«Για να είμαστε ειλικρινείς, οι άνθρωποι έχουμε σκοτεινές πλευρές μέσα μας. Κι αυτές μπορούν να ξυπνήσουν από ηγέτες, που είναι σαρκαστικοί και αστείοι και επικοινωνιακοί και κακοί. Είναι μία προειδοποίηση για τους δαίμονες, που ζουν μέσα μας, ότι μπορούν να ξεσηκωθούν από τέτοιους δημαγωγούς». Έτσι, σχολίασε ο σκηνοθέτης Marshall Curry το ντοκιμαντέρ του «A Night at the Garden» (Μία Νύχτα στον Κήπο), το οποίο παρακολουθεί το άγνωστο στο ευρύ κοινό συλλαλητήριο των ναζί Αμερικανών στη Νέα Υόρκη το 1939.
Συγκεκριμένα, το υποψήφιο για Όσκαρ ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, μας παρουσιάζει τη βραδιά της 20ης Φεβρουαρίου, οπότε και 20.000 Αμερικανοί συγκεντρώθηκαν στον Madison Square Garden, σε ένα συλλαλητήριο «υπέρ των Αμερικανών». Η συγκέντρωση είχε οργανωθεί από τη Γερμανοαμερικανική Ομοσπονδία, η οποία στην πραγματικότητα ήταν γνωστή ως το Αμερικανικό Ναζιστικό Κόμμα της εποχής.
Ίσως, το «υπέρ των Αμερικανών» να ακούγεται ως φαινομενικά αθώο, ωστόσο, όταν έμπαινες στη συγκέντρωση, έβλεπες μία φωτογραφία 9 μέτρων του George Washington, αριστερά και δεξιά από την οποία βρίσκονταν δύο αμερικανικές σημαίες και δύο σβάστικες. Επιπλέον, άκουγες τους παρευρισκόμενους να ορκίζονται στη σημαία και να τραγουδάνε τον εθνικό ύμνο των ΗΠΑ, λίγο πριν ξεκινήσει τον λόγο του ο κεντρικός ομιλητής.
Όπως κάθε σωστός δημαγωγικός λόγος, έτσι και αυτός, ξεκινούσε με μία επίθεση στον Τύπο, που προσπαθεί να κατευθύνει τον λαό, ενώ συνεχίζοντας τονίζει ότι πρέπει να πάρουν την Αμερική ξανά πίσω από τους Εβραίους, καθώς την καταστρέφουν, και προτείνει ένα νέο σύστημα ελέγχου στις ΗΠΑ, το οποίο θα βασίζεται στο «είδος». Να σημειώσουμε, μάλιστα, ότι η ομιλία αυτή πραγματοποιήθηκε την ίδια περίοδο που στην Ευρώπη ο Hitler ολοκλήρωνε την κατασκευή του έκτου στρατοπέδου συγκέντρωσης και μόλις μερικούς μήνες πριν την εισβολή στην Πολωνία και την αρχή του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.
Ωστόσο, παρά τα μεγάλα ποσοστά υποστήριξης της ναζιστικής ιδεολογίας, που φαίνονται από αυτή τη συγκέντρωση, ένα πολύ μεγάλο μέρος των Αμερικανών ήταν κατά της. Από την μία, την ώρα του συλλαλητηρίου, έξω από τον Madison Square Garden είχε συγκεντρωθεί πλήθος διαδηλωτών, που διαμαρτυρόταν για αυτό που συνέβαινε, ενώ εντός της συγκέντρωσης ένας άντρας, ο Isadore Greenbaum, ο οποίος εργαζόταν ως βοηθός ενός εβραίου υδραυλικού, αποτροπιασμένος από αυτά που άκουγε ανέβηκε στη σκηνή για να διαμαρτυρηθεί, με αποτέλεσμα να αρχίσουν να τον χτυπάνε και να του σκίζουν το παντελόνι, πετώντας τον από τη σκηνή.
Στο τελευταίο αυτό περιστατικό, μεγαλύτερο φόβο από τον ξυλοδαρμό του άντρα προκαλεί η αντίδραση του πλήθους σε αυτόν. Στο κοινό δεν έβλεπες ανθρώπους να προσπαθούν να τον βοηθήσουν ή έστω να σοκάρονται και να τρομάζουν, που ένας άνθρωπος γρονθοκοπιόταν μπροστά τους, αλλά άκουγες ήχους γέλιων, επιδοκιμασιών και ζητωκραυγών.
Το τότε συλλαλητήριο, η στήριξη που συγκέντρωσε, αλλά και οι αντιδράσεις του κοινού, για τον σκηνοθέτη δεν αποτελούν παρά μία μεταφορά της σημερινής κοινωνικής κατάστασης των ΗΠΑ. Το ναζιστικό κόμμα και η ιδεολογία μπορεί μην είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς εκεί, αλλά αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι η ιδεολογία μίσους και τα κινήματα κατά των μαύρων, κατά των μουσουλμάνων και κατά των μεταναστών υποστηρίζονται από μεγάλο μέρος των Αμερικανών. Επιπλέον, αρκούν μερικές συγκεντρώσεις του Donald Trump, για να διαπιστώσουμε ότι και αυτό το κοινό αντιδρά στις επιθέσεις στους κάμεραμαν και στους ενάντιους διαδηλωτές, με γέλια και ευφημισμούς, ενώ παράλληλα ο ίδιος ο πρόεδρος τις αντιμετωπίζει δίνοντας ένα χαμόγελο, ή ακόμα και επιβραβεύοντάς τις.
Τέτοιες ομοιότητες, ανάμεσα στο τότε και το σήμερα, είναι αυτές που κάνουν τον Marshall Cury να μας καλεί σε επαγρύπνηση, ως προς τη μεγάλη πιθανότητα μιας επανάληψης του παρελθόντος. Εξάλλου, το σύνθημα «Να κάνουμε την Αμερική σπουδαία ξανά» δεν έχει πολύ μεγάλη απόσταση από το «Να πάρουμε την Αμερική πίσω ξανά».
18°
