Πώς ξεκίνησαν όλα; Πολλά ρεπορτάζ αναφέρονται σε ένα online petition σαν την απαρχή του κινήματος των «κίτρινων γιλέκων». Δημοσιεύθηκε από μία γυναίκα, την Priscillia Ludosky στο change.org και οι υπογραφές έχουν ξεπεράσει το 1 εκατομμύριο. Το ιντερνετικό αυτό δημοψήφισμα «ανέβηκε» τον Μάιο, σε μία εποχή που ο περισσότερος κόσμος αγνοούσε τις αυξήσεις που θα επιβάλλονταν την 1/1/2019. Η Ludosky συνειδητοποίησε απλώς ότι τα 2/3 του κόστους που πληρώνει κάθε τόσο για να γεμίσει πετρέλαιο το αυτοκίνητό της είναι φόροι και αυτό την έσπρωξε στο να αντιδράσει.
Μέχρι το φθινόπωρο, το κείμενό της μένει στα αζήτητα και συγκεντρώνει ελάχιστες υπογραφές. Μέχρι που ένας δημοσιογράφος την ανακαλύπτει και γράφει ένα άρθρο για την πρωτοβουλία της. Το άρθρο το διαβάζουν πολλοί, μεταξύ αυτών και ο Eric Drouet, που σκέφτεται καιρό μαζί με μία τοπική οργάνωση οδηγών στην οποία ανήκει, να κάνει κάτι για τους φόρους στα καύσιμα. Οι δυο τους γνωρίζονται, αρχίζουν να προωθούν το petition και αποφασίζουν να στήσουν ένα «κίνημα από τα κάτω».
Η Priscillia Ludosky και ο Eric Drouet συναντούν τον Υπουργό Οικολογίας, δέκα μόλις μέρες μετά την πρώτη διαδήλωση.
Οι εξελίξεις ήρθαν τόσο γρήγορα που πήραν τη μορφή χιονοστιβάδας, όπως έχουν πει οι ίδιοι σε συνέντευξή τους. Σε λίγες μέρες, ανακαλύπτει και δημοσιεύει την πρωτοβουλία τους η εφημερίδα «Le Parisien» και την επομένη έχει γίνει θέμα σε όλο τον γαλλικό τύπο. «Σε ένα σαββατοκύριακο περάσαμε από τους 13.000 στους 93.000 συμμετέχοντες στη διαδήλωση» θυμάται ο Eric Drouet, ενώ το κείμενο, από εκεί που είχε «ταβανιάσει» στις 10.000 υπογραφές, φτάνει στις 200.000.
Από εκεί και πέρα, τα πράγματα οδηγούνται σχεδόν μόνα τους. Σε κάθε περιοχή «στήνονται» τοπικές ομάδες, αντίστοιχα τοπικές σελίδες στα κοινωνικά δίκτυα και τοπικές διαδηλώσεις. Όλοι δίνουν ραντεβού στους δρόμους στις 17 Νοεμβρίου φορώντας κίτρινα γιλέκα. Για να μπορούν να συγκεντρώνονται όλες οι πληροφορίες, ένας 18χρονος φοιτητής πληροφορικής δημιουργεί το σάιτ Blocage17novembre.com.
Η Priscillia Ludosky και ο Eric Drouet μπορεί να ξεκίνησαν τυχαία την πρωτοβουλία, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν τους ανήκει. Άλλωστε έχουν παραδεχτεί και οι ίδιοι δημοσίως ότι πολύ γρήγορα έχασαν τον έλεγχο. Και ποιος θα μπορούσε άλλωστε να έχει τον έλεγχο ενός ανεξέλεγκτου κινήματος; Ενός κινήματος στο οποίο συμμετέχει όποιος θέλει, ό,τι κι αν πιστεύει, από όποιον πολιτικό χώρο κι αν προέρχεται, όσα αυτοκίνητα και να έχει. Αρκεί να έχει ένα κίτρινο γιλέκο και διάθεση να διαδηλώσει.
Μετά τις δύο πρώτες εβδομάδες κινητοποιήσεων, τα «κίτρινα γιλέκα» ανακοίνωσαν τη δημιουργία μίας πρώτης «αντιπροσωπείας επίσημων εκπροσώπων» στις 26/11. Στην ίδια ανακοίνωση διευκρίνισαν ότι δεν πρόκειται «ούτε για αρχηγούς, ούτε για κάποιους που έχουν αποφασιστικό ρόλο», αλλά απλώς για «ταχυδρόμους των μηνυμάτων». Η αντιπροσωπεία αυτή κρίθηκε απαραίτητο να υπάρξει, καθώς το κίνημα, όπως σημείωνε, επιχειρούσε να προχωρήσει στο επόμενο επίπεδο και να αποκτήσει μία «σοβαρή και απαραίτητη επαφή με τους εκπροσώπους της Πολιτείας». Στην πρώτη αυτή ομάδα υπήρχαν 6 άντρες και δύο γυναίκες, ηλικίας 20 με 33 ετών, μεταξύ αυτών φυσικά ο Drouet και η Ludosky. Στον ίδιο κατάλογο συναντάμε μία σερβιτόρα, έναν δημοσιογράφο, μία αρωματοθεραπεύτρια και έναν φοιτητή, που όλοι τους αναδείχτηκαν σε τοπικό επίπεδο.
Την Παρασκευή, παραμονή της τρίτης μεγάλης διαδήλωσης, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι κάλεσε σε διάλογο τους οκτώ αυτούς αντιπροσώπους του κινήματος. Το ραντεβού μετατράπηκε σε φιάσκο, αφού αντί για οκτώ, εμφανίστηκαν ενάμισης! Ο 26χρονος Jason Herbert μπήκε και σε τρία λεπτά βγήκε πάλι, δηλώνοντας στους δημοσιογράφους ότι φεύγει, γιατί ο Εντουάρ Φιλίπ αρνήθηκε την πρότασή του να μεταδοθεί ζωντανά η κουβέντα τους. Δήλωσε επίσης ότι μέσα στο Ματινιόν υπάρχει ακόμα ένας εκπρόσωπος των «κίτρινων γιλέκων», που ποτέ όμως δεν μάθαμε ποιος ήταν ούτε τι ειπώθηκε.
Ο 26χρονος Jason Herbert μετά την τρίλεπτη αποτυχημένη συνάντηση με τον πρωθυπουργό.
Λίγο το φιάσκο, λίγο και τα επεισόδια του Σαββάτου στο Παρίσι, ξαφνικά εμφανίστηκε μία συλλογικότητα που υπογράφει ως «ελεύθερα κίτρινα γιλέκα» και αυτοδιορίζεται στη θέση του εκπροσώπου. Η πρώτη της εμφάνιση έγινε με ένα κείμενο που δημοσιεύθηκε την Κυριακή στην εφημερίδα «Journal de Dimanche» και το οποίο φέρει δέκα υπογραφές. Το κείμενο καταδικάζει τη βία της προηγούμενης μέρας, επαναδιατυπώνει (λίγο διαφορετικά) τα αιτήματα του κινήματος και δηλώνει επιθυμία για διάλογο με την κυβέρνηση.
Στη νέα αυτή συλλογικότητα, δεν υπάρχει κανείς από τους παλιούς, υπάρχουν όμως κίτρινα γιλέκα που με σέλφι βιντεάκια στο ίντερνετ έχουν κερδίσει δημοσιότητα, ενώ, όπως σημειώνουν αρκετοί, πρόκειται για πρόσωπα αρκετά πιο πολιτικοποιημένα αυτή τη φορά, όπως πρώην συνδικαλιστές ή τοπικά στελέχη κομμάτων. Ο πρωθυπουργός τούς δίνει ραντεβού για την Τρίτη και ήδη από την Τρίτη το πρωί, το ραντεβού έχει τιναχτεί στον αέρα αφού ένας ένας δηλώνουν αδυναμία να παραβρεθούν «για λόγους ασφαλείας». Δέχονται, λέει, απειλές για τη ζωή τους, και αποφεύγουν τις μετακινήσεις. Όλοι, ωστόσο, ξεκαθαρίζουν ότι είναι βέβαιοι πως οι απειλές δεν έρχονται από αντιπάλους, αλλά από άλλα μέλη των «κίτρινων γιλέκων» που είτε τους ζηλεύουν («πιστεύουν ότι είμαστε εδώ για την προσωπική μας δόξα», θα πει κάποιος), είτε προσπαθούν να μπλοκάρουν τον διάλογο, γιατί «δεν θέλουν να βρεθεί λύση στο αδιέξοδο».
Σέλφι βίντεο που απευθύνει στον Μακρόν μία από τις πιο προβεβλημένες φιγούρες των «κίτρινων γιλέκων», η Jacline Mouraud.
Γιατί να αυξηθεί η τιμή στα καύσιμα;
Σε αντίθεση με άλλες αυξήσεις φορολογίας που επικαλούνται δημοσιονομικούς λόγους, η αύξηση που πρότεινε η γαλλική κυβέρνηση έγινε για «πράσινους» λόγους. Η Γαλλία, προσπαθώντας να τηρήσει τις δεσμεύεις της για τη μείωση των ρύπων, επέλεξε να ακριβύνει τα «κακά καύσιμα» για να στρέψει τους πολίτες στη χρήση πιο «πράσινων» πηγών ενέργειας. Η αύξηση της φορολογίας είναι ο τρόπος που μπορεί μία κυβέρνηση να «αποτρέψει» τους πολίτες από το να αγοράζουν κάτι που δεν πρέπει. Το βλέπουμε με τα τσιγάρα, το βλέπουμε με το αλκοόλ, το βλέπουμε και με τα καύσιμα.
Η Γαλλία, που φιλοξένησε το 2015 την –ιστορική πια– Διάσκεψη για το Κλίμα, ουσιαστικά επιθυμεί να εξαφανίσει τα ντιζελοκίνητα οχήματα που τόσο πολύ μολύνουν το περιβάλλον. Την ίδια πολιτική εφαρμόζουν και άλλες χώρες – βλέπε αρκετές πόλεις της Γερμανίας, που σταδιακά απαγορεύουν τα αυτοκίνητα που κινούνται με ντίζελ.
Κανείς δεν θα πει ότι το ντίζελ είναι καλό ή ότι το μέτρο που οδηγεί στην εξαφάνισή του (αντικατάσταση ουσιαστικά με άλλου τύπου οχήματα) είναι λάθος. Η προστασία του περιβάλλοντος έχει κόστος και το ξέρουμε όλοι καλά. Το θέμα είναι, όμως, ότι το κόστος αυτό δεν μπορούν να το πληρώνουν μόνο οι πολίτες. Ακόμα και σε περιπτώσεις επιδότησης απόσυρσης ή αντικατάστασης οχημάτων (όπως είχε εφαρμοστεί και στη χώρα μας με στόχο τη μετάβαση στην αμόλυβδη βενζίνη), το κόστος πέφτει στο κράτος ή στην ΕΕ, δηλαδή πάλι στους πολίτες.
Υπάρχει ένα μεγάλο κεφάλαιο που λέγεται αυτοκινητοβιομηχανίες και που θα όφειλε ο Εμμανουέλ Μακρόν, και κάθε ηγέτης που θέλει να στηρίξει την «πράσινη μετάβαση», να εμπλέξει και να αναγκάσει να συμμετάσχουν στο κόστος με οποιονδήποτε τρόπο. Αυτό θα είχε και πρακτικό, και συμβολικό ρόλο. Πρώτον θα μείωνε το πραγματικό κόστος για τους πολίτες και δεύτερον θα μείωνε το αίσθημα της αδικίας, το αίσθημα ότι «μόνο εμείς πληρώνουμε για όλα από την άδεια τσέπη μας», σε μία περίοδο γενικευμένης λιτότητας. Βέβαια, αυτό αν και προτείνεται από πολλούς ειδικούς του περιβάλλοντος και όχι μόνο, δεν ακούγεται ποτέ από τα ίδια τα «κίτρινα γιλέκα», και αυτό είναι κάτι που δεν γίνεται να μη σχολιαστεί.
Την Παρασκευή 30 Νοεμβρίου, τα «κίτρινα γιλέκα» δημοσίευσαν μία λίστα με 42 διεκδικήσεις. Μεταξύ αυτών μπορεί να βρει κανείς τα πάντα, όπως και μεταξύ των ίδιων των «κίτρινων γιλέκων» μπορεί να βρει τους πάντες. Ενδεικτικά αναφέρουμε: Αύξηση του κατώτατου μισθού στα 1.300 ευρώ καθαρά, κανένας άστεγος, σύνταξη στα 60 (και στα 55 για βαρέα επαγγέλματα), τέλος της πολιτικής λιτότητας, μείωση των ενοικίων και πολλά άλλα. Και κάπου ενδιάμεσα, φιγουράρει και το αίτημα της μη αύξησης της τιμής των καυσίμων. Το κείμενο ξεκινούσε μάλιστα με τη φράση - εντολή «Βουλευτές της Γαλλίας, σας γνωστοποιούμε τις οδηγίες του λαού για να τις μετατρέψετε σε νόμο». Μην αναρωτηθείτε αν συγκεντρώθηκαν κάπου όλοι όσοι συμμετέχουν στο κίνημα, συνεδρίασαν και αποφάσισαν. Φυσικά και κάτι τέτοιο δεν συνέβη, ούτε και θα ήταν ποτέ εφικτό. Οι διεκδικήσεις αυτές είναι αποτέλεσμα μίας online ψηφοφορίας όπου, σύμφωνα με την ανακοίνωση, συμμετείχαν 30.000 πολίτες.
Ο Μακρόν έχει έναν πολύ δικό του και ιδιαίτερο τρόπο να αντιμετωπίζει τα «κίτρινα γιλέκα». Το πρώτο βήμα είναι να τα αγνοεί, τουλάχιστον λεκτικά. Έχει αποφύγει όπως ο διάβολος το λιβάνι να κάνει δηλώσεις για το θέμα και δεν έχει ποτέ μα ποτέ πει τις λέξεις «κίτρινα» και «γιλέκα» στην ίδια φράση. Ούτε καν χωριστά, σε άλλες φράσεις. Βασίζεται κυρίως σε διαρροές που ξεκινούν με το γνωστό «κύκλοι της Προεδρίας», ενώ «επικοινωνεί» τις προθέσεις του μέσω των υπουργών του.
Μέχρι το Σάββατο που έγιναν τα μεγάλα επεισόδια στο Παρίσι, επαναλάμβανε συνέχεια ότι δεν πρόκειται να κάνει πίσω και ότι η φορολογία στο ντίζελ θα αυξηθεί, όπως προβλέπεται την 1η Ιανουαρίου. Εκφώνησε μάλιστα και μία ομιλία εν μέσω κινητοποιήσεων (ανάμεσα σε δύο Σάββατα διαδηλώσεων) για να παρουσιάσει τη στρατηγική του για την «πράσινη μετάβαση» της χώρας, μέρος της οποίας είναι και η μετάβαση από το ντίζελ σε πιο φιλικές πηγές ενέργειας.
Αυτήν την εβδομάδα, όμως, ανακοινώθηκε μέσω του πρωθυπουργού Εντουάρ Φιλίπ το πάγωμα των αυξήσεων, μέσω ενός εξάμηνου μορατόριουμ. «Πηγές της προεδρίας», μάλιστα, έσπευσαν να διαψεύσουν την εξάμηνη διάρκεια και τη λέξη «πάγωμα», κάνοντας λόγο για «ακύρωση» του νόμου που προέβλεπε αυξήσεις την Πρωτοχρονιά. Δηλαδή, με λίγα λόγια, ο Μακρόν έδειξε να απαντάει καθαρά και απόλυτα στο βασικό αίτημα του κινήματος. Όλο αυτό πυροδότησε, εκτός των άλλων, και ένα κύμα αναλύσεων περί «ρήξης ανάμεσα στον πρόεδρο και τον πρωθυπουργό» της Γαλλίας.
Προς το παρόν, έρχεται ένα δύσκολο Σάββατο, γνωστό και ως «τέταρτη πράξη των κίτρινων γιλέκων». Το ίδιο το Ελιζέ ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι έχει πληροφορίες για «χιλιάδες πολίτες» που έρχονται στο Παρίσι «για να τα σπάσουν». Εκπρόσωποι των «κίτρινων γιλέκων» κάνουν λόγο για «εμφύλιο πόλεμο», «εξέγερση» ακόμα και για «νεκρούς το Σαββατοκύριακο», ενώ καλούν όλους τους Γάλλους στην πρωτεύουσα για τη μεγάλη πορεία.
Το σίγουρο είναι ότι εκτός από τη διαδήλωση του Σαββάτου, τα «κίτρινα γιλέκα» προσπαθούν να εξασφαλίσουν τη διάρκειά τους και τη συνέχεια – με ή χωρίς φόρους στα καύσιμα, όπως φαίνεται. Τις τελευταίες ημέρες δεν είναι λίγοι όσοι «αποκαλύπτουν» στα μέσα ότι ήδη φτιάχνουν τις λίστες υποψηφίων για να συμμετάσχουν στις ευρωεκλογές.
Ο κόσμος ξέρει ότι τα «κίτρινα γιλέκα» διαμαρτύρονταν για τις αυξήσεις στις τιμές του ντίζελ. Ξέρει και ότι ο Μακρόν ακύρωσε τις όποιες αυξήσεις ήδη εδώ και μέρες. Άρα; Άρα μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά και κάθε μέρα που περνάει, ίσως γίνονται ακόμα πιο αχαρτογράφητα. Αυτό εξηγεί και την αμηχανία όλης της αντιπολίτευσης και των συνδικάτων απέναντι στο κίνημα. Αν έχει καταγράψει ένα πολιτικό κέρδος μέχρι τώρα το φαινόμενο «κίτρινα γιλέκα» είναι ότι ένωσε την αντιπολίτευση απέναντι στην κυβέρνηση, αφού τη Δευτέρα αναμένεται να καταθέσουν από κοινού πρόταση μομφής αρκετά κόμματα. Για τους αντιπάλους του Μακρόν, αυτό το λες και κέρδος. Για τα «κίτρινα γιλέκα» όμως; Και ποιο θα ήταν τελικά το δικό τους κέρδος;
17°
