Women Empowerment: Δίκτυα γυναικείας ενδυνάμωσης

Της Κατερίνας Αγγελιδάκη

Στις πλατιές λεωφόρους της ισότητας των δύο φύλων στον δυτικό κόσμο, η γαλήνη που φαίνεται να επικρατεί είναι μόνο φαινομενική. Οι γυναίκες που τις διασχίζουν ισορροπούν με κόπο ανάμεσα στα όνειρά τους και στην πραγματικότητα. Οι πιο νέες, εκείνες που άκουγαν τις μητέρες τους να μιλούν για το όραμα της ισότητας, μαθαίνουν από τα πρώτα τους κιόλας βήματα ότι ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς. Οι μεγαλύτερες ξέρουμε ότι τα βήματα που έχουν γίνει μέχρι σήμερα είναι μόνο η αρχή. Ότι πρέπει να κάνουμε άλλα τόσα για να κατακτήσουμε το αυτονόητο. Όλοι μαζί. Γυναίκες και άνδρες. Διότι η ισότητα είναι υπόθεση οικουμενική.

Πρόοδος με ρυθμό χελώνας

Οι γυναίκες σήμερα στη Δύση εμφανίζονται ίσες με τους άνδρες, αλλά η αλήθεια είναι διαφορετική και τα στοιχεία συντριπτικά. «Πρόοδος με ρυθμό χελώνας» είναι ο τίτλος έρευνας του European Institute for Gender Equality.

Οι στατιστικές δείχνουν ότι το μισθολογικό χάσμα ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες στην Ευρωπαϊκή  Ένωση ανέρχεται στο 30%. Η συμμετοχή των γυναικών σε διοικητικά συμβούλια δημόσια εισηγμένων εταιρειών είναι μόλις 26,6%, μόνο μία στις δέκα εταιρείες έχει γυναίκα πρόεδρο ή διευθύνουσα σύμβουλο και μόλις το 17% των εργαζομένων στις νέες τεχνολογίες είναι γυναίκες. Στην πολιτική, η αναλογία μελών του βουλευτικού σώματος στα 28 κράτη-μέλη είναι 7 άνδρες προς 3 γυναίκες (στην Ελλάδα η συμμετοχή γυναικών είναι στο 18,5%) και το 85% των βουλευτριών των εθνικών κοινοβουλίων έχουν βιώσει ψυχολογική βία κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.  Στην ελεύθερη αγορά, η κατάθλιψη στις εργαζόμενες γυναίκες είναι μεγαλύτερη από την κατάθλιψη των ανδρών, ενώ φτάνει στα ύψη στην ηλικιακή ομάδα 35-44 κατά την περίοδο που στα εργασιακά βάρη προστίθενται και τα οικογενειακά.

Τα Ηνωμένα Έθνη (UN Women) όρισαν το 2030 ως το έτος-ορόσημο, στο οποίο θα πρέπει να έχει επιτευχθεί παγκοσμίως η πλήρης ισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα. (Planet 50-50 for gender equality) Όμως, με τους σημερινούς ρυθμούς εξάλειψης των ανισοτήτων, έχει υπολογιστεί ότι θα πρέπει να περιμένουμε μέχρι το 2095 για να αποκτήσουν οι γυναίκες ίσες ευκαιρίες και δικαιώματα. Πάνω από 80 χρόνια... Ποιος, αλήθεια, μπορεί να περιμένει τόσο; Τι πρέπει να γίνει για να πάμε πιο γρήγορα; Πώς μπορούμε να προστατέψουμε τις γυναίκες στην εποχή της κρίσης, όταν αμείβονται λιγότερο, απολύονται συνήθως πρώτες και σηκώνουν το μεγαλύτερο βάρος στην ανατροφή των παιδιών; Με ποιους τρόπους μπορεί να γίνει η ενδυνάμωση των γυναικών ώστε να επιτευχθεί ο στόχος;

Όλες οι γυναίκες, από όπου κι αν προέρχονται, έχουν κάτι κοινό: ζουν σε μια εποχή που αλλάζει ραγδαία και σε μια ιστορική συγκυρία στην οποία γίνεται πλέον σαφές ότι η ισότητα των φύλων μάς αφορά και μας συμφέρει όλους.

Stand by me
Η 29χρονη Katie Bouman, που επινόησε τον αλγόριθμο ο οποίος οδήγησε στην πρώτη εικονική αποτύπωση της μαύρης τρύπας, έγινε σύμβολο της νέας εποχής για να κατασπαραχθεί αμέσως μετά από διαδικτυακά τρολς με υποτιμητικά και σεξιστικά σχόλια για τον βαθμό της συμβολής της στο θαύμα. Αυτό μου έφερε στο νου πόσο πολλά χρόνια έπρεπε να περάσουν για να τιμηθεί με το Βραβείο Φυσικής Breakthrough η αστροφυσικός Jocelyn Bell Burnell, που ανακάλυψε τα πάλσαρ αλλά αγνοήθηκε παντελώς στο Βραβείο Νόμπελ το 1974. Δίπλα σε γυναίκες που πετυχαίνουν αξιοσημείωτες επιδόσεις είναι όλες οι γυναίκες που έχουν τα προσόντα και τις ικανότητες για να κάνουν τη διαφορά, η καθεμιά στον τομέα της. Είναι κι εκείνες που έχουν τις ικανότητες αλλά τους λείπει η εμπιστοσύνη ή η δύναμη για να προχωρήσουν. Κι εκείνες που δεν γνωρίζουν ότι έχουν τις ικανότητες γιατί ποτέ κανένας δεν πίστεψε σ’ αυτές, ούτε οι ίδιες στον εαυτό τους. Και όσες έχουν πάψει να ονειρεύονται παγιδευμένες στην εσωτερική εξορία μιας εργασίας κατώτερης των προσόντων τους, αλλά κι εκείνες που ζουν την εναγώνια καθημερινότητα της ανεργίας και ψάχνουν δουλειά, μια οποιαδήποτε δουλειά, σε μια χώρα που χτυπιέται αλύπητα από την οικονομική κρίση. Όλες αυτές οι γυναίκες, από όπου κι αν προέρχονται, έχουν κάτι κοινό: ζουν σε μια εποχή που αλλάζει ραγδαία και σε μια ιστορική συγκυρία στην οποία γίνεται πλέον σαφές ότι η ισότητα των φύλων μάς αφορά και μας συμφέρει όλους. Ότι η ισότητα έχει πολλαπλά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη σε ένα ακραία ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον και ότι η ανάπτυξη μιας χώρας εξαρτάται απολύτως από την πλήρη και ισότιμη ενσωμάτωση όλων των γυναικών στην παραγωγική διαδικασία. 

Γυναικεία ενδυνάμωση

Ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός διεθνών οργανισμών όπως ο ΟΗΕ αλλά και δεκάδες δίκτυα και οργανώσεις σε όλο τον κόσμο στρέφουν το ενδιαφέρον τους στο θέμα της γυναικείας ενδυνάμωσης. Η συνειδητοποίηση ότι η ισότητα περνάει μέσα από την ισχυροποίηση των γυναικών, οδηγεί στη δημιουργία δράσεων και προγραμμάτων σε όλο τον κόσμο που τις κινητοποιούν και τις εμπνέουν. Στην Ελλάδα λειτουργούν εδώ και λίγα χρόνια σοβαρά δίκτυα γυναικείας ενδυνάμωσης από φορείς και μεμονωμένες ομάδες με πλούσιο έργο και μεγάλη ανταπόκριση. Με όπλα την ενημέρωση, την αλληλοκατανόηση και την αλληλεγγύη, καταξιωμένες στον τομέα τους γυναίκες γίνονται μέντορες σε νεότερες ή σε γυναίκες λιγότερο ενεργές διανύοντας μαζί τους χιλιόμετρα γνώσης και εμπειρίας. Η νέα γυναίκα που μόλις τελείωσε τις σπουδές της και θέλει να δημιουργήσει τη δική της start up, η εργαζόμενη που ονειρεύεται να ανέλθει στην ιεραρχία της εταιρείας ή να ασχοληθεί με τα κοινά, η μητέρα που θέλει να διαπραγματευτεί προσαρμόσιμα ωράρια εργασίας, η γυναίκα που διέκοψε την καριέρα της για να μεγαλώσει τα παιδιά της και επιθυμεί να επιστρέψει στον εργασιακό στίβο, η υπάλληλος που θέλει να αποκτήσει περισσότερα προσόντα για να διεκδικήσει καλύτερη θέση, η μακροχρόνια άνεργη που χρειάζεται ενθάρρυνση για να βρει μια αξιοπρεπή εργασία, δημιουργούν ισχυρές και αλληλοϋποστηριζόμενες κοινότητες με ολοένα και πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα. Γιατί ξέρουν ότι δεν είναι μόνες. Γιατί συνειδητοποιούν την πολλαπλασιαστική δυναμική που έχει η συνεργασία στην επίτευξη των στόχων τους. Γιατί όλος ο κόσμος έχει τα μάτια στραμμένα επάνω τους. Γιατί, αλλάζοντας οι ίδιες, αλλάζουν τον κόσμο που της κοιτά. 

Equality is business

Η διεθνής αγορά, αντιλαμβανόμενη με τη σειρά της το momentum, προσαρμόζεται στις κοινωνικές ανάγκες της εποχής. Κάθε χρόνο, στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, πολυεθνικές εταιρείες συνεργάζονται με γυναικείες οργανώσεις συνδέοντας το όνομά τους με το θετικό μήνυμα της γυναικείας ενδυνάμωσης και βελτιώνοντας το προφίλ τους, όμιλοι και τράπεζες στηρίζουν προγράμματα και δράσεις γυναικείας ενδυνάμωσης, ακόμα και εταιρείες γυναικείων ειδών εγκαταλείπουν το marketing της εξιδανίκευσης και μιλούν στις εφευρετικές τους καμπάνιες για τη γυναίκα που διεκδικεί τον πλήρη ρόλο της. Με λίγα λόγια, η αγορά κατανοεί ολοένα και περισσότερο ότι equality means business και πως ό,τι είναι καλό για τις γυναίκες είναι εξίσου καλό για όλους μας.