέρει πλήρη προστασία στον παραπονούμενο καθ’ όλα τα στάδια της διαδικασίας διερεύνησης του παραπόνου. Η ίδια προστασία προσφέρεται και σε κάθε άλλο πρόσωπο που μπορεί να συμβάλει στην πορεία των ερευνών.

9.         Οι υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης στην εργασία εξετάζονται από εξειδικευμένη μονάδα του Τμήματος Εργασίας, η οποία ενημερώνεται αυτεπαγγέλτως σε κάθε περίπτωση που ένα τέτοιο θέμα προκύπτει ως ζήτημα κατά οποιαδήποτε διαδικασία εξέτασης παραπόνων που υποβάλλονται στο Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

10.       Αναφορικά με την αμοιβή οικιακών εργαζομένων από τρίτες χώρες, σημειώνεται ότι το ποσό που καταβάλλεται από τον εργοδότη στα πρόσωπα αυτά είναι η καθαρή μηνιαία αμοιβή, ενώ ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να καταβάλλει όλες τις εισφορές στα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης καθώς και να προσφέρει πλήρη διατροφή και στέγαση στον εργαζόμενο. Επιπλέον, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να συνάψει ασφάλιση υγείας για τον αλλοδαπό εργαζόμενο, το κόστος της οποίας καταβάλλεται εξ ημισείας από τον εργοδότη και τον εργοδοτούμενο.

11.       Ο περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Νόμος του 2011 καλύπτει εξίσου όλους τους εργαζόμενους ανεξαρτήτως υπηκοότητας. Συνεπώς, όταν οποιοσδήποτε εργαζόμενος τρίτης χώρας υποστεί ένα εργατικό ατύχημα κινούνται όλες οι προβλεπόμενες διαδικασίες για διερεύνηση του ατυχήματος και ο εργαζόμενος απολαμβάνει προστασίας και δεν μπορεί να απελαθεί μέχρι την ολοκλήρωση της διερεύνησης του παραπόνου του.

12.       Οι προσπάθειες του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για βελτίωση των μηχανισμών ελέγχου της αγοράς εργασίας είναι συνεχείς. Από τον Ιούνιο 2017 έχει συσταθεί και λειτουργεί η Ενιαία Υπηρεσία Επιθεώρησης του Υπουργείου η οποία διενεργεί πέραν των 6.000 στοχευμένων επιθεωρήσεων τον χρόνο αναφορικά με την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Σε περιπτώσεις όπου μετά από πληροφορίες ή και αυτεπαγγέλτως εντοπίζονται εργοδότες που παραβιάζουν τις πρόνοιες των εργατικών νομοθεσιών που προνοούν για τα δικαιώματα των εργαζομένων, λαμβάνονται όλα τα μέτρα που προβλέπονται από τις νομοθεσίες, περιλαμβανομένης της ανάκλησης της άδειας απασχόλησης εργαζομένων τρίτων χωρών του εργοδότη που παρανομεί.

13.       Σε σχέση με αναφορές εργαζομένων από τρίτες χώρες ότι καταβάλλουν χρηματικά ποσά σε ατζέντηδες, σημειώνεται ότι κάθε τέτοια πληρωμή ή και απαίτηση είναι παράνομη και πρέπει να καταγγέλλεται καθώς ο ατζέντης αντιμετωπίζει σοβαρές ποινές.

14.       Οι υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, εφαρμόζοντας τις διατάξεις του περί Ιδιωτικών Γραφείων Εξευρέσεως Εργασίας Νόμου του 2012, έχουν αυξήσει σημαντικά τις επιθεωρήσεις στα γραφεία αυτά: Κατά το 2018 ελέγχθηκαν τα 128 από το σύνολο των 177 γραφείων εξευρέσεως εργασίας και 6 άδειες λειτουργίας αναστάλθηκαν καθώς διαπιστώθηκε ότι παραβιάζονταν οι σχετικές νομοθεσίες. Περαιτέρω, διοργανώνονται κάθε χρόνο εκπαιδευτικά σεμινάρια για τους ιδιοκτήτες και αρμόδιους λειτουργούς των γραφείων εξευρέσεως εργασίας ώστε να ενημερώνονται για τις πρόνοιες των νομοθεσιών και τις υποχρεώσεις τους.

15.       Τέλος, αναφορικά με το ζήτημα της κοινωνικής ασφάλισης, σημειώνεται ότι βάσει του περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμου καθώς και του σχετικού Κανονισμού της Ε.Ε. με αρ. 883/2004, ο οποίος εφαρμόζεται πλήρως και στην Κύπρο για τα ζητήματα κοινωνικής ασφάλισης, όλοι οι εργαζόμενοι καλύπτονται εξίσου από το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, ανεξαρτήτως υπηκοότητας. Συγκεκριμένα, όλοι οι εργαζόμενοι τρίτων χωρών που εργάζονται στην Κύπρο, περιλαμβανομένων και των εξαρτωμένων τους που διαμένουν στην Κύπρο, καλύπτονται από το Σχέδιο Κοινωνικών Ασφαλίσεων με τους ίδιους όρους και δικαιώματα όπως και οι κύπριοι πολίτες. Τα δικαιώματα που αποκτούν οι εργαζόμενοι αυτοί βάσει των εισφορών τους στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων μπορούν να εξαχθούν σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου και αν διαμένουν.

Πληροφορίες: ΚΥΠΕ